Kumkwat – uprawa, zastosowanie, właściwości

Kumkwat – roślina do uprawy doniczkowej

Współcześnie kumkwat uprawiany jest przede wszystkim na południu Europy, w Japonii, na Bliskim Wschodzie, w Stanach Zjednoczonych. Warto podkreślić, że uprawia się sześć rodzajów, jednak do grona najpopularniejszych należą:

• Fortunella margarita,
  
  
• Fortunella japonica,
  
  
• Fortunella obovata.

W swoim naturalnym środowisku kumkwat porasta miejsca, w których latem jest gorąco i słonecznie, natomiast zimą dość ciepło. W naturze dorasta do 4,5 m wysokości i w zależności od wielkości może w ciągu roku wytworzyć setki, a nawet tysiące owoców. Z powodu tego, że jest rośliną ciepłolubną, to nie nadaje się do uprawy ogrodowej w Polsce – kumkwat nie przetrwałby w naszych warunkach klimatycznych. Natomiast posadzony w doniczce może stanowić piękną dekorację wnętrza domu, balkonu, tarasu albo ogrodu zimowego. W uprawie doniczkowej osiąga wysokość nieprzekraczającą dwóch metrów. Tworzy reprezentacyjną, gęstą koronę, a jego pędy zwykle pozbawione są cierni. Liście są nieduże, błyszczące, ciemnozielone o jajowatym kształcie. Zawierają olejki eteryczne, dlatego też po ich potarciu możemy wyczuć lekki, cytrusowy zapach. Kwiaty kumkwatu są małe, białe i pachnące.

Stanowisko i podłoże dla kumkwatu

Kumkwat rośnie najlepiej na jasnym stanowisku z dużą ilością słonecznych promieni. Ważne jest, aby zapewnić mu warunki zbliżone do tych, które panują w jego naturalnym środowisku. Przeprowadzka w okresie letnim na świeże powietrze jest jak najbardziej zalecana, jeżeli temperatura powietrza wynosi od 25 do 28 stopni Celsjusza. Zimą kumkwat preferuje temperaturę od 5 do 12 stopni Celsjusza. Co ważne, stanowisko na zewnątrz powinno być osłonięte, ponieważ kumkwat źle znosi przeciągi. Również w pomieszczeniu warto zadbać o to, aby stanowisko było nasłonecznione oraz zaciszne. Drzewiasta forma wzrostu rośliny wymaga przeznaczenia dla niej odpowiednio dużej przestrzeni. Kumkwat jako roślina ozdobna bardzo przypomina drzewko pomarańczowe.

Dla bujnego kwitnienia i tworzenia owoców jakość podłoża ma znaczenie decydujące. Im bardziej jest żyzne, tym większa możliwość owocowania. Drzewko jest bardzo wrażliwe na wapń, dlatego idealny odczyn pH powinien mieścić się w obszarze kwaśnym, w żadnym wypadku nie powinien być zasadowy. Do uprawy doniczkowej odpowiedni jest substrat na bazie kompostu z żyzną ziemią kwiatową. Domieszka torfu albo grubej ziemi liściastej poprawia przepuszczalność podłoża.

Kumkwat można przenieść na zewnątrz dopiero po ostatnich przymrozkach, czyli pod koniec maja.

Kumkwat w doniczce – podlewanie i nawożenie

W okresie wegetacji w ciepłej porze roku kumkwat ma wysokie zapotrzebowanie na wodę. Jest jedną z nielicznych roślin, którą można podlewać, nawet jeśli wierzchnia warstwy gleby jeszcze nie wyschła. Mimo to należy zwracać uwagę na odpływ nadmiaru wody, ponieważ roślina nie znosi zastoju wilgoci, a stojąca woda powoduje uszkadzanie delikatnych korzeni. Do podlewania należy stosować tylko wodę miękką; przydatne mogą być specjalne filtry do wody. Aby wspierać kwitnienie i pobudzać tworzenie owoców, kumkwat wymaga w tej fazie obfitego i regularnego nawożenia. Co dwa tygodnie należy podawać dawkę nawozu do roślin cytrusowych.

