Pysznogłówka – co to za roślina? Jak ją uprawiać i pielęgnować?

Pysznogłówka - wzrost i wygląd

Pysznogłówka (Monarda L.) liczy około 19 gatunków, a jej ojczyzną jest północna Ameryka. Gatunki pysznogłówki noszą wiele zwyczajowych i lokalnych nazw, jak bergamotka, melisa amerykańska albo złota melisa. Na długo przed sprowadzeniem jej do Europy, pysznogłówka była stosowana przez Indian jako roślina lecznicza.

Pojedyncze różowe, białe, fioletowe albo czerwone kwiaty siedzą w gęstych okółkach i od czerwca do września przyciągają roje pszczół i innych owadów. Szczególnie pysznogłówka kropkowana (Monarda punctata) jest prawdziwym magnesem dla pszczół. Wysokość wzrostu pysznogłówek wynosi, w zależności od gatunku i odmiany, od 60 cm do 120 cm. Dzięki rosnącej popularności byliny, w sprzedaży pojawia się coraz więcej odmian i krzyżówek. Większość z nich stanowią mieszańce północnoamerykańskiej pysznogłówki szkarłatnej (Monarda didyma) i zadomowionej w Meksyku i Kalifornii pysznogłówki dętej (Monarda fistulosa). Oba gatunki nadają się również do wyrobu lemoniady. Z kolei pysznogłówka cytrynowa (Monarda citriodora) nadaje napojom całkiem oryginalny, lekko cytrynowy smak.

Stanowisko i podłoże dla pysznogłówki

Pysznogłówki preferują przepuszczalne, żyzne i umiarkowanie wilgotne gleby. W swojej ojczyźnie rosną w jasnych lasach i na ich obrzeżach, przez co znoszą bardzo dobrze półcień. Dobrze radzą sobie również w pełnym słońcu, tylko ziemia musi być wtedy bardziej wilgotna. Ponieważ wymagania co do stanowiska mogą się znacznie różnić w zależności od gatunku i odmiany, trzeba zwracać uwagę na wskazówki sprzedawcy. W każdym przypadku należy jednak unikać zastoju wody.

Zastosowanie pysznogłówki

Trochę dziki, egzotyczny urok pysznogłówki jest szczególnie eksponowany w kombinacjach z szałwią, jeżówką i krwawnikiem. Pięknie się prezentuje na jesiennych rabatach z astrami, wysokim rozchodnikiem i trawami ozdobnymi. W ostatnich latach pysznogłówka stała się ważną byliną w modnych ogrodach preriowych. Ponieważ dolna część łodygi pysznogłówki jest rzadko ulistniona, dobrze jest na pierwszym planie przed pysznogłówką posadzić jakieś niskie byliny.

Sadzenie i pielęgnacja pysznogłówki

Pysznogłówka ma skłonność do rozprzestrzeniania się za pośrednictwem rozłogów. Sadząc tę bylinę wiosną w ogrodzie, trzeba przewidzieć dla niej odpowiednio dużo miejsca. Jeśli ziemia jest szczególnie gliniasta, trzeba przed sadzeniem domieszać trochę żwiru lub piasku, aby uniknąć powstawania zastoju wody.

Suche łodygi przycina się najlepiej wczesną wiosną. Przy opanowaniu roślin przez mączniaka, zaleca się ścięcie roślin tuż nad ziemią zaraz po przekwitnięciu. Przez podział roślin wiosną albo jesienią po kwitnieniu można ograniczyć rozrastanie się bylin i jednocześnie je rozmnożyć. Na glebach piaszczystych, raczej suchych, powinno się pysznogłówkę przesadzać nie rzadziej niż co pięć lat, aby uniknąć dziczenia roślin i zanikania.

Pysznogłówka (Monarda L.) liczy około 19 gatunków, a jej ojczyzną jest północna Ameryka.

Dawka kompostu na wiosnę pobudza kwitnienie i przedłuża je, zwłaszcza na uboższych glebach. Rozmnażanie pysznogłówki można prowadzić przez wysiew nasion albo podział byliny. Bez problemu da się też ukorzeniać sadzonki pędowe wczesnym latem. Wszystkie odmiany hodowlane (kultywary) powinno się rozmnażać wyłącznie wegetatywnie, ponieważ siewki nie dziedziczą cech roślin macierzystych.

Choroby i szkodniki - uważaj na mączniaka

Największym wrogiem pysznogłówki jest mączniak prawdziwy. Wprawdzie niektóre formy dzikie i odmiany są odporne na tę chorobę, jednak patogen zmienia się poprzez mutacje i może tę odporność naruszyć. Aby uniknąć choroby, trzeba latem podczas utrzymującej się suszy regularnie i obficie podlewać rośliny.

