Porady

Rozmnażanie roślin ogrodowych – vademecum ogrodnika

5 (1 opinia)

Wielu ogrodników-amatorów zadaje sobie pytanie – czy rozmnażanie roślin ogrodowych we własnym zakresie ma sens, skoro każdego roku można tanio kupić gotowe sadzonki? Odpowiedź na to pytanie brzmi – zdecydowanie tak! Poznajcie metody rozmnażania roślin ogrodowych.

Dlaczego warto samodzielnie rozmnażać rośliny ogrodowe?

Samodzielne rozmnażanie roślin ogrodowych ma kilka zalet. Największą z nich jest przede wszystkim niezależność od oferty centrów ogrodniczych. Oznacza to, że możemy rozmnażać nawet rośliny trudno dostępne. Także finansowo może się to działanie opłacać. Na przykład – do obramowania bukszpanem rabaty potrzebne są dziesiątki sadzonek, natomiast materiał na sadzonki pędowe do ukorzeniania powstaje gratis podczas przycinania dużego krzewu.

Istnieją różne metody rozmnażania roślin: od prostego podziału bylin, przez sadzonki pędowe i skomplikowane techniki szczepienia, do specjalnego rozmnażania in vitro. Najważniejsza jest wiedza, jaką metodę zastosować do konkretnej rośliny. Późnym latem i jesienią możemy zbierać nasiona na rabatach kwiatowych i warzywnych. Oczyszczone, wysuszone i przesortowane nasiona przetrwają zimę i przydadzą się w kolejnym roku.

Rośliny ogrodowe – rozmnażanie wegetatywne i generatywne

Różnica między rozmnażaniem wegetatywnym i generatywnym polega na sposobie dziedziczenia przez młodą roślinę cech rośliny macierzystej. Przy rozmnażaniu wegetatywnym powstaje genetyczna kopia rośliny, razem ze wszystkimi jej właściwościami. Rozmnażanie generatywne z nasion tworzy nową kombinację cech. Pożądane cechy rośliny zostają w tej metodzie utracone.

Rozmnażanie generatywne z nasion odgrywa jednak dużą rolę. Niektóre rośliny ogrodowe jednoroczne są uprawiane tylko z nasion. To samo dotyczy prawie wszystkich gatunków i odmian warzyw ogrodowych. Również tutaj ważne jest uzyskiwanie roślin jednorodnych genetycznie. Przy rozmnażaniu z nasion trzeba na przykład uważać, aby w procesie zapylania brały udział jedynie rośliny z pożądanych odmian, a czystość nasion nie została zakłócona.

Rozmnażanie generatywne jest też podstawą do uzyskiwania nowych hybryd. Określone gatunki są wzajemnie krzyżowane, a wyhodowane z nasion nowe pokolenia poddawane długiej selekcji z nadzieją, że uda się otrzymać roślinę o nowych, niespotykanych właściwościach, na przykład o niezwykłym kolorze albo o odporności na określone choroby.

Rozmnażanie roślin ogrodowych z nasion

Rozmnażanie roślin zdecydowanie się opłaca
Rośliny ogrodowe na rabacie

Jeżeli roślina tworzy nasiona, to jej kwiaty zostały zwykle zapylone pyłkiem innego egzemplarza tego samego gatunku. Pszczoły, trzmiele albo wiatr mają w tym procesie swój udział. Nasiona mają więc kombinację genetyczną dwóch roślin macierzystych, a ich potomstwo nigdy nie będzie identyczne. W naturze sprzyja to genetycznej różnorodności, ale w ogrodzie może mieć niepożądane skutki. Na przykład stokrotka o dużych, pełnych kwiatach z roku na rok mniejsza i mniej okazała. Podobnie cukinia uprawiana w ogrodzie z zebranych nasion wygląda wprawdzie podobnie, ale ma gorzki smak. Szczególne właściwości odmiany zostały poprzez generatywne rozmnażanie utracone – w młodych roślinach ujawniły się cechy odległych przodków, a nie rośliny macierzystej. Z tego powodu wiele roślin ogrodowych, zarówno ozdobnych, jak i owocowych, można rozmnażać jedynie wegetatywnie.

