Wawrzynek – mrozoodporny krzew. Jak go sadzić i pielęgnować?

Wawrzynek – bardzo wygodny krzew ozdobny

Rodzaj botaniczny wawrzynek (Daphne) należy do rodziny wawrzynkowatych i liczy ponad 70 gatunków. Nazwa botaniczna Daphne wywodzi się od imienia nimfy, córki Penejosa, boga rzeki Pinios. Dafne została zamieniona przez ojca w krzew wawrzynu, aby uciec od swego prześladowcy Apollina. Liście niektórych gatunków wawrzynka przypominają liście wawrzynu, stąd wzięła się ich nazwa rodzajowa.

Wawrzynek jest krzewem kwiatowym o wszechstronnym zastosowaniu, ponieważ większość jego gatunków osiąga maksymalną wysokość 1,5 m, a dzięki wąskiej formie wzrostu nadaje się do posadzenia w każdym miejscu. Posiada dużą wartość dekoracyjną. Krzewy mają zwarty pokrój i sztywne, wyprostowane gałęzie. Kwiaty w wielu różnych kolorach rozwijają się na przedwiośniu, przed liśćmi. W pełni rozkwitu cały krzew wawrzynka wygląda jak obłok kwiatów, które u większości gatunków roztaczają intensywny zapach. Po kwitnieniu nadal pozostaje atrakcyjny ze swoim soczyście zielonym albo jasnozielonym ulistnieniem. Z kwiatów rozwijają się owoce, małe kulki jagód, które stają się jaskrawoczerwone albo pomarańczowo-czerwone.

Również pod względem ekologicznym wawrzynek w ogrodzie jest cennym nabytkiem. Kiedy w marcu albo pod koniec lutego otwiera swoje pełne nektaru kwiaty, w wielu ogrodach jest pierwszą rośliną, która dostarcza pokarm owadom. Wawrzynek może uratować życie wielu z nich na stanowiskach obsadzonych egzotycznymi, nieprzydatnymi dla owadów krzewami ozdobnymi.

Wawrzynek wabi dokładnie te owady, które chcielibyśmy widzieć w swoim ogrodzie w dużej ilości ze względu na korzyść dla środowiska albo z powodu ich urody. Aromat kwiatów przyciąga pszczoły, trzmiele i różne motyle – rusałka ceik, rusałka pokrzywnik, rusałka pawik, listkowiec cytrynek. Zbierają nektar, zapylając przy okazji kwiaty. Krzewy wawrzynka zaopatrują owady w pokarm aż do kwietnia, kiedy to zaczynają się rozwijać pestkowce wielkości grochu. Chociaż cała roślina jest silnie trująca, jaskrawe owoce są jadalne dla wielu gatunków ptaków. Żywią się nimi m.in. pliszki, pokrzewki, dzwońce, grubodzioby, drozdy i rudziki. Ptaki zjadają jagody wawrzynka bez szkody dla zdrowia i przyczyniają się do rozsiewania rośliny.

Pielęgnowanie wawrzynka w ogrodzie

Dobra wiadomość dla ogrodników-amatorów i mocny argument za obecnością wawrzynka w ogrodzie jest taki, że dostępne w sprzedaży gatunki i odmiany wawrzynka w zasadzie nie wymagają pielęgnacji. Oto kilka ich nielicznych warunków:

• Stanowisko słoneczne do półzacienionego, ciepłe i przewiewne, może być wystawione na wiatr.
• Gleba powinna być próchniczna, dobrze przepuszczalna, świeża i napowietrzona. Optymalne jest podłoże wymieszane z kamieniami i żwirem. Ciężkie, gliniaste gleby powinny być wymieszane z piaskiem. 
• Wawrzynek toleruje odczyn gleby od lekko kwaśnego do alkalicznego; preferuje gleby lekko wapienne.
• Krzew nie znosi zastoju wody. Większość gatunków rośnie na bardzo przepuszczalnych glebach w położeniach górskich.
• Wawrzynek należy sadzić wiosną albo jesienią, zachowując odległość co najmniej 50 cm między sadzonkami.

