Na czym polega skaryfikacja i stratyfikacja nasion?

Istnieją określone zabiegi, które pozwalają w sztuczny sposób przysposobić nasiona do siewu. Oczywiście, naturalne regulatory działają, ale w szkółkach leśnych oraz ogrodniczych ogromne znaczenie ma równoczesne kiełkowanie nasion i równomierny wzrost siewek. To zapewnia wysoką wydajność i odpowiednią jakość sadzonek rośliny.

Co to jest skaryfikacja nasion?

W przyrodzie nasiona zaopatrzone w twarde, nieprzepuszczające wody osłonki opadają na ziemię i podlegają działaniu naturalnych czynników. Na przemian działa na nie mróz i ciepło. Wilgoć i glebowe mikroorganizmy powoli naruszają ciągłość osłonki i wreszcie po nastaniu stałych, dodatnich temperatur, nasiono kiełkuje. Dla przyspieszenia tego naturalnego procesu stosuje się skaryfikację.

Skaryfikacja (od łac. scarifico - drapać, rysować) polega na uszkodzeniu albo zmniejszeniu grubości osłonki w sposób mechaniczny, chemiczny albo termiczny.

Jeśli nasiona są stosunkowo duże, najczęściej stosuje się metody mechaniczne skaryfikacji. Ich osłonkę można nakłuć igłą, naciąć nożem, nadpiłować pilnikiem, przetrzeć papierem ściernym albo rzecznym piaskiem.

Metoda termiczna polega na polaniu ich gorącą wodą albo zanurzeniu we wrzątku, a potem w lodowatej wodzie. Chemiczną skaryfikację wykonuje się przez namaczanie nasion w 3% roztworze kwasu siarkowego.

Skaryfikacji wymagają m.in. nasiona dracen, palm, kasztanowca, cisa, buka, grabu, jałowca.

Na czym polega stratyfikacja nasion?

Pojęcie „stratyfikacja” pochodzi od łacińskiego „stratum” - „warstwa” i określa pierwotny przebieg tego zabiegu. Podczas stratyfikacji umieszczano nasiona warstwami w odpowiednim podłożu.

Zahamowanie kiełkowania, wynikające z przyczyn klimatycznych, wykazuje wiele gatunków roślin. Ich nasiona potrzebują najpierw określonego czasu przebywania w niskich temperaturach, aby odblokować wewnętrzne hamulce.

Najczęściej praktykowana jest tzw. stratyfikacja chłodna. Nasiona umieszcza się skrzynce z podłożem, zwykle mieszanką piasku z torfem. Podczas gdy kiedyś nasiona układano warstwami i przesypywano substratem, lepiej jest wymieszać całość i co pewien czas mieszaninę odwracać. Ma to szczególnie pozytywny wpływ w przypadku nasion o twardych osłonkach, które szorstki piasek rysuje i lekko uszkadza. Ważne jest zacienione i osłonięte miejsce, aby słońce i wiatr nie przesuszyły mieszanki nasion z podłożem. Jednocześnie musi być skrzynka wystawiona na działanie deszczu i śniegu. Typowe zimowe warunki pogodowe sprawiają, że znika blokada kiełkowania.

Skłonni do eksperymentów ogrodnicy-amatorzy, którzy chcą wysiać tylko niewielką ilość nasion, mogą je stratyfikować po prostu w lodówce. W tym celu nasiona zmieszane z piaskiem w słoiku albo woreczku foliowym i umieszcza w pojemniku lodówki na warzywa. Od czasu trzeba mieszankę zwilżyć i mocno wstrząsnąć.

Kiedy pierwsze stratyfikowane nasiona zaczynają kiełkować, pora na wysiew wszystkich. Gdyby pierwsze kiełki pojawiły się na przykład w lutym, kiedy na siew jest jeszcze za wcześnie, trzeba nasiona przechować w temperaturze -2°C do -4°C. Przestaną wówczas rosnąć, ale bez szkody dla własnego zdrowia.