Żywokost lekarski - 10 rzeczy, które warto wiedzieć! Uprawa, zastosowanie, właściwości [WIDEO]

Żywokost lekarski (Symphytum officinale) - co to za roślina?

Żywokost lekarski jest rośliną wieloletnią z rodziny ogórecznikowatych. Naturalnie występuje w Europie, Azji, na Syberii, a także w Ameryce Północnej. Lubi zatem klimat umiarkowany - będzie idealną rośliną do uprawy w polskim ogrodzie.

Dorasta do ok. 1 m wysokości. Ma gruby i rozgałęziający się korzeń otoczony ciemną skórką. Łodygę i liście pokrywają włoski. Liście są duże - sięgają nawet 25 cm. Żywokost wydaje również kwiatostany, które przypominają dzwoneczki. Po przekwitnięciu kwiatów, na dnie kielicha kwiatostanu pojawiają się owoce w formie czterech rozłupek.

Roślina posiada wiele właściwości leczniczych - o nich piszemy poniżej. Jednak zanim przejdziemy do omawiania działania żywokostu i przepisów, przedstawimy kilka wskazówek na temat jego uprawy w ogrodzie.

2. Uprawa żywokostu. Wyhoduj w swoim ogrodzie naturalne lekarstwo!

Żywokost z powodzeniem może być uprawiany przez amatora, ponieważ nie sprawia większych problemów. Wystarczy zapewnić mu wilgotne i żyzne podłoże. Będzie rosnąć zarówno na stanowiskach słonecznych, jak i półcienistych. Warto jednak posadzić go w pobliżu zbiornika wodnego, ponieważ wówczas zapewnimy mu warunki najbardziej zbliżone do naturalnych. Żywokost w ogrodzie może być uprawiany nie tylko ze względu na walory zdrowotne, ale również ze względu na swoją urodę - świetnie dopełni kolorami kwiatów przydomowy ogród.

• Bylina ta osiąga dość duże rozmiary, o czym musimy pamiętać przy sadzeniu - trzeba zachować odpowiednie odległości. Optymalnie to 50 cm pomiędzy roślinami, a nawet więcej.
• Przed posadzeniem żywokostu warto odchwaścić dokładnie podłoże i przerobić z kompostem. Kompost wzbogaci ziemię w próchnicę i składniki pokarmowe, a także poprawi jej strukturę.
• Uwaga! Żywokost lekarski należy do ekspansywnych bylin, dlatego należy pilnować, aby nasiona się nie rozsiewały - jeśli do tego dojdzie, zwalczenie rośliny będzie problematyczne.

Jeśli zamierzamy rozmnożyć żywokost, możemy to zrobić poprzez nasiona lub przez podział oraz sadzonki korzeniowe. Odmiany żywokostu z dekoracyjnymi liśćmi rozmnaża się wegetatywnie.

3. Zastosowanie żywokostu: jako nawóz, roślina ozdobna lub lecznicza

Żywokost lekarski, prócz zastosowania leczniczego, może być również posadzony w celach dekoracyjnych lub z myślą o produkcji naturalnego nawozu - gnojówki.

• Jako roślina ozdobna - doskonale sprawdzi się w ogrodzie swobodnym na rabatach. Najlepiej będzie rosnąć na rabatach w okolicach zbiorników wodnych i na stanowiskach słonecznych, jednak poradzi sobie i bez takich warunków (jednak słabiej się rozwinie). Żywokost świetnie prezentuje się także w parkach. Można również posadzić go w towarzystwie warzyw, ponieważ bardzo pozytywnie wpływa na inne rośliny.
• Jako roślina lecznicza - leczniczy jest przede wszystkim korzeń żywokostu lekarskiego. W jego składzie znajdują się takie substancje, jak krzemionka, alantonina, sole mineralne, garbniki, asparganina, śluzy, olejki eteryczne, witamina C, kwas kawowy i digalusowy, skrobia, aminokwasy.
• Jako nawóz - żywokost można wykorzystać do pospolitej gnojówki. Zwykle uzyskuje się ją z leczniczej pokrzywy, ale żywokost posiada równie dobry - a nawet lepszy - skład. Zawiera bowiem potas, fosfor i azot - a to podstawowe składniki nawożące rośliny w ogrodzie. Nadaje się do nawożenia większości roślin - w tym także warzyw i kwiatów. Świetnie wpływa na pomidory! O tym, jak sporządzić nawóz z żywokostu i jak go dawkować, piszemy w dalszej części artykułu.

