Pożyteczne owady w ogrodzie
W każdym ogrodzie żyje wiele stworzeń. Niektóre z nich są niechcianymi intruzami, inne natomiast pożytecznymi i mile widzianymi gośćmi. Drapieżne biedronki czy chrząszcze, pająki, pszczoły, trzmiele czy złotooki to przykłady owadów pożytecznych. Warto zadbać o ich obecność, ponieważ są wrogami wielu uciążliwych szkodników i zarazem naturalnym i ekologicznym sposobem na walkę z nimi.
Pszczoły od niepamiętnych czasów budziły fascynację i szacunek człowieka. Starożytni Grecy wierzyli, że ekstrakt z ich miodu zapewnia nieśmiertelność, a Egipcjanie dostrzegali w nich łzę samego boga słońca. Istnieje nawet gałąź medycyny naturalnej, która zajmuje się leczeniem za pomocą pszczół (tzw. apiterapia). Propolis (kit pszczeli) znali natomiast już Inkowie, a obecnie jest stosowany jako tzw. parafarmaceutyk. Miód jest wykorzystywany również w kosmetologii. Pszczoły ponadto dostarczają wosk, pyłek czy mleczko. Ogrodnicy dzielą pszczoły na miodne oraz dzikie.
Pszczoły miodne
Pszczoły nazywamy miodnymi, ponieważ wytwarzają miód i wosk. Znane są ze swojej struktury rodzinnej – panuje wśród nich ścisła hierarchia. Królowa, robotnice oraz trutnie tworzą jeden wielki żywy organizm. W pojedynczym roju może żyć ok. 20 tys. pszczół. Zajmują się zbieraniem nektaru i pyłku kwiatów będących ich pokarmem. Przy okazji zapylają tzw. rośliny owadopylne (np. bławatek, czereśnię, chaber, dziewannę, dziurawiec, gruszę, łubin, jabłoń, koniczynę, mak, rzepak, sasankę czy wrzos). Warto zaznaczyć, że pszczoły zapylają nie tylko kwiaty ozdobne, ale i rośliny uprawne. Do tego wytwarzają miód i wosk.
Zwabić je do ogrodu można w bardzo prosty sposób - sadząc rośliny miododajne (np. aster, lawendę wąskolistną, lipę drobnolistną, oregano, macierzankę piaskową, malinę czy śnieżynkę przebiśnieg). Pamiętajmy jednak, że samo przyciągnięcie pszczół do ogrodu to nie wszystko. Trzeba także zadbać o jak najlepsze dla nich warunki. Należy więc ograniczyć stosowanie środków chemicznych, posadzić rośliny kwitnące przez cały sezon, zostawić kawałek dzikiego ogrodu, zbudować prosty domek do zagnieżdżenia. Dobrze jeśli pszczoły będą miały pojemnik z wodą do picia – warto pomyśleć choć o malutkim oczku wodnym czy niewielkim poidełku.
Pszczoły miodne zapylają nie tylko kwiaty ozdobne, ale także rośliny uprawne. Wytwarzają miód i wosk. Pszczoły dzikie nie produkują miodu, są natomiast pracowitymi zapylarkami.
Dzikie pszczoły
Nie dostarczają nam miodu, ale ich obecność w ogrodzie i tak jest niezwykle pożyteczna. Nie są groźne dla człowieka ze względu na fakt, iż nie posiadają żądeł. Wśród nich można wyróżnić ok. 450 gatunków. Najczęściej spotykane na terenie naszego kraju to: murarka ogrodowa, lepiarka wiosenna oraz pszczoła samotka. Dlaczego są pożyteczne? Pszczoły dzikie znane są przede wszystkim jako pracowite zapylarki. Podobnie do pszczół miodnych zapylają kwiaty ozdobne oraz rośliny uprawne. Jak je przyciągnąć do ogrodu? Należy posadzić rośliny miododajne. Warto zbudować im miejsce gniazdowania. Może to być np. domek z drewnianych klocków z wywierconymi otworkami lub gniazdo z pustych łodyg trzciny cukrowej. W sprzedaży są również specjalne kokony i rurki trzcinowe do zakładania gniazd przez murarki ogrodowe. Ponadto trzeba troszczyć się o środowisko, czyli stworzyć jak najlepsze warunki do życia pszczół: ograniczyć chemię, zostawić kawałek dzikiego ogrodu, posadzić rośliny kwitnące przez cały sezon oraz zadbać o wodę do picia.
