Popularne odmiany dyni! Jak odróżnić dynię jadalną od ozdobnej?

Dynia w ogrodzie - ulubieniec podczas jesiennych i zimowych miesięcy

Dynia jest absolutnym kulinarnym przebojem jesienią i zimą. Jest zdrowa, aromatyczna, niskokaloryczna i ma różnorodne zastosowanie w kuchni. Zalety tej rośliny znane są i doceniane od tysięcy lat, a o popularności w naszych czasach świadczy ogromna liczba odmian dyni (ponad 800). Tyle tylko, że niektóre z nich uprawiane są wyłącznie dla celów dekoracyjnych. Omyłkowe wykorzystanie w kuchni dyni ozdobnej grozi mocnymi bólami żołądka i nudnościami.

• Dynie ozdobne są uprawiane, jak sama nazwa wskazuje, dla celów dekoracyjnych, dlatego można je rozpoznać po niezwykłych kolorach i kształtach.
• Dynie ozdobne są w przeciwieństwie do jadalnych przeważnie stosunkowo małe. Wielkość dyni nie jest jednak jednoznacznym kryterium jej przydatności do spożycia, ponieważ na rynku bywają również jadalne minidynie.
• Nawet jeśli szczególnie efektownie wyglądające dynie są z reguły dyniami ozdobnymi, to nie jest stuprocentowy wskaźnik. Również pośród jadalnych odmian bywają egzotyczne, bardzo efektownie wyglądające okazy. Należy do nich na przykład patison, dynia makaronowa albo dynia piżmowa.
• Jeśli dynia nie jest specjalnie oznakowana, na podstawie wyglądu zewnętrznego nie jest często możliwe jednoznaczne stwierdzenie jej przydatności do spożycia.
• Dynie sprzedawane jako specjalnie przeznaczone na Halloween są wprawdzie przeważnie jadalne, ale często mało smaczne.

Stosunkowo dokładnie można rozróżnić dynie jadalne i ozdobne dopiero poi ich przekrojeniu.

• Dynie jadalne zawierają zasadniczo bardzo dużo miąższu, w przeciwieństwie do dekoracyjnych, które mają go tylko trochę.
• Niejadalną dynię można rozpoznać po smaku. Trzeba ukroić mały kawałek miąższu i krótko go pożuć. Jeśli smakuje wyraźnie gorzko, można wnioskować, że chodzi o dynię ozdobną. Gorzki smak pochodzi od substancji gorzkiej zwanej kukurbitacyną, trującego składnika dyni ozdobnych.
• Trzeba tylko pamiętać, że test smakowy działa tylko w stanie surowym dyni. Kiedy zostanie ugotowana, substancje gorzkie nie są już wyczuwalne. Niemniej jednak dynia ozdobna pozostaje trująca zarówno w stanie surowym, jak i ugotowanym.

Dynie ozdobne w ogrodzie

Planując uprawę dyni ozdobnych w ogrodzie trzeba zachować ostrożność. Jeśli te dynie będą uprawiane razem z dyniami jadalnymi, może się zdarzyć, że podczas zapylania przez owady dojdzie do powstania niepożądanych krzyżówek. Z nasion zebranych z takich owoców i wysianych potem do gruntu wyrosną dynie, które zawierają substancje gorzkie. Podobnie trzeba uważać przy jednoczesnej uprawie dyni i cukinii. Obie rośliny są odmianami dyni zwyczajnej i łatwo tworzą mieszańce. Z tego powodu lepiej jest nie zbierać samodzielnie nasion dyni jadalnej i cukinii, jeśli w pobliżu rośnie dynia ozdobna. Zaleca się kupno nasion czystych odmianowo.

Poza tym uprawa dyni ozdobnej nie różni się istotnie od uprawy dyni spożywczej. Obie czują się najlepiej na słonecznym, osłoniętym stanowisku z próchniczną, lekko wilgotną glebą.

Popularne odmiany dyni jadalnej

Kiedyś dynia uchodziła za pokarm ubogich, albo była stosowana na karmę dla zwierząt. To się na szczęście zmieniło, ponieważ dynia nie tylko bardzo dobrze smakuje, ale też zawiera wiele wartościowych składników, jak potas, wapń, cynk i witaminy z grupy A, C, D i E.

1. Dynia piżmowa (Cucurbita moschata)

Gatunek z rodziny dyniowatych o najróżniejszych odmianach w kolorze pomarańczowym, żółtym do zielonego.