4. Właściwości lecznicze i prozdrowotne żywokostu: na stawy, kości, bóle reumatyczne i kręgosłupa

Żywokost stosowany jest zewnętrznie w formie maści, olejów lub kremów, stosowanych na różnego rodzaju kontuzje, bóle mięśniowe lub kostne i stawowe. Szczególnie doceniane są jego właściwości znieczulające bóle kości - nie bez powodu. Już sama nazwa rośliny to zlepek słów “żywi” i “kości”.

Swoje cudowne właściwości zawdzięcza przede wszystkim obecności kwasu rozmarynowego, a także alantoiny. To składniki, które świetnie przenikają przez skórę, wykazując działanie przeciwzapalne w stawach, kościach i mięśniać. Skutecznie łagodzi ból, przyspiesza rehabilitację po urazach, zmniejsza obrzęki. Alantoina dodatkowo przyspiesza regenerację skóry - żywokost może być zatem stosowany na rany, oparzenia czy odmrożenia.

Na co stosować żywokost? Poniżej kilka przykładów dolegliwości, w których może pomóc maść, okłady lub olej z tej rośliny:

• stany zapalne kości i stawów,
• bóle mięśniowe, pleców, kręgosłupa,
• bóle i urazy ścięgien,
• kontuzje stawów (zwichnięcia, skręcenia)
• kontuzje kości (np. złamania)
• bóle reumatyczne,
• odmrożenia, oparzenia, rany, bolesne wypryski na skórze (może być stosowany w atopowych zapaleniach skóry, ponieważ działa przeciwzapalnie, a alantoina wspomaga odbudowę naskórka).

Ciekawostka! Znana modelka Agnieszka Maciąg, na swoim blogu opisuje doświadczenia z tą rośliną. Wspomina dość poważną kontuzję - skręcenie kostki - której ból i obrzęk znacznie złagodził właśnie żywokost w postaci okładu i to w jedną noc! Pani Agnieszka zachęcona takimi efektami, zrobiła opatrunek także kolejnej nocy. Efekty były spektakularne, co podsumowuje zdaniem: “W ciągu 24 godzin miałam niemal zupełnie zdrową i sprawną nogę, która mnie nie bolała!”. Zwykle leczenie takiej kontuzji trwa wiele tygodni…

5. Czy żywokost może być szkodliwy? Przeczytaj, zanim zaczniesz go stosować!

Już w czasach antycznych znano jego niesamowite właściwości. Stosowano go na bóle reumatyczne, wspomagano nim gojenie ran i zrastanie złamanych kości. Używany był dawniej także w celu łagodzenia podrażnień układu pokarmowego, jednak obecnie nie jest to już stosowana praktyka, ze względu na skład rośliny. Zawiera ona toksyczne alkaloidy pirolizydynowe, które uszkadzają m.in. wątrobę. Stosowany zewnętrznie, nie jest niebezpieczny, jednak decyzję o rozpoczęciu jego używania zawsze należy konsultować z lekarzem.

W osobnym artykule piszemy, które rośliny ogrodowe są trujące.

6. Jak stosować korzeń żywokostu? Dawkowanie, sposób użycia

Żywokost można stosować w postaci oleju lub maści. Należy wcierać je w bolące miejsca. Okład z korzenia należy owinąć bandażem i najlepiej zostawić tak na całą noc. Odwarem natomiast możemy przemywać podrażnioną skórę. Stosowany codziennie, będzie najskuteczniejszy i szybko zauważymy jego dobroczynne działanie.