Trzmiele
Na całym świecie żyje 300 gatunków trzmieli, w Polsce tylko ok. 30. Najczęściej spotykane w naszym kraju trzmiele to: ziemny, gajowy oraz kamiennik. Ich naturalnym miejscem gniazdowania są dziuple, drzewa rosnące pośród pól, miedze, nory krecie, nieużytki porośnięte przez rośliny kwitnące czy szczeliny w deskach. Obok pszczół miodnych to najważniejsze owady, które odpowiadają za zapylanie roślin. Zapylają wiele roślin uprawnych (np. borówkę wysoką). Co więcej, są w stanie zapylać rośliny uprawiane pod osłoną (czego nie robią pszczoły miodne). Są wykorzystywane na uprawch pomidorów hodowanych pod osłoną. Ponadto rośliny przez nie zapylane mają więcej owoców, a te są wyższej jakości (wyróżniają się lepszą wagą, wypełnieniem oraz wyglądem).
Aby przyciągnąć trzmiele do ogrodu, należy posadzić wiele roślin miododajnych. Atrakcyjne dla nich są zwłaszcza facelie, jesienne astry, heliotropy o kolorowych kwiatach, kocimiętka, nawłocie, słoneczniki ozdobne, szałwie, wrzosy czy żmijowce. Warto stworzyć dziki zakątek i pomyśleć nad oczkiem wodnym lub przynajmniej małym poidełkiem z wodą. Można też zawiesić drewniany domek wypełniony liśćmi czy położyć starą gałąź ze wywierconymi otworami, które staną się miejscami ich gniazdowania. Oczywiście także i w ich przypadku trzeba pamiętać – chemia im nie sprzyja.
Do owadów pożytecznych zalicza się też gatunki drapieżne. Czyli m.in. drapieżne biedronki i chrząszcze, pająki, mrówki, ważki czy złotooki.
Drapieżne biedronki
Drapieżne biedronki bez wątpienia są sprzymierzeńcami ogrodników. Popularnie są nazywane bożymi krówkami. Wyróżniamy m.in.: biedronkę dwukropkę, dziesięciokropkę, wrzeciążkę czy najmniejszą w Polsce biedronkę o nazwie skulik przędziorkowiec. Ich niewinny wygląd skrywa prawdziwych małych drapieżców. Są owadami drapieżnymi we wszystkich stadiach – jako larwy, poczwarki i osobniki dorosłe. Niestety często ich larwy są mylone ze stonką – jaja tych szkodników składane są jedynie na pomidorach i ziemniakach. Warto być więc świadomym wyglądu larw i poczwarek drapieżnych biedronek, aby przypadkiem ich nie zniszczyć. Jaja mają żółte lub pomarańczowe. Składają je zazwyczaj po kilka lub kilkadziesiąt na liściach, łodygach oraz pniach roślin.
Biedronki zimują wśród drzew. Najczęściej gnieżdżą się w pniach lub różnych zakamarkach pod korą czy też opadłymi liśćmi na ziemi. Są postrachem dla mszyc. Zjadają także inne szkodniki, w tym: czerwce, miodówki, mączniki, młode gąsienice, roślinożerne roztocza czy drobne larwy muchówek oraz chrząszczy. Jak je przyciągnąć do ogrodu? Jest na to pewien „słodki” sposób. Mianowicie rośliny szczególnie narażone przez mszyce opryskujemy lekko posłodzoną wodą. Zabieg ten wykonujemy średnio raz na tydzień. Jeśli zależy nam zadomowieniu się biedronek w ogródku, warto pamiętać o tym, aby stosować wyłącznie preparaty nieszkodliwe dla biedronek.
