Krokus – jak sadzić, uprawiać i pielęgnować?

Ojczyzną dzikich gatunków krokusów jest środkowa i południowa Europa, północna Afryka, Bliski Wschód i zachodnie Chiny. W Polsce występuje krokus spiski.

W uprawie ogrodowej występują najczęściej gatunki kwitnące wiosną:

• krokus złocisty (Crocus chrysanthus),
• krokus Tommasiniego (Crocus tommasinianus),
• krokus wiosenny (Crocus vernus),
• krokus Siebera (Crocus siberi).

Natomiast do jesiennych krokusów należą:

• krokus okazały (Crocus speciosus),
• krokus uprawny (Crocus sativus).

Pomarańczowe znamiona słupków kwiatów krokusa są zbierane, suszone i od tysięcy lat stosowane w roli przyprawy. Dzisiaj szafran jest najdroższą przyprawą na świecie.

Wzrost i wygląd krokusów

Krokusy są często mylnie nazywane roślinami cebulowymi, jednak podziemną ich część stanowi kulista bulwocebula, czyli specjalnie zmodyfikowany pęd podziemny – zgrubiała łodyga. Te bulwocebule są jednoroczne, ale każdej wiosny tworzą jedną cebulki potomne (jedną lub więcej).

Z bulwocebuli wyrastają wprost wąskie liście przypominające źdźbła trawy. W zależności od gatunku roślina osiąga wysokość od 5 cm do 15 cm.

Wśród krokusów rozróżnia się grupę wiosennych, jesiennych oraz wielkokwiatowych. Okres kwitnienia pierwszej grupy przypada na wczesną wiosnę, od lutego do marca. Hybrydy wielkokwiatowe też kwitną wiosną aż do kwietnia. Natomiast krokusy jesienne rozwijają kwiaty zwłaszcza od września do października. Najczęściej spotykane barwy kwiatów to: fiolet, żółć i biel. Bywają też dwukolorowe odmiany krokusów.

Stanowisko i podłoże dla krokusów

Botaniczne krokusy kwitnące wiosną rosną najlepiej na słonecznych stanowiskach w ogrodzie. Jesienne krokusy doskonale radzą sobie również w miejscach półzacienionych. Hybrydy wielkokwiatowe, a więc klasyczne krokusy ogrodowe, preferują stanowiska słoneczne do półzacienionych. Wszystkie krokusy łączy zamiłowanie do gleby przepuszczalnej, ponieważ zastój wody prowadzi do zgnilizny bulw.

Podczas gdy wiosenne krokusy kwitną pięknie także na piaszczystej i kamienistej glebie, jesienne odmiany wolą raczej dobrą ziemię ogrodową z udziałem gliny. Zbyt ciężkie dla pierwszej grupy krokusów gleby można poprawić dodatkiem piasku.

Jak sadzić krokusy?

Najlepszą porą do sadzenia krokusów wiosennych jest okres od października do listopada. Krokusy zakwitające jesienią sadzi się natomiast w sierpniu. Głębokość sadzenia krokusów wiosennych wynosi 6 cm do 10 cm, podobnie jak odległości między bulwami. Jesienne krokusy, ze względu na większe bulwocebule, sadzi się nieco głębiej. Ponieważ krokusy z czasem zaczynają czerpać pokarm i wodę swoimi korzeniami z głębszych warstw gleby, nic się nie stanie, jeśli posadzi się je stosunkowo płytko. Dobrze jest sadzić obok siebie około 10 bulw, ponieważ kwiaty krokusów największy efekt tworzą w grupie. Jeśli ktoś chce przekształcić trawnik w krokusową łąkę, zaleca się sadzenie luźne i w nieuporządkowanej więźbie. Do formy dzikiej uprawy nadają się szczególnie:

• krokus żółty (Crocus flavus),
• krokus złocisty (Crocus chrysanthus),
• krokus wiosenny (Crocus vernus),
• krokus Tommasiniego (Crocus tommasinianus).

Tworzą one gęste gniazda, które po paru latach można podzielić.

Jak pielęgnować krokusy?

