Porady

Rośliny o właściwościach leczniczych

4,8 (8 opinii)

Właściwości lecznicze roślin są znane od tysiącleci. Środki roślinne stosowano na długo zanim zastąpiono je preparatami syntetycznymi. Rośliny zawierają m.in. garbniki, flawonoidy, pektyny, alkaloidy, antocyjany, olejki eteryczne, kwasy organiczne i witaminy. Substancje lecznicze mogą znajdować się w całych roślinach lub jedynie w ich fragmentach.

Wiele współczesnych leków jest produkowanych na bazie roślin. Większości z nich nie jesteśmy w stanie wytworzyć we własnym zakresie. Jednak w wielu przypadkach można przygotować leczniczy napar, wywar lub maść z roślin rosnących w ogródku. Rośliny mogą pomóc przy przeziębieniu, zmianach skórnych czy problemach z układem trawiennym.

Kwiaty i rośliny ozdobne

Nagietek stosuje się na stany zapalne, oparzenia, wrzody i nadciśnienie. Szałwia lekarska należy do najpiękniejszych roślin ozdobnych. Bylina ta zawiera cenne olejki eteryczne, pinen i tujon. Stosowana jest bakteriobójczo i jako środek dezynfekcyjny do płukania jamy ustnej.

Rumianek pospolity znajduje zastosowanie jako środek przeciwzapalny oraz na przeziębienia i problemy z przewodem pokarmowym. Dzika róża posiada wiele składników mineralnych i witamin. Z jej owoców wytwarza się środek na wątrobę i pęcherzyk żółciowy oraz preparaty witaminowe.

Narecznica samcza to jeden z gatunków paproci, którą dla ozdoby sadzi się w parkach i ogrodach. Lecznicze właściwości posiadają kłącza, które zbiera się po obumarciu liści i suszy. Wyciągi stosuje się na robaki. Okłady dobrze działają na trudno gojące się rany i na bóle gośćcowe. Narecznica jest rośliną trującą, szczególnie jej kłącza. Przedawkowanie preparatów z niej wykonanych może być niebezpieczne. Podobne lecznicze zastosowanie ma aloes leczniczy.

Konwalia majowa pomaga przy schorzeniach serca
Konwalia majowa pomaga przy schorzeniach serca

Wielosił błękitny, zwany też drabiną jakubową, zdobi ogród pięknymi fioletowymi kwiatami. Jest łatwy w uprawie i kwitnie przez całe lato. Posiada właściwości, które pomagają leczyć błonę śluzową oskrzeli. Wyrożnia się również działaniem znieczulającym. Naparstnica zwyczajna to piękny kwiat ozdobny o żółtawych kwiatach w kształcie dzwonka. W dawnych czasach z jej liści produkowano preparaty na serce. Obecnie nie stosuje się jej w zielarstwie, gdyż jest to roślina chroniona, ponadto ma właściwości toksyczne.

Żywokost lekarski rośnie w strefie bagiennej. Możemy go posadzić w ogrodzie, w którym znajduje się zbiornik wodny. Jego ozdobą są fioletowe kwiaty zebrane w zwisające kwiatostany. Roślina ta zawiera wapń, który dobrze działa przy złamaniach kości. W przypadku tej rośliny należy zachować ostrożność, gdyż zawiera ona również związki toksyczne.

We własnym zakresie możemy przygotować leczniczy napar, wywar lub maść, które pomogą przy przeziębieniu, zmianach skórnych czy problemach z układem trawiennym.

Jeżówka purpurowa ma piękne ciemnoróżowe płatki. Jest znaną rośliną leczniczą pomocną przy przeziębieniach, trądziku, opryszczce. Wzmacnia odporność i poprawia gojenie. Z wysuszonych liści i korzeni sporządza się nalewki spirytusowe. Kopytnik pospolity sadzi się w ogrodach jako roślinę okrywową tworzącą piękne kobierce z liści. Ma działanie przeciwbólowe. Dawniej był wykorzystywany jako środek zwalczający alkoholizm, gdyż dodany do wódki wywoływał nudności i zniechęcał do picia. Nalewkami leczono migreny i bóle głowy. Kopytnik jest rośliną trującą, dlatego obecnie jest wykorzystywany tylko w homeopatii i jako składnik niektórych preparatów zielarskich.

Bluszczyk kurdybanek służy do przygotowywania naparów na wzdęcia, biegunki i nieżyty żołądka. Fiołek trójbarwny ma piękne kwiatki, z których robi się odwary na poty i napary pomocne przy nieżytach dróg oddechowych.