Pysznogłówka szkarłatna (Monarda didyma L.)

Pysznogłówka szkarłatna albo dwoista (Monarda Didyma) w formie botanicznej rzadko jest spotykana w ogrodach, natomiast jej liczne odmiany stanowią ulubioną ozdobę kwiatowych rabat i bylinowych kompozycji. Kultywary i mieszańce z pysznogłówką dętą różnią się kolorem kwiatów, wielkością wzrostu i odpornością na mączniaka. Oto kilka przykładów:

• Monarda didyma 'Pink Lace' – kwiaty bordowe albo różowe
• Monarda didyma 'Fireball' – kwiaty czerwone
• Monarda didyma 'Mahagoni' – kwiaty jasnoczerwone
• Monarda didyma 'Cambridge Scarlet' – kwiaty szkarłatne
• Monarda didyma 'Schneewittchen' – kwiaty białe
• Monarda didyma 'Beauty of Cobham' – kwiaty jasnoróżowe
• Monarda didyma 'Aquarius'- kwiaty niebieskofioletowe
• Monarda didyma 'Skorpionl' – kwiaty purpurowofioletowe

Największym wrogiem pysznogłówki jest mączniak prawdziwy.

Pysznogłówka szkarłatna w ogrodzie

Pysznogłówka nie jest rośliną o specjalnych wymaganiach. Wystarczy odrobina uwagi, aby pięknie kwitła przez całe lato. Wprawdzie przyciąga pszczoły i inne owady, ale też działa odstraszająco na komary. Opłaca się więc posadzić te kwiaty w pobliżu tarasu.

• Stanowisko
  Optymalne miejsce dla pysznogłówki szkarłatnej zależy od odmiany. Potrzebuje zwykle stanowiska ciepłego i słonecznego. Znosi też półcień. W Ameryce Północnej, w ojczystych stronach, rośnie na skraju lasu albo na jasnych łąkach z wilgotną ziemią. Podczas zakupu odmiany hodowlanej trzeba upewnić się, jakiego miejsca potrzebuje.
• Podłoże
  Tutaj tez należy zwracać uwagę na wymagania odmian. Monarda didyma potrzebuje ziemi próchnicznej i luźnej, która jest w stanie gromadzić wilgoć, ale nie tworzy zastojów wody. Nadaje się podłoże do ziół albo mieszanka ziemi ogrodowej z kompostem. Na przykład odmiana 'Cambridge Scarlet' lubi suche podłoże, jednak generalnie pysznogłówka woli umiarkowanie wilgotne, bez tendencji do zbijania się.
• Podlewanie
  Pysznogłówkę szkarłatną należy podlewać tylko podczas dłuższych okresów suszy, wtedy wodę podaje się obficie. Jeśli zależy na bujnie kwitnącej roślinie, trzeba ją regularnie podlewać, zwracając uwagę na zastoje wody.

• Nawożenie
  Pysznogłówka nie musi być intensywnie zasilana. Jeśli otrzyma raz w miesiącu od wiosny do jesieni porcję dojrzałego kompostu, będzie odporna na choroby i szkodniki i będzie rozwijać efektowne kwiaty.
• Zimowanie
  Pysznogłówka jest zimoodporna i bez problemu może pozostać przez cały rok na rabacie. W okresie zimy nie należy jej ani podlewać, ani nawozić. Młode rośliny można przez pierwsze trzy lata okrywać na zimę włókniną albo innym materiałem izolacyjnym. Niektóre odmiany nie mogą zimować w gruncie, dlatego każdorazowo trzeba zasięgać informacji.

Pysznogłówka nie jest rośliną o specjalnych wymaganiach.

• Rozmnażanie
  Pysznogłówkę szkarłatną można rozmnażać z nasion, sadzonek pędowych i przez podział. Wysiewając nasiona odmian hodowlanych należy pamiętać, że rzadko dziedziczą one cechy roślin macierzystych i wyhodowane rośliny niekoniecznie będą przypominały poprzednie. Siać można bezpośrednio do gruntu od maja. Ponieważ siewki są wrażliwe na chłód i promieniowanie słoneczne, zaleca się siew nasion do pojemników w domu. Wtedy można rozpocząć pracę już w lutym.
  Latem ścina się kawałki pędów o długości około 10 cm. liście w dolnej części odcinak pędu usuwa się, jak również ewentualne kwiaty na szczycie. W lekko wilgotnej ziemi sadzonki szybko się ukorzeniają. Rozmnażanie przez podział jest jednocześnie zabiegiem zapobiegającym niekontrolowanemu rozprzestrzenianiu się pysznogłówki. Bryłę korzeniową dzieli się na mniejsze części.