Porady

Sosna limba – uprawa, pielęgnacja i odmiany

0 (0 opinii)

Z wiecznie zieloną, gęstą koroną i sięgającymi ziemi konarami sosna limba (Pinus cembra) góruje majestatycznie nad Alpami i Karpatami. Dożywając wieku 800 lat i więcej mogłaby opowiedzieć nie jedną historię.

W naturze drzewo rośnie na wysokościach 1400-2500 m, gdzie inne gatunki nie są w stanie się utrzymać. Na skalistych zboczach i ubogich glebach, w niekorzystnych warunkach górskiego klimatu, limba znosi duże skoki temperatury i spadki do -60°C, silny wiatr, a nawet wyładowania atmosferyczne. Można powiedzieć, że sosna limba jest trwała, cierpliwa, uległa i elastyczna.

Wzrost i wygląd sosny limby

Sosna limba rośnie bardzo powoli i wyrasta na drzewo o wysokości do 25 m, które może osiągnąć wiek ponad 1000 lat. Czasem roczne przyrosty sięgają 20 cm. Wąskie, stożkowe do jajowatych korony sosen tego gatunku sięgają często do ziemi. Z wiekiem krótkie, łukowato wygięte gałęzie tworzą walcowatą, zaokrągloną i często osobliwą formę korony, zwłaszcza kiedy drzewo musi walczyć z wichrami. Początkowo gładka kora młodych drzew jest połyskująco szara do szarobrązowej. Z wiekiem staje się ciemniejsza i płatkowo spękana, chociaż nigdy nie jest gruba. Korzeń jest najczęściej palowy, ale na płytkich glebach limba tworzy mocne korzenie boczne, wnikające w szczeliny skalne. W wysokich położeniach górskich drzewom pomagają przeżyć grzyby mikoryzowe.

Sztywne igły o długości do 9 cm i trójkątnym przekroju są zebrane w pęczki po pięć sztuk na krótkopędach. Igły są na krawędzi drobno ząbkowane, na ciemnozielonym tle widoczne są niebieskobiałe linie aparatu szparkowego. Cienka warstwa woskowa chroni je przed promieniowaniem UV i wyschnięciem. Igły sosny limby są w dotyku zaskakująco miękkie i przyjemne.

Sosna limba jest drzewem jednopiennym, rozdzielnopłciowym, co oznacza, że kwiaty męskie i żeńskie rozwijają się na tym samym drzewie. Kwiaty żeńskie pojawiają się między majem i czerwcem, mają krótkie szypułki, liliowy kolor i aromatycznie pachną. Wyrastają pojedynczo albo w grupach na końcach pędów w górnej części korony. Kwiaty męskie są niepozornie zabarwione na czerwonobrązowo. Można je znaleźć u podstawy młodych długopędów w dolnej części korony.

Ekstrakt z sosny limby jest stosowany jako naturalny środek leczniczy
Ekstrakt z sosny limby jest stosowany jako naturalny środek leczniczy

Na pierwsze owocowanie trzeba czekać przeciętnie 80 lat. Stojące szyszki mają 5-8 cm długości i do 6 cm szerokości, łuski są grube, romboidalne. Początkowo zielone, potem fioletowe, a dojrzałe – ciemnobrązowe. „Orzeszkami limbowymi” określa się centymetrowej wielkości, nieoskrzydlone nasiona, które są jadalne. Dwa lata mijają, zanim szyszki dojrzeją, potem następnej wiosny opadają z drzewa nieotwarte i rozpadają się. Wielkimi amatorkami nasion limby są orzechówki (Nucifraga caryocatactes) – ptaki z rodziny krukowatych, wielkości sójki. Zrywają niedojrzałe szyszki sosny limby, umieszczają w swojej „kuźni”, rozwidleniu gałęzi albo w zagłębieniu w starym pniu i wykuwają dziobem nasiona. Orzechówka może do 100 sztuk orzeszków limbowych zebrać w swoim wolu i przechować gdzieś poza granicą lasu. Dzięki zapomnianym przez ptaki i kiełkującym nasionom, limba powiększa swój zasięg.

Można powiedzieć, że sosna limba jest trwała, cierpliwa, uległa i elastyczna.

Jakie stanowisko dla sosny?

Sosna limba lubi położenia chłodne, kontynentalne, z suchym powietrzem. Wystarczy jej do wzrostu zaledwie 70 dni sezonu wegetacyjnego. Fotosyntezę rozpoczyna jeszcze przy lekkim mrozie. Trochę cienia toleruje jedynie w młodym wieku. Potrzebuje całkowitej swobody, aby rozwinąć w pełni swój malowniczy wygląd.

W naturze rośnie limba na glebie kamienistej i gliniastej z grubą warstwą surowej próchnicy – nie jest wymagająca, co do podłoża. W ogrodzie będzie rosła na glebach kwaśnych i zasadowych, byle tylko były dobrze przepuszczalne. Zapotrzebowanie na wilgoć jest zmienne, gleba może być od suchej do świeżej.

