Tulipany w ogrodzie i doniczce – sadzenie, uprawa, nawożenie

1. Tulipan – charakterystyka

Nazwa rośliny pochodzi z perskiego „dulband” i tureckiego „tülbend”, co oznaczało turban. Prawdopodobnie ma to związek z podobieństwem koloru i kształtu tulipanów do zawojów noszonych wówczas przez eleganckich Osmanów. W języku perskim i tureckim rodzaj „tulipan” określany jest słowem „lale”, czyli wywodzącym się z sanskrytu „lāl” – „czerwony”.

Tulipany należą do rodziny liliowatych i liczą około 150 gatunków oraz tysiące hybryd i kultywarów uprawianych w ogrodach.

Tulipany należą do rodziny liliowatych i liczą około 150 gatunków oraz tysiące hybryd i kultywarów uprawianych w ogrodach. Ojczyzną dziko rosnących tulipanów jest rejon gór Tien-Szan, Pamiru i Ałtaju, a drugie centrum ich pochodzenia znajduje się na Kaukazie. Pierwsze tulipany trafiły do Europy około 500 lat temu. Te piękne kwiaty cebulowe szczególnie upodobali sobie Holendrzy. Odbywająca się początkowo wymiana cebulek wśród bogatych mieszczan i arystokracji przemieniła się na początku XVII wieku w lukratywny handel małymi kwiatowymi klejnotami. Ze względu na ogromny popyt ceny szybko poszybowały w górę. W 1637 roku euforia, nazwana „tulipanową gorączką”, osiągnęła swój szczyt i w końcu nastąpiło załamanie rynku. Była to chyba pierwsza bańka spekulacyjna w historii gospodarki.

Bogactwo odmian tulipanów na świecie

Już w połowie XVII wieku rozwinęła się intensywna selekcja i krzyżowanie dzikich gatunków tulipanów. W handlu było wówczas 800 różnych odmian. Obecnie tulipanowy sortyment powiększył się do ok. 5000 gatunków i odmian. Tę ogromną różnorodność można sortować według wielu kryteriów:

• pod względem wysokości roślin – od 10 cm do 70 cm;
• terminu kwitnienia – od marca do maja;
• kształtu kwiatów – naliczono 26 typów;
• kształtu i wielkości liści;
• koloru kwiatów – od białego przez żółty, pomarańczowy, czerwony, aż do prawie czarnego (nie ma tylko kwiatów czysto niebieskich i całkowicie czarnych);
• budowy kwiatów – pojedyncze albo pełne;
• ilości kwiatów – pojedyncze albo bukietowe (kilka kwiatów na jednym pędzie).

Aby zapanować nad tą masą odmian, wprowadzono w 1917 roku system klasyfikacji tulipanów. Z biegiem czasu jest on ciągle aktualizowany i dostosowywany do stanu hodowli. Nowo wyhodowane odmiany tulipanów są dzisiaj zaliczane do 15 klas ze względu na czas kwitnienia, pochodzenie i formę kwiatów.

Stanowisko i zastosowanie tulipanów

W przeciwieństwie do wielu innych kwiatów cebulowych, których naturalnym stanowiskiem jest półcień pod dużymi drzewami, tulipany są przeważnie roślinami stepowymi i górskimi. Czynnikiem ekologicznym, który reguluje ich okres wegetacyjny, nie jest niedostatek światła, lecz letnia susza. Tulipany rosną więc wspaniale na słonecznych i ciepłych rabatach. Potrzebują tylko pulchnej i przepuszczalnej gleby, która nie jest latem zbyt wilgotna. Wiele małych tulipanów botanicznych i dzikich gatunków czuje się dobrze także w ogródkach skalnych.

W przeciwieństwie do wielu innych kwiatów cebulowych, których naturalnym stanowiskiem jest półcień pod dużymi drzewami, tulipany są przeważnie roślinami stepowymi i górskimi.

Kolorowe, wiosenne tulipany nadają się doskonale na bukiety kwiatów ciętych, jak również na kompozycje układane z doniczek i pojemników. Aby uzyskać odpowiedni efekt kolorystyczny, należy sadzić tulipany na rabatach w większych grupach.

Tulipany można z powodzeniem komponować z bylinami o ozdobnych liściach, jak na przykład pieris, albo wcześnie zakwitającymi, jak omieg (Doronicum) i brunnera. Późniejsze odmiany tulipanów pasują też do wyższych odmian bodziszka.

2. Sadzenie tulipanów w ogrodzie

W ogrodzie sadzi się cebulki tulipanów w okresie ich przerwy wegetacyjnej, czyli od września do listopada. Gleba nie powinna być zmarznięta i mieć temperaturę od 10 do 12°C. W takich warunkach cebulki zdążą jeszcze przed zimą wytworzyć wystarczająco dużo korzeni.