Uwaga: Zimą należy ograniczyć podlewanie kumkwatu.

Uprawa kumkwatu z pestki

Warto wiedzieć, że możliwa jest uprawa kumkwatu z pestki, która znajduje się w owocu – nie musimy zatem kupować drzewka w sklepie ogrodniczym.

Pierwszym krokiem będzie oczyszczenie pestek z miąższu – możemy zamoczyć je w letniej wodzie, jednak ważne jest, aby dobrze i delikatnie je osuszyć. Czyste pestki umieszczamy pojedynczo, niezbyt głęboko w ziemi – w doniczkach lub w pojemnikach. Samo podłoże powinno być przepuszczalne oraz cechować się kwaśnym odczynem pH. Pestki do wzrostu będą potrzebować przede wszystkim ciepła oraz wilgoci, dlatego też dobrym pomysłem jest stworzenie mini szklarni lub nałożenie na doniczkę podziurkowanej folii – dzięki temu ograniczymy parowanie wody.

Gotowy pojemnik lub doniczkę z pestkami ustawiamy w ciepłym miejscu – zalecana temperatura powietrza wynosi 25 stopni Celsjusza. Nie zapominamy o regularnym podlewaniu, dbając o to, aby ziemia była przez cały czas wilgotna. Kumkwat powinien wykiełkować po kilku tygodniach.

Gdy zauważymy wykiełkowane siewki, możemy zdjąć folię z doniczki. Jeżeli nie będziemy w stanie zapewnić roślinie odpowiedniej ilości światła, to możemy wspomóc się specjalnymi lampami do doświetlania roślin. W przypadku przesadzenia, trzeba pamiętać o wykonaniu drenażu – przyjmuje się, że roślinę przesadza się po roku lub po dwóch latach od rozpoczęcia uprawy. W przypadku egzemplarzy starszych wymienia się górną warstwę ziemi.

Jak zimować kumkwat?

Kumkwat jest rośliną ciepłolubną. Wprawdzie jest w stanie znieść pierwsze słabe przymrozki jesienne, jednak przed początkiem zimy powinien trafić do odpowiedniej kwatery. Pomieszczenie zimowe powinno być przede wszystkim wystarczająco jasne. Zimowanie w chłodnym pomieszczeniu jest niezbędne, aby w następnym roku kumkwat na nowo rozwinął kwiaty i owoce. Najbardziej odpowiednia jest temperatura między 5 i 10 stopni Celsjusza. Możliwie dużo światła zapewnia roślinie prowadzenie fotosyntezy i utrzymanie liści. W okresie zimy należy zaprzestać nawożenia i ograniczyć podlewanie, ale nie dopuszczać do całkowitego przeschnięcia bryły korzeniowej.

Z powodu niedostatku światła w okresie zimowym kumkwat zostaje w tym czasie mocno osłabiony i powinien być bardzo ostrożnie i stopniowo przyzwyczajany do warunków letnich. Przenieść go można na zewnątrz dopiero po ostatnich przymrozkach, czyli pod koniec maja. Nie powinien być jednak od razu wystawiony w pełnym słońcu, aby nie doznał poparzenia. Wznawia się też podlewanie, w dni pochmurne nieco słabsze, a w słoneczne i upalne – bardziej obfite.

Dlaczego kumkwat gubi liście zimą?

Kumkwat może gubić liście zimą i przede wszystkim wynika to z braku odpowiednich warunków, które roślina powinna mieć zapewnione o tej porze roku. Tak jak wspomnieliśmy wyżej, optymalna temperatura zimowania wynosi od 5 do 10 stopni Celsjusza, dlatego też utrzymanie jej w okresie grzewczym może być skomplikowane, jeżeli nie dysponujemy na tyle chłodnym pomieszczeniem. Kolejnym problemem jest również niewystarczająca ilość światła. Postarajmy się wówczas przesunąć doniczkę jak najbliżej okna, możemy również wspomóc się specjalnymi lampami LED.