• ‘Quintale’ – bardzo duża, okrągła z lekkim żebrowaniem; pomarańczowa skórka z jadalnym miąższem.
• ‘Muscat de Provence’ – szczególnie aromatyczna dynia jadalna; posiada spłaszczone, głęboko żebrowane owoce o skórce jasnopomarańczowej do brunatnej. Miąższ jest pomarańczowy i bardzo smaczny.
• ‘Violina’ – włoska odmiana o podłużnych owocach i skórce żółtobrązowej, żebrowanej; aromatyczna i dobra do przechowywania.
• ‘Butternut’ – duże, dzwonkowate owoce o jasnej skórce i intensywnie słodko-aromatycznym smaku.
• ‘Tromba d’Albenga’ – jasnozielony odcień skórki; żółtobrązowy miąższ; jadalna ale bardziej nadaje się jako ozdobna.
• ‘Olga’ – odmiana dyni oleistej o miękkiej, zielonożółtej skórce; smaczne nasiona są bez osłonek i zawierają cenny olej dyniowy.
• ‘Longue De Nice’ – maczugowate owoce, które mogą być spożywane w zielonym stanie; dojrzałe stają się beżowo zabarwione; doskonały w smaku miąższ.

2. Tykwa pospolita (Lagenaria siceraria)

Ten gatunek dyniowatych należy do najstarszych roślin uprawnych na świecie i najlepiej nadaje się do spożycia.

• ‘Herkuleskeule Snake’ – niezwykła roślina pnąca z południowych Włoch o długich, butelkowatych owocach; bardzo smaczny miąższ, który można przyrządzać jak ogórki albo cukinię.
• ‘Weinheber Kittenberger’ – odmiana pochodząca ze Styrii; młode owoce są jadalne; dojrzałe i wysuszone mogą służyć jako naczynia do płynów.

3. Dynia zwyczajna (Cucurbita pepo)

Najczęściej spotykany gatunek dyni, odznacza się płożącym albo wspinającym wzrostem.

• ‘Dynia makaronowa’ – jasnożółte, owalne owoce z jasnożółtym miąższem, który po ugotowaniu rozpada się na pojedyncze, podobne do spaghetti włókna.
• ‘Tiana’ – gruszkowata forma i jasnożółty kolor skórki; twardy i smaczny miąższ.
• ‘Tom Fox’ – klasyczna dynia na Halloween; owoce mają różne kształty i dorastają do 8 kg; idealna do wycinania.
• ‘Baby Bear’ – doskonała minidynia o pomarańczowej skórce; nadaje się do uprawy na balkonie.
• ‘Pâtisson Blanc’ – okrągłe, płaskie owoce o śnieżnobiałej skórce.
• ‘Rondini’ – małe, okrągłe owoce o ciemnozielonej skórce i żółtym miąższu.

4. Dynia olbrzymia (Cucurbita maxima)

Wytwarza największe owoce spośród wszystkich roślin. Ale nie tylko walory dekoracyjne charakteryzują tę dynię – jest również bardzo smaczna.

• ‘Green Delicious' – stara odmiana, o bardzo aromatycznym, ciemnożółtym miąższu.
• ‘Lunga Di Napoli’ – włoska odmiana o podłużnych owocach; ciemnozielona skórka z jasnozielonym wzorem; pomarańczowy miąższ.
• ‘Sweet Dumpling’ – bardzo dekoracyjna odmiana dyni jadalnej o kremowobiałej skórce w ciemnozielone pasy; żółtopomarańczowy miąższ ma smak kasztanów.
• ‘Uchiki Kuri’ – małe, w formie cebuli owoce; gładka, pomarańczowa, połyskująca skórka; pomarańczowoczerwony miąższ smakuje jak kasztany.
• ‘Bischofsmütze’ (czapka biskupa) – niezwykła forma owocu składa się z okrągłej, pomarańczowej podstawy i rodzaju zielono paskowanej czapki na górze; bardzo smaczna.

Popularne odmiany dyni ozdobnej

W przypadku tych odmian trzeba pamiętać, że nadają się tylko do ozdoby, a nie do spożycia. Wszystkie dynie ozdobne zawierają trującą substancję kukurbitacynę i są niejadalne.

• ‘Bicolor Pear’ – butelkowata dynia wpaski; w połowie ciemnozielona, w połowie jaskrawożółta; bardzo ozdobna.
• ‘Schwanenhals’ – ciemnożółta, nierówna, brodawkowata skórka; kształt gruszkowaty z wygiętą szyjką.
• ‘Autumn Wings’ – ozdobna odmiana ze skręconymi owocami o jaskrawych kolorach; doskonała do jesiennych dekoracji.
• ‘Villa Kunterbunt’ – kolorowa i urozmaicona w formie odmiana dyni ozdobnej.
• ‘Speckled Swan’ – ozdobna odmiana z tropików o matowozielonej skórce i ozdobnymi, srebrnymi plamami; rozwija charakterystyczną, wygiętą, łabędzią szyję.