Żyworódka – lek i trucizna w jednym?

Kilka gatunków kalanchoe oraz ich liczne kultywary stały się popularnymi roślinami ozdobnymi. Niektóre z nich, oprócz walorów estetycznych, oferują cenne właściwości lecznicze. I tutaj bardzo ważne okazuje się właściwe rozpoznanie gatunku rośliny. Jak to jest, żyworódka jest lekiem, trucizną... a może jednym i drugim? Odpowiadamy!

Żyworódka pierzasta (Kalanchoe pinnata)

Żyworódka pierzasta bywa bardzo często mylona z żyworódką Daigremonta. Wystarczy wpisać do przeglądarki hasło „żyworódka pierzasta”, aby przekonać się, jak wielkie panuje tam pomieszanie. O ile dowolne nazewnictwo roślin we własnym mieszkaniu albo ogrodzie nikomu szkody nie wyrządza (aczkolwiek nie najlepiej świadczy o ich właścicielu), to publiczne rozpowszechnianie nierzetelnych informacji, zwłaszcza o roślinach uznawanych za lecznicze, może już być niebezpieczne.

Żyworódka pierzasta i jej właściwości lecznicze

Właśnie żyworódka pierzasta (Kalanchoe pinnata) wykazuje liczne właściwości lecznicze i od dawna jest stosowana w tradycyjnej medycynie Afryki, Azji, Indii, Chin i Australii. Stwierdzono jej działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwcukrzycowe, a niektóre z nich są nadal przedmiotem badań. Nawiasem mówiąc, Niemcy nazywają ten gatunek „żyworódką Goethego”, ponieważ poeta interesował się rośliną i nawet napisał o niej wiersz.

Ozdobne liście żyworódki pierzastej trudno jest pomylić i liśćmi innego gatunku, ponieważ jak sam epitet gatunkowy wskazuje są one „pierzaste”, czyli podzielone. Są soczyste i składają się z 3-5 owalnych listków o ząbkowanej krawędzi. W przeciwieństwie do swojej kuzynki żyworódki Daigremonta, nie tworzy na krawędziach liści niezliczonej liczby rozmnóżek, ale pojawiają się one między ząbkami po tym, jak odłamany liść trafi na podłoże.

Główne składniki, dzięki którym żyworódka pierzasta wykazuje właściwości lecznicze:

• garbniki,
• flawonoidy,
• mikroelementy – miedź, magnez, potas, mangan, aluminium, żelazo, krzem,
• kwas askorbinowy,
• kwas jabłkowy, szczawiowy, octowy,
• polisacharydy,
• lektyny, glikozydy.

W stosowaniu zewnętrznym żyworódka pierzasta pomaga na takie dolegliwości, jak:

• oparzenia,
• rany,
• owrzodzenia,
• brodawki,
• ukąszenia owadów.

Potwierdzono działanie:

• napotne,
• przeciwbólowe,
• przeciwzapalne,
• antybiotyczne,
• immunomodulujące.

Sprawdź: Żyworódka – przepis na wirusobójczą maść do zrobienia w domu

Kalanchoe Blossfelda (Kalanchoe blossfeldiana)

Ten gatunek żyworódki, bardzo popularny w uprawie doniczkowej, stanowi barwną ozdobę mieszkania nawet zimą. Sukulent jest chętnie uprawiany w mieszkaniu, a na lato wystawiany na taras albo balkon. Ze względu na bardzo częstą obecność w mieszkaniu i dostęp do rośliny małych dzieci i domowych zwierząt powstaje pytanie, czy żyworódka Blossfelda jest trująca?

Czy żyworódka Blossfelda jest trująca?

Na to pytanie można odpowiedzieć i tak, i nie, ponieważ roślina nie jest szkodliwa dla ludzi, ale za trująca i bardzo trująca dla zwierząt. Wprawdzie dzieci i osoby szczególnie wrażliwe mogą wykazywać słabe objawy żołądkowe, jak wymioty i biegunka, ale tylko po spożyciu znacznej ilości liści tej żyworódki. Znacznie większe niebezpieczeństwo zagraża zwierzętom z racji zawartych w roślinie glikozydów sercowych, grupy substancji, które mogą działać na różne sposoby:

• obniżają rytm serca,
• podwyższają rytm serca,
• działają negatywnie na centralny system nerwowy,
• zwiększają stężenie sodu w organizmie,
• więcej wapnia pozostaje w komórkach.

Kalanchoe Blossfelda zawiera zbyt mało tych glikozydów, aby zatruć człowieka, ale inne kwiaty w ogrodzie też te substancje zawierają: naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea), konwalia majowa (Convallaria majalis), czy urginia morska (Drimia maritima).

Jak widać, z tymi glikozydami nie ma żartów. Na szczęście liście i kwiaty kalanchoe Blossfelda smakują nieszczególnie i nawet dziecko nie zje tego więcej, niż kawałek listka, co nie grozi ciężkimi konsekwencjami. Wystarczy, że osoba po spożyciu wypije dużo wody i zażyje ewentualnie trochę węgla aktywnego. Ponieważ szkodliwe substancje nie przedostają się przez skórę, pielęgnacja rośliny jest całkowicie bezpieczna. Zaletą kalanchoe jest też fakt, że trujące substancje nie zwiększają swojego działania pod wpływem słońca i temperatury, jak to ma miejsce w przypadku niektórych innych roślin.

Kalanchoe (żyworódka) – jak pielęgnować ten kwiat doniczkowy? [WIDEO]

Kalanchoe beharensis

Ta pochodząca z Madagaskaru żyworódka jest niestety trująca. Jest często uprawiana jako atrakcyjna roślina ozdobna z filcowato owłosionymi, srebrzyście połyskującymi liśćmi. We wszystkich częściach rośliny, w różnym stężeniu występują glikozydy nasercowe oraz glikozydy hellebrigeninowe.

Objawy zatrucia kalanchoe beharensis

Objawy zatrucia są zróżnicowane od ilości spożytych składników aktywnych. Może wystąpić:

• biegunka,
• wymioty,
• zaburzenia sercowo-naczyniowe.

Ponieważ rozróżnienie między lekkim i zagrażającym zdrowiu zatruciem jest trudne, w przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów należy udać się do lekarza. Kalanchoe należy ustawiać w takim miejscu, aby roślina była niedostępna dla małych dzieci zwierząt domowych.

Co zrobić, żeby kalanchoe (żyworódka) zaczęło kwitnąć? Przeczytaj!