Złotooki
Złotooki najczęściej można spotkać tuż po zapadnięciu zmierzchu. Na terenie Polski występuje ich ok. 20 gatunków. Najpopularniejszym jest złotook pospolity o charakterystycznych półprzezroczystych skrzydłach. Dlaczego są pożyteczne? Zjadają mszyce i przędziorki oraz drobne owady. Warto zaznaczyć, że jedna larwa w swoim cyklu rozwojowym jest w stanie zniszczyć kilkaset mszyc albo nawet kilka tysięcy przędziorków. Złotooki można zwabić kwiatami o żółtej barwie płatków. Wabikami na te owady są również aronie, jeżyny, jarzębiny (jarząb pospolity), róże czy śliwy.
Drapieżne chrząszcze
W Polsce można spotkać ok. 700 gatunków chrząszczy. Żerują głównie nocą. Najczęściej mieszkają pod liśćmi, gałęziami czy kamieniami. W naszych ogrodach żyją m.in. tęcznik, biegacz gładki i fioletowy. Chrząszcze utrzymują równowagę w ekosystemie. Zjadają głównie mszyce, ślimaki, pierścienice, stonkę ziemniaczaną czy jaja śmietek. Jak je przyciągnąć do ogrodu? Zazwyczaj wystarczają proste sposoby: usypanie kupki liści, wyschniętych łodyg czy nierównomierne rozsypanie kamieni.
Skorki pospolite
Skorek wygląda groźnie, ale praca, którą wykonuje, jest nieoceniona. Im więcej skorków w ogrodzie, tym mniej mszyc i przędziorków. Najbardziej komfortowe warunki życia dla tego stworzenia zapewniają wilgotne miejsca. Najczęściej można je więc spotkać pod opadłymi liśćmi, w korze drzew czy pod zeschniętymi patykami. Pożywieniem skorków są szkodniki owoców i warzyw. Są naturalnymi wrogami rybika cukrowego. Ofiarami skorków są także niechciane w ogrodach mszyce oraz gąsienice. Sprawdzony sposób na ich zwabienie polega na przyczepieniu do gałęzi specjalnego schronienia, w którym mogłyby zamieszkać. Wystarczy zaczepić do gałęzi drzew owocowych czy krzaków róż gliniane doniczki zawieszone do góry nogami i wypełnić je wiórkami z drewna.
Ważki
Są drapieżnikami, szczególnie ich larwy. Główna zaleta ich obecności w ogrodzie polega na zjadaniu przez nie komarów. Żywią się także muchami, wioślarkami, widłonogami czy skorupiakami. Jak je przyciągnąć do ogrodu? Wystarczy założyć oczko wodne i rozłożyć wokół niego kamienie, na których będą mogły wylegiwać się w ciepłe dni.
Skorek wygląda groźnie, ale praca, którą wykonuje, jest nieoceniona. Im więcej skorków w ogrodzie, tym mniej mszyc i przędziorków.
Owady pasożytnicze
Są to tzw. parazytoidy. Pasożytują na lub w ciele szkodnika, żyjąc jego kosztem. Niektóre z nich niestety atakują także pożyteczne owady drapieżne. Najbardziej korzystne w ogrodzie są te z nich, które rozwijają się w jajkach innych owadów, pozbywają się bowiem szkodnika zanim ten może spowodować jakiekolwiek szkody. Używa się ich do biologicznego zwalczania szkodników w produkcji ekologicznej i integrowanej (np. osiec korówkowy pomaga ogrodnikom w walce z bawełnicą korówkową, szkodnikiem jabłoni). Parazytoidy odgrywają również rolę w ograniczaniu szkodników minujących liście czy szrótówki białaczka. Aby je przyciągnąć do ogrodu, należy ściąć pędy i gałązki roślin z porażonymi przez osiec korówkowy mszycami a następnie umieścić je w miejscach występowania bawełnicy.
Komentarze