Raz posadzone krokusy nie wymagają specjalnej opieki. Ważne jest, aby nie ścinać liści zaraz po przekwitnieniu. Usuwa się je kiedy pożółkną, ponieważ w przeciwnym razie roślina ulega osłabieniu i szybciej obumiera. Dlatego też, kiedy krokusy rosną na trawniku, trzeba poczekać z pierwszym koszeniem trawy, aż liście zwiędną.

W razie potrzeby wiosną zasila się krokusy nawozem, kiedy zaczynają rozwijać liście. Nadaje się do tego płynny nawóz organiczny, który podaje się podczas podlewania.

Zastosowanie krokusów w ogrodzie

Krokusy wiosenne dają się komponować na słonecznych rabatach z wcześnie kwitnącymi kwiatami wiosennymi jak:

• rannik (Eranthis),
• śnieżyczka (Galanthus),
• ciemiernik (Helleborus),
• miodunka (Pulmonaria).

Pięknie wygląda też barwny dywan krokusów pod krzewami zrzucającymi na zimę liście. Niskie odmiany nadają się do ogrodów skalnych (zarówno te wiosenne odmiany, jak i kwitnące jesienią). Zasadniczo powinno się sadzić krokusy zawsze w grupach, aby uzyskać większy efekt barwny.

Niskie krokusy można też sadzić w doniczkach, na przykład razem z kosaćcem żyłkowanym (Iris reticulata) albo z narcyzami drobnokwiatowymi. Oto kilka pomysłów na sadzenie krokusów.

1. Szafranowa łączka

Jednobarwne albo pomieszane z innymi wiosennymi kwiatami barwne dywany.

2. Rabaty kwiatowe

Zanim byliny opanują rabaty, krokusy zaczarują jaskrawymi kolorami puste place. Trzeba tylko pamiętać, aby nie zniszczyć krokusów, przekopując później ziemię.

3. Ogrody leśne

Mając na działce niewielki drzewostan albo teren porośnięty krzewami, można przekształcić ten szary wiosną obszar w barwny, marcowy ogród. Kiedy spod mchu i liści rozwiną się krokusy, śnieżyczki, przylaszczki i ciemierniki, ta część ogrodu stanie się prawdziwym odkryciem.

4. Ogrody skalne

Ogrody skalne z niskimi bylinami, jak macierzanka albo rozchodnik, tworzą doskonałe tło dla krokusów. Idealne jest słoneczne miejsce z przepuszczalną glebą.

5. Obrzeże drogi

Czy to wzdłuż ogrodowej ścieżki, czy wzdłuż płotu – posadzone krokusy zamieniają te niepozorne miejsca w barwne akcenty.

6. Skrzynki, doniczki, pojemniki

Ze względu na płytkie sadzenie krokusy dobrze nadają się do pojemników. Sadzi się je po prostu do ziemi kwiatowej. Aby przedłużyć efekt kwitnienia, można razem posadzić krokusy, tulipany, narcyzy i hiacynty.

7. Kwiatowe ornamenty i symbole

Jaskrawe i niewielkie kwiaty krokusów mogą posłużyć do „rysowania” na trawnikach i rabatach kolorowych wzorów widocznych z góry.

Jak rozmnażać krokusy?

Bulwocebule krokusów tworzą cebulki potomne, które można latem wyjąć z ziemi i przesadzić. Niektóre gatunki rosnące na odpowiednich siedliskach rozmnażają się przez samosiew. Krokusy należą do roślin, których nasiona muszą przez wiele dni przebywać w temperaturze poniżej zera, aby móc potem wykiełkować. Od siewki do kwitnącej rośliny mija zwykle kilka lat. Krokus uprawny może być rozmnażany tylko wegetatywnie przez cebulki potomne.

Choroby i szkodniki krokusów

Krokusy są mało podatne na choroby. W rzadkich przypadkach trafia się zgnilizna bulw wywołana grzybami. Zainfekowane bulwy trzeba usunąć, a na zakażonym miejscu nie sadzi się przez kilka lat ani krokusów, ani żadnych roślin cebulowych (jak tulipany i narcyzy). Możliwości leczenia raczej nie ma.

Głównym szkodnikiem krokusów jest karczownik, który zjada bulwy. Do zwalczania gryzonia używa się specjalnych pułapek albo środków odstraszających. Bulwocebule krokusów można też osłaniać podczas sadzenia koszyczkami z drutu.