Sosna limba wymaga podlewania tylko do czasu ukorzenienia się
Allegro
Sosna limba wymaga podlewania tylko do czasu ukorzenienia się

Sadzenie i pielęgnacja sosny limby

Dobrym okresem do sadzenia limby są dni bez mrozu od października do wiosny. Dołek do sadzenia powinien być dwa razy większy niż bryła korzeniowa, a ziemię można rozluźnić grubym piaskiem. Warstwa drenażowa z grubego piasku albo żwiru na dnie dołka pozwoli uniknąć zastoju wody.

Sosna limba wymaga podlewania tylko do czasu ukorzenienia się. Nawożenie ogranicza się do ściółkowania strefy wokół drzewa albo małej dawki kompostu na wiosnę.

Limba rozwija się najlepiej bez przycinania. Jeśli to konieczne, odcina się gałąź bezpośrednio przy pniu. Zawarta w drewnie żywica z reguły szybko zabliźnia ranę. W razie potrzeby zabiegów korekcyjnych, można skrócić odpowiednio pędy. Trzeba przy tym pamiętać, że limba, jak prawie wszystkie iglaste gatunki, ze starego drewna nie rozwija nowych pędów; to znaczy luka po usunięciu gałęzi nie wypełni się przy pniu.

Sosna limba lubi położenia chłodne, kontynentalne, z suchym powietrzem.

Sosna limba - zastosowanie

Chociaż sosna limba jest dzieckiem wysokich gór, jej wąski pokrój doskonale nadaje się do niewielkich przydomowych ogrodów albo alpejskich ogrodów skalnych. Bardzo dekoracyjnie wygląda na przykład w towarzystwie różanecznika alpejskiego. Zanieczyszczenie powietrza znosi raczej z problemami.

Bardzo gęste, delikatne drewno z wąskim, żółtawym bielem i szeroką, czerwonawą twardzielą jest poszukiwane do wyrobu mebli i rzeźb. Osobliwością drewna limby jest aromatyczny zapach, który bardzo długo się utrzymuje. Zawarte w drewnie olejki eteryczne posiadają właściwości antybakteryjne i chronią przed owadami. Dzięki temu drewno limbowe nadaje się szczególnie do wyrobu pojemników na żywność, na przykład na chleb. Mówi się też, że substancje występujące w drewnie sosny limby sprzyjają zasypianiu, jest więc stosowane do wyrobu łóżek.

Sosna limba doskonale nadaje się do niewielkich przydomowych ogrodów
Sosna limba doskonale nadaje się do niewielkich przydomowych ogrodów

Ekstrakt z sosny limby jest stosowany jako naturalny środek leczniczy. Istnieją „limbowe poduszki”, które zawierają specjalnie przygotowane wióry, zapewniające zdrowy sen i przeciwdziałające depresji.

Jadalne nasiona, które zawierają 70% tłuszczu i 20% białka, mogą być spożywane na surowo albo prażone. Smakują trochę mniej intensywnie niż piniowe, a smakiem przypominają orzechy włoskie. Specjalnością regionów alpejskich jest limbówka, nalewka alkoholowa z szyszek sony.

Likier limbowy - przepyszna przyjemność!

Jeszcze niezdrewniałe, czerwone, pełne soku szyszki limby zbiera się latem od końca czerwca do połowy lipca. Zbiory są pracochłonne, ponieważ szyszki można zrywać tylko ręcznie. Do wyrobu likieru tnie się szyszki na plastry grubości 3-5 mm i zalewa na pięć-sześć tygodni wódką zbożową. Ponieważ wódka zbożowa, w przeciwieństwie do owocowej, posiada bardzo słaby smak własny, otrzymuje się czysty, oryginalny smak limby. W tym okresie słój trzeba od czasu do czasu wstrząsnąć. Substancje przechodzą przez macerację do wódki. Brązowy płyn należy na koniec przefiltrować, dodać cukier albo miód, aby złagodzić cierpki smak.

Odmiany sosny limby

Rośliny cieszące się powodzeniem wśród ogrodników, szybko stają się dostępne w rozmaitych odmianach hodowlanych. Nie inaczej jest też z sosną limbą; oto kilka popularnych kultuwarów”

  • Pinus cembra ‘Glauca’ - grupa odmian sosny limby o niebieskawym zabarwieniu igieł. Pokrój regularny, najpierw kolumnowy, potem stożkowy. Wzrost bardzo powolny do 20 m.
  • Pinus cembra 'Aureovariegata' – drzewo o pokroju stożkowym, część igieł zabarwiona na żółto, szczególnie na nowych przyrostach. Starsze igły zielone z żółtawym odcieniem.
  • Pinus cembra 'Compacta Glauca' – drzewo o zwartym, piramidalnym pokroju, dorasta do kilku metrów wysokości.
  • Pinus cembra 'Fastigiata' – drzewo o pokroju kolumnowym lub stożkowym, igły długie, niebieskozielone.
  • Pinus cembra 'Stricta' – regularny, kolumnowy lub wąskostożkowy pokrój, dorasta do kilku metrów wysokości.
  • Pinus cembra ’Matterhorn’ – karłowa odmiana o niebieskoszarych igłach.
0 (0 opinii)