Z kwiatów bławatka wykonuje się napary moczopędne i wspomagające przy chorobach wątroby
Z kwiatów bławatka wykonuje się napary moczopędne i wspomagające przy chorobach wątroby

Miodunka o drobnych niebieskich kwiatkach, pomaga przy chorobach płuc, pylicy i gruźlicy. Hyzop lekarski, roślina o drobnych, fioletowych kwiatkach zebranych w kwiatostany, zawiera m.in. olejki eteryczne, flawonoidy i sole mineralne. Preparaty z hyzopu mają zbawienny wpływ na górne drogi oddechowe i układ trawienny.

Zioła

Lecznicze właściwości ziół znane są od starożytności. Wiele z tych roślin jest łatwa w uprawie. Możemy je hodować w ogrodzie lub na balkonie. Szybko rosną i wydają obfite plony. Możemy je stosować do sałatek, ale też jako napary i wywary lecznicze. I tak mięta pieprzowa od wieków była stosowana w zielarstwie jako środek przeciwbakteryjny i lekko uspokajający. Działa również przy zaburzeniach trawienia i schorzeniach wątroby. Olejek miętowy działa uspokajająco i odkażająco. Melisa lekarska działa uspokajająco i przeciwbólowo. Kozłek lekarski jest łagodnym środkiem uspokajającym i ułatwiającym zasypianie. Lubczyk ogrodowy działa moczopędnie. Dziurawiec zwyczajny jest znaną rośliną leczniczą wykorzystywaną przy problemach żołądkowych oraz w preparatach antybakteryjnych. Czystek jest rośliną śródziemnomorską, którą w naszym klimacie można uprawiać w ogródku ziołowym lub doniczce. Z suszu sporządza się herbaty, które mają właściwości przeciwutleniające, antynowotworowe, bakteriobójcze, grzybobójcze i opóźniające starzenie. Natomiast trybula ogrodowa jest uprawiana głównie jako przyprawa, ale posiada także właściwości lecznicze, gdyż łagodzi wzdęcia i przyspiesza trawienie. 

Krzewy i drzewa

Rokitnik zwyczajny jest bogaty w witaminy i mikroelementy. Zawiera witaminę C. Rokitnik wzmacnia organizm, działa przeciwbólowo. Dawniej używano preparatów z rokitnika do leczenia astmy. Owoce rokitnika zawierają cenne nienasycone kwasy tłuszczowe. Preparaty z owoców rokitnika stosuje się na choroby skóry, problemy żołądkowe, przeziębienia i choroby reumatyczne. W korze rokitnika występuje serotonina, która wspomaga leczenie obrzęków.

Napary z kwiatów robinii akacjowej są polecane alergikom
Napary z kwiatów robinii akacjowej są polecane alergikom

Robinia akacjowa jest ozdobnym drzewem o przepięknych kiściach białych kwiatów. Właściwości lecznicze przypisuje się przede wszystkim wysuszonym kwiatom. Mają one działanie moczopędne i rozkurczowe. Napary z kwiatów są polecane alergikom. Wyciągi i napary stosuje się przy stanach zapalnych dróg moczowych, niewydolności krążenia oraz w celu pobudzenia trawienia.

Czarny bez jest wykorzystywany do przygotowania naparów stosowanych przy zapaleniach jamy ustnej i gardła, problemach wątrobowych i przeziębieniach. Jego owoce mają działanie przeciwbólowe. Aronia wydaje owoce o dużej zawartości witamin i kwasów organicznych. Owoce oraz przetwory z nich uzyskane są korzystne dla osób osłabionych oraz dobrze działają na nadciśnienie.

Kopytnik pospolity dawniej był wykorzystywany jako środek zwalczający alkoholizm, gdyż dodany do wódki wywoływał nudności i zniechęcał do picia. Obecnie jest wykorzystywany tylko w homeopatii i jako składnik niektórych preparatów zielarskich.

Kalinę koralową sadzi się w ogrodach jako roślinę ozdobną o pięknych, czerwonych owocach. Stosuje się ją przede wszystkim na obfite i bolesne miesiączki. Z jej owoców przygotowuje się nalewki spirytusowe, które łagodzą bolesne miesiączki. Ponadto z jej owoców można przygotować dżemy, konfitury i nalewki. Owoce należy jednak poddać przemrożeniu i obróbce termicznej, gdyż w stanie surowym są trujące.