7. Przepisy na leczniczy olej, maść i nalewkę z żywokostu lekarskiego [DO STOSOWANIA ZEWNĘTRZNEGO]

Przepis na olej żywokostowy. Składniki:

• 100 g suchego i rozdrobnionego korzenia z żywokostu,
• 500 ml dowolnego oleju.

Korzeń i olej wymieszaj w słoju, zakręć i pozostaw na 2 tygodnie, codziennie wstrząsając miksturą. Po upłynięciu tego czasu, przecedź olej i dodaj opcjonalnie trochę maceratu garbnikowego.

Przepis na nalewkę żywokostową. Składniki:

• 100 g suchego korzenia żywokostu,
• 500 ml mocnego alkoholu 40%.

Korzeń zalej w słoju alkoholem. Zakręć pojemnik, odłóż w zaciemnione miejsce na 2 tygodnie i wstrząsaj nim co ok. 2-3 dni. Po upłynięciu 14 dni przecedź nalewkę i przelej ją do butelki wykonanej z ciemnego szkła. Przechowywanie powinno odbywać się w miejscu bez dostępu do światła słonecznego oraz dość chłodnym.

Uwaga! Nalewki z żywokostu NIE WOLNO pić - stosować zewnętrznie.

Przepis na maść żywokostową. Składniki:

• 50 g zmielonego proszku z suszonego korzenia (można zmielić go w blenderze),
• 250 g smalcu lub masła shea.

Na patelni rozgrzej smalec lub masło i po rozpuszczeniu dodaj do niego zmielony żywokost. Dobrze wymieszaj i przykryj naczynie, pozostawiając je na całą noc. Następnie dnia podgrzewamy miksturę i przelewamy do słoiczka. Przechowujemy w chłodnym i ciemnym miejscu.

8. Gdzie kupić żywokost? Ile kosztuje?

Żywokost lekarski możemy zakupić w gotowej do stosowania postaci - w aptekach i sklepach z naturalnymi kosmetykami. Sam korzeń żywokostu można kupić w wielu sklepach zielarskich - zarówno stacjonarnych, jak i internetowych. Cena korzenia mieści się w przedziale od 6 do 10 zł za 100 g. Gotowy olej z żywokostu 50 ml to ok. 15 zł. Za maść zapłacimy ok. 12 zł za 100 g.

9. Jak zrobić nawóz (gnojówkę) z żywokostu?

Na nawóz warto wykorzystać żywokost rosyjski, bogaty w potas. Zasilamy nim roślin w momencie rozpoczęcia kwitnienia. Nawóz można zrobić zarówno z korzenia, jak i zielonych części rośliny - jednak korzeń bardziej przyda się w domowej apteczce.

Do liści żywokostu dodajemy pokrzywę, aby nawóz był jeszcze bardziej wartościowy. Układamy liście warstwami na zmianę z odpadkami z ogrodu i kuchni. Możemy dodać też obornik, ściółkę z kurnika i np. ścinki trawy.

Jeśli chcemy wyprodukować prawdziwy koncentrat odżywczy z żywokostu, możemy tak przygotowane składniki włożyć do butelki plastikowej, nie dolewając wody, ale też nie nakładając nakrętki. Po tygodniu należy wykonać w dnie mały otwór, przez który w ciągu następnych tygodni będzie sączyć się płyn. Wyciekający płyn zbieramy, a przed użyciem rozcieńczamy z wodą w taki sposób, aby nabrał kolor herbaty. Jeśli rośliny wymagają silnego odżywienia, nawozu nie musimy rozcieńczać wodą.

10. Stosowanie nawozu z żywokostu - dawkowanie i działanie

WIDEO: Ciekawostki na temat żywokostu

Źródło: Kanał YouTube Adolf Kudlinski