Nawłoć pospolita, kanadyjska i olbrzymia – poznaj ich szczególne właściwości

Nawłoć kanadyjska, pospolita i olbrzymia – co musisz o nich wiedzieć?

Rodzaj botaniczny nawłoć (Solidago) jest na świcie reprezentowany przez ponad sto gatunków. Nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis) dotarła do Europy w XVII wieku. Jest określana jako neofit i z Ameryki Północnej do europejskich ogrodów została przywieziona w celach dekoracyjnych. Od tamtej pory mocno się rozpowszechniła. Około wieku później sprowadzono do ogrodów botanicznych i parków nawłoć późną (Solidago serotina) nazywaną też nawłocią olbrzymią. Rodzimym gatunkiem jest u nas nawłoć pospolita (Solidago virgaurea). Spotyka się ją na obrzeżach lasów, na trawiastych i wylesionych powierzchniach, jak również i na wałach oraz nad rowami.

Nawłoć ogrodowa – uprawa byliny, gatunki, odmiany i właściwości>> TUTAJ

Nawłoć kanadyjska i nawłoć olbrzymia – inwazyjne gatunki obce

Warto wyraźnie podkreślić, że niektóre gatunki nawłoci należą do grupy inwazyjnych gatunków obcych (IGO), których celowa uprawa na terenie Unii Europejskiej jest zabroniona. Są to:

• nawłoć kanadyjska;
• nawłoć późna (olbrzymia);
• nawłoć wąskolistna,

Szybkie rozprzestrzenianie się tych gatunków skutkuje redukcją różnorodności roślin łąkowych, co w efekcie prowadzi do spadku bogactwa gatunkowego owadów oraz ptaków występujących na łąkach. Na terenie Polski szeroko rozprzestrzenione są przede wszystkim nawłoć kanadyjska oraz nawłoć późna (olbrzymia), a nawłoć wąskolistna występuje zwłaszcza na południu kraju.

Cechy charakterystyczne nawłoci kanadyjskiej i nawłoci późnej

Wszystkie gatunki nawłoci są bylinami o łodygach nierozgałęzionych, wyprostowanych, zakończonych kwiatostanami. Żółtego koloru kwiaty rurkowe są zebrane w małe, płaskie koszyczki i otoczone kwiatami języczkowymi (od sześciu do dwunastu). Rodzima europejska nawłoć pospolita (Solidago virgaurea) jest mniejsza od nawłoci kanadyjskiej i późnej. Dorasta do 30-100 cm wysokości i jest mniej rozgałęziona.

Charakterystyczne cechy nawłoci kanadyjskiej to: jednakowej długości kwiaty rurkowe i języczkowe, szorstko owłosione łodygi, koszyczki kwiatowe o średnicy do 5 mm, gęsto omszone dolne strony liści. Okres kwitnienia trwa od czerwca do października.

Natomiast dla nawłoci późnej typowe są: wyraźnie dłuższe kwiaty języczkowe, w dolnej części nagie łodygi i mniej rozłożyste wiechy kwiatów.

Wspólne dla obu sprowadzonych do Europy amerykańskich nawłoci (nawłoć kanadyjska i nawłoć olbrzymia) jest ciągłe zajmowanie coraz większych obszarów – dlatego też, tak jak zostało już wspomniane, rośliny te należą do inwazyjnych gatunków obcych. Prawie na każdym skraju drogi, pola albo lasu można spotkać nawłoć. Te rośliny lubią się osiedlać na ugorach, obszarach sukcesyjnych i ruderalnych. Gdy już zdobędą przyczółek w jednym miejscu, mogą poprzez wegetatywne rozmnażanie podziemnym systemem korzeni (kłączy) tworzyć masowe skupiska. Mogą też uszkadzać cenne biotopy jak półsuche łąki.

Nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis) jest w stanie osiągnąć imponującą wysokość do 200 cm (250 cm). Szczególnie efektowne są jej wiechowate, jasnożółte kwiatostany. Można ją rozpoznać po krótko owłosionej zielonej łodydze.

Nawłoć olbrzymia (S. gigantea, S. serotina) ma łodygę czerwonawą i nagą. Wbrew nazwie, zwykle jest mniejsza od nawłoci kanadyjskiej. Kwitnie później niż inne gatunki. Porównując nawłoć późną z kanadyjską, można dostrzec u niej dłuższe kwiaty języczkowe od rurkowych. Serotina oznacza „późno przychodząca”, co nawiązuje do późnego okresu kwitnienia. Poza tym wiechy kwiatów nie są tak luźne, jak u nawłoci kanadyjskiej.

Właściwości lecznicze nawłoci

Substancje czynne zawarte w trzech wyżej wspomnianych gatunkach nawłoci są identyczne albo bardzo podobne i różnią się tylko stopniem koncentracji. Są to: saponiny, glikozydy flawonoli (jak rutyna i kwercetyna), olejki eteryczne, kwas chlorogenowy, polisacharydy.

Nawłoć pospolitą (Solidago virgaurea) wykorzystywały już przed wiekami narody germańskie jako cudowne ziele na rany. Nawłoć kanadyjską znali i cenili północnoamerykańscy Indianie. W lipcu i sierpniu zrywane są kwitnące wierzchołki roślin i zawieszane w suchym i zacienionym miejscu do wyschnięcia.

Wszystkie trzy gatunki nawłoci mają właściwości lecznicze i znajdują zastosowanie w leczeniu dolegliwości nerek i dróg moczowych. Nawłoć działa nie tylko moczopędnie i przeciwzapalnie, ale także zmniejsza ukrwienie i reguluje pracę jelit. Roślinę stosuje się w przypadku:

• problemów z nerkami,
• problemów z pęcherzem moczowym,
• schorzeń dolnych dróg moczowych,
• ostrego zapalenia nerek,
• kamicy moczowej,
• dny moczanowej,
• chorób jelit,
• przewlekłego zapalenia błony śluzowej nosa,
• chorób skóry.

Nawłoć pospolita może być czasem pomylona z podobnie wyglądającą rośliną – starcem Fuchsa (Senecio fuchsi). Roślina z rodziny astrowatych ma wzniesioną łodygę dorastającą do 150 cm, lancetowate liście i koszyczki kwiatowe żółtego koloru zebrane w parasolowate podbaldachy. Koszyczki mają średnicę 18-25 mm, czyli są znacznie większe od nawłoci. W przeciwieństwie do leczniczej nawłoci starzec Fuchsa, jak i starzec gajowy, są roślinami trującymi.