Świerk serbski – uprawa, sadzenie i pielęgnacja

Odkryty w 1876 roku przez serbskiego lekarza i botanika gatunek świerka Picea omorika jest w Serbii nazywany „świerkiem Pančića” (Pančićeva omorika) na cześć odkrywcy. Świerk serbski jest gatunkiem endemicznym, a obszar jego naturalnego występowania rozciąga się na północ od miasta Višegrad w górach Tara po obu stronach rzeki Drina i ma rozpiętość ok. 40 km na 25 km. Łączna powierzchnia naturalnych drzewostanów ze świerkiem serbskim wynosi zaledwie 60 ha.

Świerki rosną w położeniach górskich na wysokości od 800 do 1400 m, najczęściej w drzewostanach mieszanych. Stanowiska ma na stromych zboczach, od północnych do północno-zachodnich. Podłoże jest ze zwietrzałych skał wapiennych o umiarkowanej zawartości składników pokarmowych. Odczyn gleby pH jest neutralny. Naturalne drzewostany znajdują się w chłodnym klimacie z raczej wysoką wilgotnością powietrza. Zimy są tutaj mroźne z dużą ilością śniegu. Opady wynoszą ok. 1000 mm równomiernie rozłożonych w ciągu roku. Średnia temperatura roczna wynosi 4-6°C. Świerk serbski jest odporny na późne przymrozki.

Chętnie sadzony w ogrodach świerk serbski, występuje obecnie w wielu odmianach hodowlanych, różniących się pokrojem, wysokością i kolorem igieł.

Wzrost i wygląd świerka serbskiego

Serbskie świerki dorastają do 30 m wysokości i osiągają wiek do 200 lat. Żywiczny wewnątrz pień pnie się prosto w górę, korona tego gatunku jest bardzo wąska i stożkowa, albo cylindryczna w formie. Symetrycznie ułożone gałęzie nadają czasem Picea omorica wygląd pagody. Dosyć krótkie gałęzie zwieszają się na środku i wznoszą ku górze na wierzchołku.

Serbski świerk ma gęste, zimozielone igliwie o lekko spłaszczonych igłach. Na dolnej stronie połyskują one srebrzyście, a ciemnozielono na górnej. Na skutek częściowo skręconej podstawy igieł, dolna ich strona wygląda często niczym górna. Pojedyncze igły mają długość do 2 cm i szerokość do 2 mm. Częściowa wymiana igieł zachodzi u świerka serbskiego co 12 lat.

Po raz pierwszy zakwita świerk serbski w wieku 15 lat, a do pełnej dojrzałości dochodzi w wieku około 40 lat. Tworzy pączki zimowe, to znaczy, że już jesienią zawiązuje kwiaty na przyszły rok. Zimowe pąki są czerwonobrązowe i jajowate z ostrym zakończeniem. Mają tyko ok. 5 mm długości. Podczas późnego okresu kwitnienia w maju i czerwcu otwierają się szyszki męskie i żeńskie w górnej części korony. Żeńskie są czerwone, podczas gdy męskie mają kolor żółtawy. Świerk serbski rozmnaża się poprzez samozapylenie i nie jest zależny od zapylaczy.

Jajowate szyszki świerka serbskiego, które dojrzewają od października, mają do 6 cm długości i około 3 cm średnicy. Kolor mają klasycznie czerwonawobrązowy. Szyszki wiszą na krótkich szypułkach. Każda liczy około 100 falistych, ząbkowanych łusek, które uwolnią skrzydlate nasiona na przyszłą wiosnę albo za dwa lata.

Świerk serbski - uprawa i sadzenie

W naturze świerk serbski rośnie w chłodnym klimacie ze śnieżnymi zimami. Jest przyzwyczajony do przeciętnej temperatury rocznej rzędu 5°C i stał się całkowicie zimoodporny. W ogrodzie może posadzony zarówno w miejscu nasłonecznionym, jak i na stanowisku półcienistym i zacienionym. Osłonięte od wiatru miejsce chroni drzewo przed wywróceniem.

Optymalnym podłożem dla świerka serbskiego jest gleba umiarkowanie żyzna, kamienista i obojętna pod względem wartości pH. Sadząc ten gatunek świerka trzeba zwracać uwagę, aby ziemia była luźna i przepuszczalna.

Najlepszą porą do sadzenia świerka serbskiego jest jesień. Ponieważ nie znosi on zastoju wody, ciężkie gleby powinny być przed sadzeniem spulchnione. Warstwa drenażowa ze żwiru albo tłucznia chroni delikatne korzenie przed nadmiarem wilgoci.

Świerk serbski - pielęgnowanie i zastosowanie 

Młode drzewa powinny być w upalne lata podlewane. Kiedy już jednak dobrze się ukorzenią, nie potrzebują więcej żadnych zabiegów pielęgnacyjnych.

Świerk serbski nie wymaga też żadnych zabiegów przycinania, ponieważ każde tylko zepsułoby jego malowniczy wygląd.

Świerk serbski znajduje w Europie miejsce głównie w parkach i dużych ogrodach. Dzięki zwartej i wąskiej koronie efektownie wygląda w małych grupkach. Dobrze czuje się w klimacie miejskim. Niektóre odmiany z gęstymi gałęziami sięgającymi ziemi, zwłaszcza karłowe, mogą stanowić doskonałe osłony i żywopłoty.

Rozmnożenie świerka serbskiego

Nowe sadzonki Picea omorica można uzyskać na trzy sposoby:

• Rozmnażanie z nasion – odmiany świerka rozwijające szyszki można rozmnażać z nasion. W ciągu pierwszych 12 miesięcy życia siewek trzeba prowadzić ich selekcję, aby zachować cechy odmiany. Tylko 20-50% siewek wykazuje odpowiednią jakość.
• Rozmnażanie z sadzonek pędowych – ten sposób ma zastosowanie w większości odmian świerka serbskiego. Bierze się pędy z górnej części korony nie młodsze niż pięcioletnie. Sadzonka powinna mieć długość ok. 15-25 cm. Pędy ukorzenia się w temperaturze nie niższej niż 25°C.
• Odmiany o zwisających gałęziach można rozmnażać metodą odkładów. Nie jest to sposób łatwy, dlatego zwykle zamawia się takie sadzonki w szkółkach.