W ogrodzie sadzi się cebulki tulipanów w okresie ich przerwy wegetacyjnej, czyli od września do listopada.

Cebulki tulipanów sadzi się, w zależności od ich wielkości, na głębokość ok. 12-15 cm (2-3 razy tyle, ile wynosi wysokość cebuli). Najlepiej jest sadzić tulipany w małych grupach po 5-10 sztuk. Ważne jest, aby cebulki były odpowiednio ułożone – wierzchołkiem do góry. Po posadzeniu można całość lekko podlać. Ponieważ cebulki są chętnie zjadane przez karczowniki, dobrze jest sadzić je drucianych koszykach o małych oczkach.

Stanowisko i gleba w ogrodzie dla tulipanów

Miejsce do posadzenia tulipanów powinno być możliwie słoneczne do lekko ocienionego, próchniczne, ciepłe i osłonięte. Nie powinno być w pobliżu gęstych krzewów, aby tulipany stały na otwartej przestrzeni. Jeśli tulipany rosną przez kilka lat na tym samym miejscu, wpływa to negatywnie na kwiaty. Korzystnie jest przenosić cebulki co około trzy lata na nowe stanowisko.

Miejsce do posadzenia tulipanów powinno być możliwie słoneczne do lekko ocienionego, próchniczne, ciepłe i osłonięte.

Gleba powinna być przede wszystkim przepuszczalna, aby rośliny nie pozostawały w wilgoci. Cięższe gleby w ogrodzie trzeba spulchniać domieszką piasku. Deszczowe lato nie służy tulipanom. W takim wypadku zaleca się wyjąć cebulki z ziemi i przechować je w mieszaninie torfu z piaskiem w suchym miejscu. Jesienią będzie można je na nowo posadzić w ogrodzie.

3. Sadzenie tulipanów do doniczek

Z tulipanów kwitnących w doniczkach można tworzyć malownicze kompozycje. Aby osiągnąć odpowiedni efekt, trzeba cebulki tulipanów w odpowiedni sposób posadzić. Do uprawy w doniczkach najlepiej nadają się gatunki tulipanów, które osiągają wysokość do 30 cm. Na przykład takie:

• Tulipan Kaufmanna (Tulipa kaufmanniana). Ten tulipan dorasta do 25-30 cm. Duże kwiaty w kolorze kremowym, żółtym, pomarańczowym lub czerwonym osadzone są na krótkich pędach. Płatki są spiczaste i szeroko rozchylone. Kwitnie od marca do kwietnia.
• Tulipan Klusjusza (Tulipa clusiana). Wysokość, w zależności od odmiany, wynosi 15-30 cm. Bardzo efektowny gatunek tulipana. Kwiaty o delikatnych barwach, często dwukolorowe. Kwitnie w kwietniu i maju.
• Tulipan dostojny (Tulipa praestans). Dorasta do 40 cm. Na jednym pędzie ma zwykle 2-4 kwiaty. Kolor kwiatów pomarańczowo-czerwony. Kwitnie w kwietniu.
• Tulipan Hagera (Tulipa orphanidea). Wysokość 15-25 cm. Bardzo efektowny tulipan o jasnopomarańczowych kwiatach. Kwitnie w kwietniu i maju.

Ogólnie są to piękne dzikie i karłowate gatunki, które dzięki niewielkiej wysokości i mocnej budowie doskonale czują się w doniczkach.

Niezależnie od tego, czy cebulki tulipanów mają być uprawiane w doniczkach, czy na rabatach, optymalną porą do sadzenia jest jesień. Okres chłodu zimą jest czynnikiem niezbędnym do pobudzenia tulipana do kwitnienia. Należy wykonać sadzenie cebulek do doniczek od połowy października. Wcześniejszy termin mógłby spowodować przy cieplejszej pogodzie przedwczesne rozpoczęcie wegetacji.

Jaka doniczka do posadzenia tulipanów?

Idealnym naczyniem dla cebulki tulipana jest doniczka o grubych ściankach, stosunkowo niska, o dużej średnicy. Jeden lub więcej otworów w dnie stanowi niezbędny odpływ wody. Na dno należy ułożyć warstwę drenażową z kawałków ceramiki albo tłucznia. Zabezpiecza ona cebulkę przed zastojem wody. Przed nasypaniem do doniczki substratu dobrze jest na drenaż położyć kawałek włókniny, aby drenaż się nie zamulił.