Przygotowując miejsce w ogrodzie do sadzenia wawrzynka, dobrze jest dodać trochę dojrzałego kompostu albo obornika. Kiedy krzew już podrośnie, nie potrzebuje więcej nawożenia. Rozwija swoje korzenie tak głęboko w ziemi, że jest w stanie sam zaopatrzyć się w składniki odżywcze.   

Przycinanie wawrzynka

Przycinanie krzewu rzadko jest konieczne, w wielu wypadkach jest jednak zalecane:

• Jeśli chcecie utrzymać krzew w formie szczególnie małej i zwartej, możecie go bezpośrednio po kwitnieniu przyciąć tak, jak powinien wyglądać. 
• Cięcie zaraz po kwitnieniu jest też wskazane, aby wawrzynek każdego roku zadziwiał otoczenie bogactwem i urodą kwiatów. Ma bowiem zwyczaj rozwijać kwiaty wiosną na końcach rozwiniętych pędów. 
• Jeśli poprzez cięcie nie spowodujecie, aby wszędzie na krzewie rozwinęły się nowe pędy, przyrosty będą tylko na końcach starych pędów. Kwiaty będą się więc przemieszczać cały czas na zewnątrz, a jednocześnie będzie się zmniejszać intensywność kwitnienia. 
• Aby temu zapobiec, trzeba skracać pędy każdego roku o jedną trzecią. Całkowite usuwanie niektórych najstarszych pędów spowoduje bieżące pojawianie się całkiem młodych. 
• Zwykle z jednej grubszej skróconej gałęzi rozwiną się trzy-cztery nowe pędy. Krzew staje się coraz bardziej gałęzisty i jeśli nie prześwietli się go od czasu do czasu, stanie się zbyt gęsty.
• Jeśli macie w ogrodzie dosyć miejsca i jednocześnie nie zależy Wam aż tak bardzo na ułożonych gęsto obok siebie kwiatach, możecie pozwolić swojemu wawrzynkowi przez jakiś czas rosnąć zupełnie swobodnie. 
• Kiedy krzew wypadnie całkiem z formy, można zastosować cięcie odmładzające. Ten zabieg trzeba jednak prowadzić stopniowo i rozłożyć na kilka lat. Wiele odmian wawrzynka nie znosi radykalnego ciecia.     

Jak rozmnażać wawrzynka?

Sadzonki wawrzynka można wyhodować we własnym zakresie na dwa proste sposoby. Przy pomocy sadzonek pędowych i odkładów można po roku do dwóch lat doczekać się nowych kwiatowych krzewów. Wysiew nasion jest trochę bardziej skomplikowany, ponieważ muszą być wcześniej poddane stratyfikacji, czyli symulowanej zimie. Jeśli weźmie się dodatkowo pod uwagę, że kiełkowanie może się ciągnąć do dwóch lat, ta metoda rozmnażania wawrzynka będzie stosowana raczej przez doświadczonych ogrodników i to w jakimś konkretnym celu. Dla większości miłośników tych roślin zaleca się dwie łatwiejsze drogi do sukcesu:

• Sadzonki pędowe – Aby uzyskać młode rośliny identyczne jak rośliny macierzyste, stosuje się rozmnażanie wegetatywne poprzez ukorzenianie sadzonek pędowych. W tym celu w czerwcu/lipcu odcina się kawałki pędów długości 10-15 cm. Po usunięciu dolnych liści i skróceniu do połowy górnych, umieszcza się je małych pojemnikach z substratem. Ustawione na ciepłym, półzacienionym parapecie okiennym powinny ukorzenić się po 6-8 tygodniach. Kiedy początkowo białe korzenie przybiorą brązową barwę, można je przesadzać na stałe miejsce. 
• Odkłady – Równie prosta jest metoda rozmnażania wawrzynka przez odkłady. Na pół zdrewniały, jednoroczny pęd krzewu nagina się do ziemi. W miejscu, gdzie zetknie się z podłożem, usuwa się liście i ostrożnie zarysowuje ostrym nożem. Ten odcinek pędu umieszcza się w głębokiej na 10 cm bruździe i dociąża kamieniem. Podczas gdy roślina macierzysta zaopatruje pęd w składniki odżywcze, w ziemi rozpoczyna się jego ukorzenianie. Kiedy już wytworzy się samodzielny system korzeniowy, odkład odcina się od krzewu i sadzi w nowym miejscu. 

