Porady

Nawłoć pospolita (mimoza) – zastosowanie i właściwości lecznicze

0 (0 opinii)

Roślina znana pod botaniczną nazwą nawłoć pospolita jest znanym od starożytności skutecznym zielem, chociaż w tamtych czasach stosowaną ją raczej do leczenia ran. Dziś przedstawiamy jej niezastąpione właściwości lecznicze i zastosowanie!

Krótka charakterystyka mimozy

W swoim pięknym wierszu „Wspomnienie” pisał Julian Tuwim o mimozach, którymi zaczyna się jesień. Mimoza, tropikalna roślina wyróżniająca się niezwykłą wrażliwością na dotyk, nigdy u nas nie rosła i nie ma nic wspólnego z zakwitającą pod koniec lata nawłocią. Nasz poeta znał się na botanice – w poemacie „Kwiaty Polskie” opisał dokładnie 24 gatunki występujących w Polsce roślin – i nazywając nawłoć mimozą skorzystał ze znanej sobie nazwy ludowej.

Tak się składa, że rosnąca dziko w Polsce nawłoć pospolita (Solidago virgaurea) nazywana była potocznie między innymi złotą dziewicą, złotą rózgą, polską mimozą. Skąd takie karkołomne przejście od rózgi do dziewicy i do mimozy? Cóż, niezbadane są ścieżki ludowej etymologii… Epitet gatunkowy brzmi virgaurea (kiedyś virga-aurea), czyli dosłownie „złota rózga”. Można się domyślać, że naszym domorosłym lingwistom słowa virga (rózga) oraz virgo (dziewica) mogły się mylić i być stosowane wymiennie.

Pochodzenie i wygląd nawłoci pospolitej (Solidago virgaurea)

Rosnąca na skrajach dróg i ugorach nawłoć zawiera substancje czynne, które pozwalają ogromnie zwiększyć aktywność nerek. Obszar dzisiejszego zasięgu nawłoci pospolitej jest ogromny i spotyka się ją niemal we wszystkich europejskich i azjatyckich krajach. Pierwotne pochodzenie jest nieznane; podejrzewa się, że są to obszary północne i centralne Europy.

Nawłoć pospolita (Solidago virgaurea) zalicza się do rodziny astrowatych (złożonych) i jest spokrewniona z wieloma innym ważnymi ziołami, jak mniszek lekarski, nagietek, czy piołun. Inne znane gatunki należące do tej rodziny i rodzaju, to nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), czy nawłoć olbrzymia (Solidago gigantea). Istnieją też liczne podgatunki nawłoci pospolitej, a wśród nich najpospolitsze, to Solidago virgaurea ssp. alpestris, Solidago virgaurea ssp. asiatica, Solidago virgaurea ssp. minuta.

Nawłoć pospolita, czyli Tuwimowa polska mimoza, jest typową byliną dorastającą do 110 cm wysokości, zazwyczaj jest jednak znacznie niższa. Łodyga jest sztywna i wzniesiona, wewnątrz pusta. Liście odziomkowe są jajowate z oskrzydlonym ogonkiem, natomiast w górnej części przechodzą w lancetowate, bezogonkowe. Kwiaty żółte i drobne tworzą złożone z koszyczków wiechowate kwiatostany na szczycie łodygi. Każdy koszyczek składa się z kilkunastu (do 20) pojedynczych kwiatów. Rozwijają się od lipca do września.

null

Właściwości lecznicze nawłoci pospolitej

Nawłoć pospolita jest starym ziołem, które było wykorzystywane przez lekarzy już w czasach starożytnych. W wielu starych zielnikach średniowiecznych można znaleźć liczne opisy i zalecenia stosowania nawłoci. Stara niemiecka nazwa Wundkraut sugeruje, że roślina odgrywała kiedyś ważną rolę przede wszystkim w użyciu zewnętrznym do leczenia ran.

Na przykład w zielniku Pietro Andrea Matthioli, włoskiego botanika z XVI wieku, znajdują się wskazania do stosowania nawłoci w przypadku ran, przetok i wrzodów. Częstym sposobem użycia nawłoci było sproszkowanie rośliny i posypywanie leczonych miejsc proszkiem, co zwykle prowadziło do pozytywnych wyników. Obok proszku stosowano też napar z nawłoci, który albo wcierano w świeże rany, albo w przypadku zapalenia jamy ustnej i gardła, stosowano do płukań. Obok głównie zewnętrznego użycia, znano też moczopędne działanie nawłoci. Zioło gotowano w wodzie albo czerwonym winie i stosowano do picia.

null

Nawłoć pospolita również dzisiaj ma dużąwartość jako zioło lecznicze. Zawiera szerokie spektrum substancji czynnych. W liściach występują przede wszystkim flawonoidy (m.in. astragalina, kwercetyna i rutyna), różne saponiny jak również garbniki i kwasy wielofenolowe (kwas kawowy i kwas chlorogenowy). Według aktualnych danych liście nawłoci pospolitej (Solidaginis virgaureae herba) wykazują następujące działania:

  • przeciwzapalne,
  • przeciwskurczowe,
  • przeciwbakteryjne,
  • przeciwgrzybicze,
  • przeciwobrzękowe,
  • przeciwbólowe.

W medycynie stosuje się nawłoć w takich chorobach i dolegliwościach, jak:

  • problemy z pęcherzem,
  • dolegliwości nerek,
  • mniejsze kamienie nerkowe,
  • chroniczne zapalenie nerek,
  • dolegliwości reumatyczne,
  • obrzęk,
  • owrzodzenie dziąseł,
  • astma,
  • ukąszenia owadów,
  • wzdęcia,
  • artretyzm.

Do celów leczniczych stosowane jest ziele nawłoci pospolitej bez korzeni. Obok klasycznych herbatek i naparów, dostępne są też gotowe preparaty w formie tabletek.

0 (0 opinii)