Idealnym naczyniem dla cebulki tulipana jest doniczka o grubych ściankach, stosunkowo niska, o dużej średnicy.

Grubość warstwy podłoża nad cebulkami, czyli głębokość sadzenia, wynosi około dwóch wysokości cebulek. W przeciwieństwie do sadzenia na rabatach, w doniczce odległości między cebulkami mogą być bardzo małe, prawie na styk.

W mocno ograniczonej przestrzeni doniczki, między stosunkowo cienkimi ściankami, mogłaby cebulka tulipana przemarznąć. Jednak z drugiej strony, przeprowadzka do zimowej kwatery pozbawiłaby ją niezbędnego podrażnienia chłodem. W związku z tym zaleca się zastosowanie lekkiej ochrony doniczki przed mrozem. Trzeba postawić ją na kawałku drewna przy osłoniętej ścianie południowej i owinąć włókniną, tkaniną jutową albo folią.

Ciekawy efekt można uzyskać sadząc do jednej doniczki różne kwiaty cebulowe razem z tulipanem, na przykład krokusy, małe narcyzy, hiacynty albo szachownicę kostkowatą.

4. Uprawa tulipanów w ogrodzie – krok po kroku

Stanowisko

Zdecydowana większość odmian i gatunków tulipanów preferuje słoneczne, ciepłe i osłonięte miejsca. To wyraźnie dotyczy eleganckich, szlachetnych tulipanów, które wznoszą się w stronę nieba na wysokość do 70 cm. Aby miejsca półzacienione też mogły cieszyć się kolorami kwitnących tulipanów, należy posadzić tam mocne dzikie gatunki. Z kolei tulipany określane mieszańcami Fostera (Tulipa fosteriana hybr.), dzięki stabilnym i niewysokim łodygom nie są wrażliwe na słaby wiatr.

Czas sadzenia

Czasem sadzenia cebulek tulipanów jest czas jesieni. Niecierpliwi ogrodnicy zaczynają czasem sadzenie, kiedy tylko spadną z drzew pierwsze liście. Taki pośpiech nie jest w żadnym wypadku wskazany. W rzeczywistości idealne okienko czasowe otwiera się dopiero wtedy, gdy ziemia się ochłodzi. Trzeba więc poczekać, aż temperatura gleby spadnie poniżej 10°C.

Rodzaj gleby

Nie zwracając uwagi na szeroką paletę dostępnych stanowisk, tulipany akceptują tylko wybrane właściwości gleby. Aby wiosenne piękności czuły się jak najlepiej, powinno się cebulki tulipanów sadzić do ziemi:

• próchnicznej i głęboko spulchnionej;
• lekko wilgotnej i z dobrym odprowadzeniem nadmiaru wody;
• o odczynie neutralnym do zasadowego pH 7.

Jeśli zaproponowane stanowisko nie posiada idealnych warunków, mogą wystąpić problemy z pobieraniem składników pokarmowych. Gliniaste podłoże trzeba spulchnić piaskiem, a suchy i piaszczysty substrat wzbogacić kompostem i próchnicą.

Sadzenie cebulek tulipanów do gruntu

Obok warunków stanowiska oraz właściwości gleby, ważną rolę odgrywa głębokość sadzenia cebulek tulipanów. W związku z tym należy:

• od połowy (pod koniec) października na słonecznym miejscu w ogrodzie przygotować małe dołki w odstępach ok. 15 cm;
• w normalnej ziemi ogrodowej głębokość sadzenia wynosi 15-20 cm, a w piaszczystej – do 30 cm.;
• w każdy dołek należy ulokować cebulkę wierzchołkiem do góry;
• jako alternatywę można zastosować sadzenie tulipanów w małych grupkach w odstępach 1-2 cm.

Okres kwitnienia

Trwające od wieków wysiłki hodowców tulipanów doprowadziły do powstania tysięcy odmian. Bardzo pozytywnym wynikiem tych prac są różne okresy kwitnienia poszczególnych odmian. Przy odpowiedniej kombinacji można zapewnić sobie świeże kwiaty tulipanów we własnym ogrodzie na długie miesiące. Wczesne odmiany, jak tulipany Fostera, czy Kaufmanna, kwitną od marca do kwietnia. Odmiany średnie, tulipany Triumpf i Darwina, rozkwitają pod koniec kwietnia, a późne – tulipany papuzie albo zielonokwiatowe – zakwitają w maju i kwitną do czerwca.

Rozmnażanie tulipanów - instrukcja

W uprawie tulipanów możliwe do zastosowania są dwie metody:

• metoda wegetatywna przy pomocy cebulek przybyszowych;
• metoda generatywna poprzez wysiew nasion.