Zimowanie krzewów wawrzynka

Hybrydy i kultywary wawrzynka dostępne w sprzedaży są właściwie bezwarunkowo mrozoodporne. Jedynie świeżo posadzone rośliny w chłodnych regionach zaleca się przykryć włókniną ogrodnicza. Jeśli chodzi o rzadkie gatunki wawrzynka, trzeba w każdym przypadku sprawdzić jego wymagania, ponieważ wiele gatunków jest przyzwyczajonych do bardziej przyjaznego klimatu. 

Uprawa wawrzynka w doniczce

Wawrzynek daje się uprawiać również w pojemniku lub doniczce, jednak w takim przypadku nie jest oczywiście w stanie rozwinąć swoich korzeni sięgających głęboko w głąb ziemi. Skoro więc sam nie może zaopatrywać się w wodę i pokarm, potrzebuje w tym celu pomocy. Należy krzew w doniczce regularnie podlewać i w okresie wegetacyjnym podawać nawóz do roślin kwiatowych w połowie dawki. Jeśli latem przez dłuższy czas pada deszcz, trzeba doniczkę z wawrzynkiem przestawić tak, aby ziemia mogła podeschnąć.

Przed zimą należy dosyć wcześnie zaprzestać nawożenia, aby roślina w doniczce w porę zakończyła wzrost. Zimą musi przejść fazę spoczynku w osłoniętym miejscu w domu, w chłodzie. Dopiero wczesną wiosną można pojemnik z wawrzynkiem ponownie wystawić na zewnątrz. 

Uwaga! Wawrzynek jest silnie trujący!

Wszystkie części wawrzynka są silnie toksyczne i z tego względu nie zaleca się go uprawiać w ogrodzie, gdzie przebywają małe dzieci albo zwierzęta domowe. Substancje toksyczne mogą się dostawać do krwi przez skórę. Pracując z wawrzynkiem trzeba przez cały czas nosić rękawice ochronne. Wstawiając kwitnące gałęzie wawrzynka do wazonu należy pamiętać, że trucizna przechodzi do wody i zachować należytą ostrożność.

Jaskrawe, efektowne jagody wawrzynka są mocno trujące i zjedzenie już około dziesięciu sztuk może mieć dla dorosłego człowieka tragiczne skutki. Dla dziecka niebezpieczna może być nawet jedna jagoda. 

Hybrydy i odmiany wawrzynka

Dostępne w sprzedaży sadzonki wawrzynka są z reguły hodowlanymi odmianami rozmaitych hybryd, powstałych z krzyżowania różnych gatunków roślin. Do najbardziej znanych należą:

• Daphne ×burkwoodii (= Daphne caucasica × Daphne cneorum) – wawrzynek Burkwooda – osiąga wysokość i szerokość do 100 cm, ma jasnoróżowe kwiaty o mocnym zapachu.
• Daphne ×neapolitana (= Daphne sericea × Daphne cneorum) – wawrzynek neapolitański – kwiaty różowe do fioletowych.
• Daphne ×houtteana (= Daphne laureola × Daphne mezereum) – kwiaty białe do jasnoróżowych.
• Daphne ×hybrida (= Daphne collina × Daphne odora) – kwiaty różowe i fioletowe z lekkim połyskiem pomarańczu.  
• Daphne ×transatlantica (= Daphne collina × Daphne caucasica) – wawrzynek transatlantycki – białe kwiaty z odrobiną różu.  

Wszystkie te hybrydy wawrzynka zostały wyselekcjonowane w rozmaite odmiany hodowlane. Wciąż powstają nowe kultywary, które zachowując podstawowe cechy hybryd, nabywają nowych odcieni kwiatów. Nadają się do uprawy w naszych ogrodach, zadowalają się normalną ziemią ogrodową i w naszych warunkach klimatycznych są zimoodporne.