Jak zrobić domek dla owadów do ogrodu? Instrukcja krok po kroku

Nie tylko na otwartych przestrzeniach lasów i łąk, ale również w przydomowych ogrodach wiele pożytecznych owadów trudzi się nieustannie, aby utrzymać ekologiczną równowagę. Jedne odżywiają się szkodnikami lub ich larwami, inne z kolei zapylają kwiaty roślin użytkowych i to nawet wtedy, gdy pszczoły nie latają z powodu chłodu. To brzęczące i latające po ogrodzie pożyteczne towarzystwo można wspomóc, budując dla nich dający schronienie domek.

Jak funkcjonuje domek dla owadów?

Tematem uli zajmowaliśmy się w innym naszym artykule. Natomiast domek albo hotel dla owadów jest sztuczną budowlą, która może mieć różne formy i wielkości – na planie czworokąta, kwadratu albo koła. Daje schronienie oraz jest miejscem do zakładania gniazd dla wielu gatunków owadów. Jest to możliwe dzięki wypełnieniu poszczególnych przestrzeni domku rozmaitymi materiałami naturalnego pochodzenia. Należą do nich na przykład:

• słoma, trzcina,
• nawiercone okrąglaki drewna,
• bambusowe rurki,
• łodygi roślin,
• cegły, kafle, kamienie.

Każdy materiał jest atrakcyjny dla różnych owadów i przyciąga różne gatunki o indywidualnych potrzebach. Hotel dla owadów stanowi wkład w lokalną ochronę przyrody. Odpowiednio ulokowany w ogrodzie domek dla owadów sprowadza wiele pożytecznych gatunków, pośród których są z jednej strony naturalni wrogowie szkodników (zamiast rozmaitych pestycydów), a z drugiej strony pracowici zapylacze rosnących w bliskim otoczeniu kwiatów. Jeden hotel dla owadów przynosi więc korzyści wszystkim stronom – ludziom, zwierzętom i środowisku.

Wbrew ogólnie rozpowszechnionej opinii, domek dla owadów nie zawsze służy też jako kwatera zimowa. Na przykład pszczoły, muchy i biedronki wolą spędzać zimę w żywopłotach, na poddaszach i w szopach, które są bardziej przestronne i bardziej przewiewne. Przykładowo biedronki zimują w dużych grupach liczących kilkaset osobników, które w małym domku zwyczajnie by się nie pomieściły. Domki służą raczej do przygotowania bezpiecznego miejsca na gniazdo i wspomagają rozmnażanie pożytecznych owadów.  

Kto mieszka w domku dla owadów?

Zanim przystąpimy do prac, warto zatem zastanowić się kto i kiedy zamieszka w przygotowanym przez nas domku dla owadów.

Motyle

Motyle często zimują w dziuplastych drzewach albo zakamarkach, gdzie pozostają nieruchome w stanie hibernacji. Dlatego domek dla owadów z kwaterą dla motyli jest  stworzony dla nich. Poza tym motyle są jednymi z niewielu lokatorów, którzy korzystają z domku również zimą. Jeśli zima będzie łagodna, mogą nawet w międzyczasie ocknąć się i wykonać mały lot rozpoznawczy.

Złotooki

Larwy złotooka zjadają setki mszyc, dlatego są przez ogrodników bardzo cenione i lubiane. Badania wykazały, że kolor czerwony działa na złotooki szczególnie wabiąco. Wystarczy więc trochę czerwonej farby na domku dla owadów, aby ułatwić złotookom zakwaterowanie.

Skorki

Te owady wykorzystują hotel dla owadów przede wszystkim jako miejsce wychowania potomstwa, chociaż zimowanie też nie jest wykluczone. Samiczki opiekują się złożonymi w domku jajami oraz wczesnymi stadiami larw. Skorki są cenione za zwalczanie mszyc, ale bywają wszystkożerne i dlatego powinno się regularnie obserwować, czy mają pod dostatkiem szkodników. W przeciwnym razie same skorki mogą stać się szkodnikami, zjadając larwy motyli albo zdrowe rośliny.  

Dzikie pszczoły

Dzikie pszczoły szukają sobie miejsc do gniazdowania indywidualnie, nie żyją w rodzinach jak pszczoła miodna w pasiece. Samiczki chętnie zakładają własne gniazdo w gałęziach z dziurami, w starym drewnie, w szczelinach muru. Domek dla owadów z takimi materiałami będzie odpowiednim siedliskiem dla samotnych pszczół i os. Kiedy larwy spędzą zimę w hotelu, wylecą jako młode pszczoły na wiosnę, aby zapylać kwiaty w okolicy.

Biedronki

Istnieje wiele gatunków biedronek, z których najbardziej popularna jest biedronka siedmiokropka – czerwony żuczek z czarnymi kropkami. Odznacza się bardzo dużym apetytem i zjada ogromne ilości mszyc, wełnowców, tarczników i czerwców, a jej larwy są jeszcze bardziej żarłoczne. Nic dziwnego, że są mile widzianymi gośćmi w domku w ogrodzie.  

Jak zrobić domek dla owadów?

Istnieje duży popyt na sztuczne miejsca gniazdowe dla owadów, jednak niestety większość tak zwanych hoteli dla owadów ma charakter bardziej dekoracyjny, niż użytkowy i w małym stopniu bywa wykorzystywana przez pożądanych i oczekiwanych mieszkańców. Sytuację może poprawić zachowanie kilku ważnych zasad.