Wśród ogrodników-amatorów dominuje zastosowanie cebulek przybyszowych ze względu na szybki efekt. W tym celu w sierpniu/wrześniu wykopuje się cebulki macierzyste z ziemi, aby oddzielić od nich cebulki przybyszowe. Przechowane w suchym miejscu wysadza się jesienią w ogrodzie.

Natomiast wyhodowanie tulipanów z nasion wymaga dużo czasu. Na pierwsze kwiaty trzeba poczekać nierzadko pięć lat. Z nasion można uzyskiwać krzyżówki gatunków i odmian. Metoda wegetatywna daje dokładne kopie roślin macierzystych.

5. Uprawa tulipanów w doniczce – instrukcja

Wiosna bez tulipanów jest nie do pomyślenia. Kolorowe tulipany rozweselają ogród już od marca. A dlaczego nie miałyby zdobić również balkonu albo tarasu? W tym, aby uprawiać tulipany w doniczkach albo pojemnikach nie ma nic nadzwyczajnego.

Idealne stanowisko dla tulipanów na balkonie

Tulipany kochają słońce. Najbardziej odpowiedni jest więc balkon południowy albo południowo-zachodni. Miejsce powinno być osłonięte od wiatru. Jeśli ktoś chce, aby tulipany zakwitły bardzo wcześnie, może wykonać ich pędzenie na parapecie okiennym. W ogrzewanych pomieszczeniach tulipany szybko rozwiną swoje kwiaty. W przeciwnym razie należy je zostawić na zewnątrz.

Sadzenie cebulek do doniczek

Kupując cebulki należy zwrócić uwagę, aby były mocne, nieuszkodzone i bez śladów pleśni. Tylko dorodne cebulki zapewnią dorodne i piękne kwiaty. Aby punktualnie na wiosnę pojawiły się na tarasie kolorowe tulipany, cebulki muszą znaleźć się w doniczkach już pod koniec października.

Pielęgnowanie tulipanów w skrzynkach i doniczkach

Tulipany nie wymagają szczególnej troski. Skoro już znalazły się w odpowiednim podłożu – próchnicznym i przepuszczalnym – potrzebują tylko regularnego podlewania. Cebulki nie znoszą zastoju wody, dlatego tak ważny jest drenaż doniczek i pojemników. Przy nadmiarze wilgoci zachodzi niebezpieczeństwo pleśnienia i gnicia cebulek. Mniej szkodliwy dla tulipanów będzie krótki okres suszy.

Co dalej po przekwitnieniu?

Kiedy tulipany w doniczkach przekwitną, należy zostawić je w spokoju tak długo, aż liście powoli pożółkną i zwiędną. Dopiero wtedy można cebulki wyjąć, oczyścić z ziemi i przechowywać suchym miejscu. Można też, podobnie jak w ogrodzie, pozostawić cebulki w ziemi, a pojemniki przenieść do chłodnego pomieszczenia.

6. Jak nawozić tulipany?

Między bajki można włożyć opinie, że kwiaty cebulkowe mogą rosnąć bez nawożenia. W pierwszym roku może się to rzeczywiście udać. Od drugiego roku każdy rozsądny ogrodnik-amator powinien dostarczać swoim tulipanom odpowiedniego pożywienia, aby nie wyczerpały się do końca ich rezerwy.

Między bajki można włożyć opinie, że kwiaty cebulkowe mogą rosnąć bez nawożenia.

Nawóz organiczny gwarantuje cebulkom tulipanów stałą dawkę wartościowych składników żywnościowych. Naturalne substancje zostają przerabiane przez organizmy glebowe w taki sposób, że są dla korzeni łatwo dostępne. Ponieważ ten proces przebiega w sposób ciągły, nie zachodzi możliwość przedawkowania. Na dodatek nawozy mineralne o dużej dawce pędzą rośliny szybko do góry, wyczerpują się i muszą być na nowo uzupełniane.

Najlepsze terminy nawożenia

Dobrze jest posadzić cebulki tulipanów do gleby wzbogaconej kompostem. W ten sposób rośliny mają zapewniony bezstresowy start. A potem zaleca się:

• jesienią okryć tulipanowe rabaty kompostem;
• od marca, co dwa tygodnie, podawać porcję nawozu organicznego poprzez lekkie przemieszanie go motyką z ziemią;
• po każdym nawożeniu stosować podlewanie tylko zwykłą wodą;
• pod koniec kwitnienia aż do jesieni przerwać nawożenie.

Dla tulipanów uprawianych w doniczkach zaleca się stosowanie płynnego nawozu organicznego.

Jak sadzić tulipany i wybrać cebulki? Poradnik WIDEO