Rośliny polne i chwasty

W ogrodach i na polach mamy do czynienia z roślinami, które nie zawsze są uważane za ozdobę. Niektóre z nich, jak mniszek lekarski i perz, są pospolitymi chwastami, które z reguły tępimy. Wiele z nich ma jednak cenne właściwości lecznicze.

Wrotycz pospolity jest wysoką rośliną o żółtych kwiatostanach i nieprzyjemnym zapachu. Przed wiekami preparaty z wrotycza były stosowane do spędzania płodu oraz odrobaczania. Nie należy jednak samemu przygotowywać środków na robaki, gdyż ilość potrzebna do pozbycia się pasożytów jest trująca dla człowieka. Obecnie wrotycz występuje w preparatach przeciw wszawicy.

Wrotycz pospolity to wysoka roślina o żółtych kwiatach i nieprzyjemnym zapachu
Wrotycz pospolity to wysoka roślina o żółtych kwiatach i nieprzyjemnym zapachu

Tatarak zwyczajny działa korzystnie na układ pokarmowy, gdyż pobudza trawienie. Posiada też właściwości dezynfekcyjne. Mniszek lekarski, popularnie zwany mleczem, jest częstym chwastem ogrodowym, który tępimy, gdyż rozrasta się na trawnikach. W lecznictwie stosuje się go jako lek na wątrobę i woreczek żółciowy. Obniża poziom cukru we krwi. Z wysuszonych kwiatów przygotowuje się napary. Młode liście można również wykorzystać do sałatek.

W ogrodach mamy także do czynienia z wieloma roślinami, które nie są uważane za ozdobę. Staramy się ich pozbyć, a tymczasem niektóre z nich, jak mniszek lekarski i perz, mają cenne właściwości lecznicze.

Babka szerokolistna ma właściwości gojące. W przypadku stłuczenia, skaleczenia lub ugryzienia przez owady można naciąć liście babki i przyłożyć w miejsce urazu. Napar z liści stosuje się jako środek przeciwko bakteriom i wirusom. Babka lancetowata znana jest od dawna w ziołolecznictwie. Z jej ususzonych liści robi się odwary i soki, które mają działanie wykrztuśne i przeciwzapalne. Babka działa też przeciwwirusowo. Jasnota biała to roślina nieco przypominająca pokrzywę. Napary z jej kwiatów stosuje się na nieżyty gardła i jamy ustnej. Koniczyna biała, zbierana w okresie kwitnienia, służy do wyrobu naparów przeciwbólowych i wzmacniających.

Gwiazdnica pospolita jest uciążliwym chwastem, ale z jej liści przygotowuje się wywary i stosuje jako okłady na reumatyzm i zapalenie korzonków. Perz właściwy jest chwastem, rośliną niechcianą w ogrodach. Jest jednak środkiem leczniczym, który poprawia przemianę materii, obniża poziom tłuszczów i cholesterolu oraz działa moczopędnie. Krwawnik pospolity to z kolei popularny chwast o białych kwiatach. Ma działanie przeciwzapalne, przeciwkrwotoczne. Obecnie stosuje się go w preparatach poprawiających działanie układu pokarmowego.

Pokrzywa obniża poziom cukru we krwi
Pokrzywa obniża poziom cukru we krwi

Tasznik pospolity stosuje się na zbyt obfite miesiączki. W celach leczniczych robi się wyciągi przygotowywane na zimno. Pokrzywa zwyczajna jest popularnym chwastem, z którego można przygotować napar i pić jako herbatę. Ma działanie moczopędne i przeciwbiegunkowe, obniża też poziom cukru we krwi. Stosuje się ją głównie w leczeniu układu moczowego.

Warzywa

Mowiąc o roślinach o działaniu leczniczym, nie sposób nie wspomnieć o warzywach. Wiele z nich korzystnie wpływa na nasze zdrowie. Temu tematowi poświęcamy odrębny artykuł, poniżej wskazujemy jedynie, które z warzyw wyróżniają się szczególnie pożądanym działaniem. 

  • Burak wzmacnia wątrobę.
  • Cykoria działa korzystnie na układ trawienny.
  • Czosnek stosuje się przy przeziębieniach, ponadto wzmacnia i poprawia krążenie.
  • Kapusta ma działanie leczące wrzody żołądka i jelit.
  • Marchew działa korzystnie na układ pokarmowy i powoduje obumieranie pasożytów.
  • Ogórek usuwa toksyny z organizmu.
  • Pietruszka poprawia krążenie, zawiera wiele witamin i składników mineralnych.
  • Rzodkiewka działa korzystnie na włosy i zapobiega niestrawności.
4,8 (8 opinii)