Kolejną przyczyną opadania liści kumkwatu jest niewłaściwa pielęgnacja. Zarówno niedobór, jak i nadmiar wody będą negatywnie oddziaływać na roślinę. Zimą podlewajmy kumkwat wtedy, gdy wierzchnia warstwa gleby (o grubości około 5 centymetrów) jest przesuszona. Co więcej, liście mogą opadać również wtedy, gdy kumkwat jest przenawożony – wówczas należy przepłukać podłoże i zaprzestać nawożenia.

Kumkwat – owoce i zbiory

Po kwitnieniu kumkwat tworzy owoce, które w zależności od gatunku i odmiany mogą być żółte albo pomarańczowe. Można je jeść ze skórką, najlepiej prosto z drzewka. Z reguły owocuje co dwa lata.

Kumkwat smakuje cierpko oraz słodko-kwaśno i pasuje do różnych potraw.

Pożyteczne właściwości „złotej pomarańczy”

Poza efektownym wyglądem całej rośliny jego smaczne owoce zawierają liczne witaminy oraz minerały, takie jak:

• witamina A,
• witamina B1,
• witamina B2,
• witamina B3,
• witamina B5,
• witamina B6,
• witamina C,
• witamina E,
• potas,
• wapń,
• fosfor,
• mierdź,
• cynk,
• żelazo,
• sód.

Kumkwat ma liczne właściwości lecznicze. Obniża poziom cholesterolu i jest silnym środkiem profilaktycznym przeciwko chorobom układu krążenia. Ma działanie przeciwzapalne, może być stosowany w dolegliwościach żołądka i przewodu pokarmowego.

Kumkwat ma rekordową zawartość witaminy C pośród wszystkich owoców cytrusowych. Owoce kumkwatu wykazują też unikatową zdolność uspokajania systemu nerwowego. Łagodzą nerwowość i rozdrażnienie, leczą uczucie chronicznego przemęczenia.

Zastosowanie owoców kumkwatu

Kumkwat smakuje cierpko słodko-kwaśno i pasuje do różnych potraw. Można go spożywać na surowo, prosto z drzewa, ze skórką, która jest słodsza od miąższu, albo używać do sałatek, dżemów, soków i deserów.

W chińskiej medycynie od wieków stosuje się nalewkę z kumkwatu z miodem na suchy kaszel. Poniżej prezentujemy przepis na domową nalewkę z owoców kumkwatu.

Do wykonania nalewki będziemy potrzebować:

• owoców kumkwatu (zwróćmy uwagę na to, aby owoce były świeże i nie miały czarnych plam na swojej skórce) – ok. 350 g,
• alkoholu (wódka, bimber) – 0,5 l,
• miodu (najlepiej lipowy),
• opcjonalnie wody.

Pierwszym krokiem będzie umycie świeżych owoców oraz przekrojenie ich na pół i włożenie do pojemnika lub szklanego słoika. Następnie wlewamy bazę alkoholową tak, aby alkohol całkowicie zakrył owoce. Słoik zamykamy i na 45 dni przenosimy w ciemne miejsce o temperaturze pokojowej. Warto średnio co 5 dni wstrząsnąć zawartością słoika.

Po upływie 45 dni nalewkę odcedzamy przez trzy warstwy gazy, a także wyciskamy miazgę. Dodajemy miód do smaku – według naszych indywidualnych preferencji. Nalewkę możemy teraz również rozcieńczyć wodą, aby jej smak nie był zbyt ostry. Po całkowitym rozpuszczeniu się miodu trunek przelewamy do butelek, które przechowujemy z dala od słońca przez maksymalnie trzy lata.
Uwaga: Smak nalewki ustabilizuje się, jeżeli przed spożyciem umieścimy ją na dwa dni w lodówce.