1. W każdym niemal sklepie budowlanym czy ogrodniczym, a także w internecie można spotkać oferty domków dla owadów. Te są zazwyczaj wypełnione słomą, szyszkami, wełną drzewną, wiórami i podobnymi tanimi wypełniaczami i jako kryjówka dla dorosłych owadów lub dla młodych osobników są w dużej mierze bezużyteczne. 
2. Biedronki, złotooki i inne na ogół łatwo znajdują w ogrodzie odpowiednie stosy drewna albo gałęzi. Podobnie w każdym domku dla owadów powinny się znaleźć mniejsze lub większe kawałki drewna z nawierconymi czołowo otworami. Wówczas będą one wabić samotnie żyjące gatunki pszczół i os. Tyle tylko, że prawie zawsze w gotowych elementach ze sklepu te otwory mają zadziory albo wióry sterczące na zewnątrz. Tego rodzaju propozycja jest nie do przyjęcia, ponieważ dzikie pszczoły poraniłyby sobie skrzydła. Dlatego otwory powinny być starannie przetarte papierem ściernym i całkiem gładkie, najlepiej skierowane nieco w dół, aby nie gromadziła się w nich woda deszczowa.
3. Miękkie drewno łatwo pęka i nasiąka wodą, dlatego odpowiednim materiałem na domek dla owadów jest sezonowane drewno dębowe, jesionowe albo z drzew owocowych. 
4. Dokładnie wyczyszczone i wygładzone otwory powinny mieć średnicę od 2 mm do 8 mm. Im szerszy zakres średnic, tym większe szanse na zasiedlenie domku.
5. Warto przy tym pamiętać, że tylko jedna czwarta gatunków dzikich pszczół może być zainteresowana gniazdem w domku. Pozostała zdecydowana większość gnieździ się w piaszczystej ziemi. Tworząc w ogrodzie otwarte piaskownice albo małe piaszczyste łachy, można w prosty sposób pomóc również tym gatunkom.

Domek dla owadów – instrukcja krok po kroku

Poniżej prezentujemy najważniejsze informacje, które pomogą przy wykonaniu odpowiedniego i komfortowego domku dla owadów:

1. Materiały do budowy domku dla owadów:

• dobrze wysuszone twarde drewno (dębowe, bukowe, jesionowe, drzew owocowych);
• puste łodygi trzciny albo bambusa;
• specjalne cegły dziurawki;
• rurki tekturowe;
• frezowane deseczki dla pszczół;
• żadnych szyszek, wełny drzewnej i innych wypełniaczy!

2. Wykonanie domku dla owadów 

Wielkość i forma domku dla owadów zależy wyłącznie od gustu i możliwości właściciela ogrodu. Zanim poszczególne piętra i kwatery zostaną wyposażone, trzeba zadbać, aby:

• wszystkie otwory były czyste, gładkie, bez wiórów i zanieczyszczeń,
• otwory przebiegały wzdłuż drewna,
• puste łodygi bambusa albo trzciny były czysto przycięte,
• długość otworów ok. 10-15 cm, z tyłu zawsze zamknięte, o średnicy 2-10 mm.

3. Ustawienie domku dla owadów:

• w osłoniętym miejscu albo z dachem przed deszczem,
• na słonecznym stanowisku, kierunek południowy wschód do południowego zachodu,
• solidne mocowanie, zabezpieczone przed wywróceniem przez wiatr.

4. Pielęgnowanie domku dla owadów 

W miarę potrzeby owady same czyszczą używane korytarze w domku. W ten sposób oszczędzają pracy gospodarzowi, który powinien tylko:

• usuwać pajęczyny,
• wymieniać uszkodzone źdźbła,
• kawałki drewna z otworami wymieniać po kilku latach na nowe, aby uniknąć opanowania ich przez grzyby,
• domek zostawiać w miejscu przez cały rok,
• obserwować, które średnice otworów w drewnie cieszą się wśród owadów największym powodzeniem i uzupełniać je,
• pomyśleć o odpowiednich roślinach w pobliżu domku w roli „hotelowej restauracji”.  

Gdzie ustawić domek dla owadów?

Dla owadziego hotelu trzeba wyszukać w ogrodzie miejsce możliwie nasłonecznione. Jego mieszkańcy lubią ciepłe promienie słońca. Domek powinien stać w słońcu, skierowany w stronę południa. W ten sposób i domek, i mieszkańcy szybko wyschną po deszczu; będą zdrowi i aktywni. Również larwy owadów potrzebują dużo ciepła i słońca.

Trzeba zwracać uwagę, aby domek był oświetlony słońcem możliwie przez cały dzień. Dlatego lokalizacja na przykład pod balkonem nie będzie najlepsza, ponieważ domek będzie się znajdował przeważnie w cieniu. Koniecznie należy unikać skierowania domku na północny zachód, skąd najczęściej wieją u nas wiatry. To nie tylko utrudniałoby wlot owadów do domku, ale zacinający deszcz moczyłby materiały wypełniające i znajdujące się w nich jaja i larwy.

Domek dla owadów nie powinien stać na ziemi. Najlepsze jest ustawienie go na podwyższeniu około metrowej wysokości. Unika się w ten sposób nie tylko wilgoci z ziemi, ale też kontaktu z domowymi zwierzętami i dziećmi. W najgorszym razie obie strony doznałyby szkody. Dobrym pomysłem jest też zawieszenie domku dla owadów. Raz ustawiony, czy zawieszony domek należy pozostawić w spokoju. Nie należy zmieniać jego położenia zwłaszcza zimą.

Każdy lubi zakwaterowanie z pełnym wyżywieniem, dlatego domek dla owadów należy ustawić w pobliżu kwitnących roślin, aby lokatorzy mieli pod dostatkiem pyłku i nektaru.