Wysiew nasion jako metoda rozmnażania roślin w ogrodzie odgrywa rolę przede wszystkim w przypadku gatunków botanicznych krzewów i bylin, jak również i kwiatów oraz warzyw jednorocznych.

Rozmnażanie roślin przez podział i odkłady

Wiele roślin rozmnaża się wegetatywnie w sposób samoczynny, tworząc rozłogi, kłącza albo gotowe sadzonki. Należą do nich na przykład uprawiane w ogrodach truskawki, a także: bambus, rokitnik, sumak.

Ukorzenione odkłady oddziela się ostrym szpadlem od rośliny macierzystej i sadzi na nowym miejscu. Wiele bylin i traw ozdobnych tworzy w swoim otoczeniu odrosty z kłączy albo z korzeni. Wystarczy takie gniazdo roślin wykopać, podzielić na części i rozsadzić. Dzielenie jest dla wielu bylin jednocześnie zabiegiem odmładzającym. Bez tego na przykład pysznogłówka albo jeżówka po latach starzeją się i przestają kwitnąć.

Kwiaty cebulowe, jak narcyzy czy tulipany, tworzą na dobrych siedliskach każdego roku małe cebulki przybyszowe, które można po prostu wykopać, oddzielić od macierzystych i posadzić na nowej rabacie. Najlepszą porą na podział kwiatów wiosennych i letnich jest okres po kwitnieniu. Kwiaty jesienne dzieli się najlepiej wiosną.

Rozmnażanie roślin ogrodowych z sadzonek pędowych

Rozmnażanie roślin ogrodowych z sadzonek pędowych jest to najważniejsza metoda rozmnażania wegetatywnego. Działa w przypadku wielu krzewów i bylin i udaje się nawet początkującym ogrodnikom. Sadzonki przygotowuje się latem z młodych pędów. Umieszcza się je w doniczkach albo w pojemnikach z ziemią i przykrywa folią, aby nie wysychały. Kawałki pędów wytwarzają własne korzenie i stają się samodzielną rośliną. Sadzonki mogą być przygotowane w różny sposób.

Rozmnażanie roślin przez szczepienie

Szczególnym przypadkiem rozmnażania wegetatywnego jest szczepienie. Dwie rośliny są łączone w jedną, przy czym pęd szlachetnej odmiany, tzw. zraz, jest łączony z podkładką – ukorzenionym drzewkiem dzikiego gatunku. Szczepienie stosuje się przede wszystkim do drzew owocowych i ozdobnych. Drzewa ozdobne szczepi się, jeśli mniej kosztowna metoda rozmnażania z sadzonek nie daje zadowalających wyników. Natomiast w przypadku drzew owocowych podkładka odgrywa szczególną rolę, a mianowicie wpływa na wzrost późniejszego drzewa.

Rośliny ogrodowe – rozmnażanie in vitro

Stosunkowo młodą, chociaż badaną od kilkudziesięciu lat, metodą jest rozmnażanie roślin in vitro. W sterylnych warunkach powstają nowe rośliny z małych skrawków tkanki twórczej (merystem). Komórki tworzące tkankę mają ogromny potencjał regeneracyjny i pełną informację genetyczną pozwalającą na odtworzenie kompletnego organizmu rośliny. Potrzebna jest specjalna pożywka wspomagająca podział komórek i tworzenie korzeni.

Metoda in vitro jest bardzo kosztowna i trudna, ale ma dwie ważne zalety: nowe odmiany roślin mogą być szybko i w dużych ilościach dostarczone do sprzedaży oraz są wolne od wirusów i innych patogenów. W ten sposób rozmnaża się m.in. popularne w ogrodach gerbery, różaneczniki, liliowce, truskawki, borówkę amerykańską, dereń jadalny, anturium.

Ta metoda jest szczególnie efektywna w przypadku rozmnażania storczyków. Mają one skomplikowane więzi symbiotyczne z grzybami i do kiełkowania nasion potrzebują wsparcia ze strony grzybni. W warunkach in vitro łatwo jest zapewnić odpowiednie warunki do wzrostu grzyba, a przez to do kiełkowania i wzrostu młodych storczyków.

5 (1 opinia)