Porady

Narcyz – odmiany, uprawa i pielęgnacja

5 (2 opinie)

Narcyz (Narcissus) został przez botaników zaliczony do rodziny amarylkowatych. Ten rodzaj roślin obejmuje kilkadziesiąt gatunków. Jednak przez długie lata uprawy, która w Europie została zapoczątkowana w XVIII wieku, powstało bardzo wiele odmian narcyza. Obecnie można doliczyć się nawet 24 000 różnych mieszańców. Te z kolei dzieli się, według gatunków wyjściowych, na dwanaście grup. Tak więc rozróżnia się przykładowo narcyzy trąbkowe, tazetta albo poeticus.

1. Narcyz - ogólna charakterystyka

Naturalny obszar występowania dzikich gatunków narcyza znajduje się Europie Południowej i Afryce Północnej, a zwłaszcza na Półwyspie Iberyjskim. Tylko nieliczne gatunki pochodzą ze wschodniego wybrzeża Morza Śródziemnego. Podczas gdy większość gatunków ma bardzo mały obszar rozprzestrzenienia, to dzikie narcyzy (Narcissus pseudonarcissus) rozeszły się po całej Europie Zachodniej. Spotyka się je w prześwietlonych lasach, łąkach i na kamienistych górskich zboczach. Z narcyzowych łąk słynie na przykład francuska miejscowość Geradmer w południowych Wogezach.

Narcyzy są trwałymi roślinami zielnymi z cebulą, jako organem przetrwalnikowym. Z cebuli wyrastają najczęściej trzy-cztery proste, wydłużone liście. Wysokość rośliny wynosi od 5 do 80 cm. Do karzełków pośród narcyzów należy Narcissus asturiensis, który wyrasta zaledwie na 5-8 cm. Do najwyższych gatunków zalicza się natomiast narcyz włoski (Narcissus italicus). Jego łodygi osiągają wysokość nawet 80 cm.

Do najwyższych gatunków zalicza się narcyz włoski (Narcissus italicus). Jego łodygi osiągają wysokość nawet 80 cm.

Bezlistna łodyga kwiatowa podtrzymuje, w zależności od gatunku i odmiany, jeden do dwudziestu kwiatów. Przed rozwinięciem kwiaty skryte są w suchej osłonce liściowej. Pojedynczy kwiat składa się z dwóch różnych części – z korony o sześciu płatkach i rurki zwanej przykoronkiem. Przykoronek może mieć różną formę i długość. Wiele gatunków narcyza wydziela przyjemny, mocny zapach. Kwiaty przybierają kolory od białego poprzez żółty do pomarańczowego. Okres kwitnienia, w zależności od odmiany, zaczyna się w marcu, kwietniu albo maju i trwa około miesiąca. Istnieje kilka dzikich gatunków, które kwitną jesienią. Z kwiatów po zapyleniu rozwija się trzykomorowa kapsułka owocu, zawierająca liczne nasiona. Kiedy nasiona dojrzeją, cała nadziemna część rośliny, czyli kwiatostan i liście, zamiera i z całego narcyza przeżywa jedynie cebula.

Okres kwitnienia, w zależności od odmiany, zaczyna się w marcu, kwietniu albo maju i trwa około miesiąca.

Narcyzy zawierają różne alkaloidy, które są trujące. Sok z rośliny wyciekający, kiedy na przykład ścina się łodygi kwiatowe, może podrażniać skórę.

Z cebuli wyrastają najczęściej trzy-cztery proste, wydłużone liście.
Z cebuli wyrastają najczęściej trzy-cztery proste, wydłużone liście.

2. Najpopularniejsze odmiany narcyza

Narcyzy nie dysponują wprawdzie taką gamą barw jak tulipany, dalie, czy hiacynty, niemniej jednak bywają bardzo różnorodne. Kwitną we wszystkich odcieniach koloru żółtego, pomarańczowego, brzoskwiniowego, jak również białego. Różnią się też wielkością kwiatów i ich formą, wysokością i czasem kwitnienia. Biorąc pod uwagę kryterium budowy kwiatów oraz pochodzenie, narcyzy zostały podzielone na dwanaście grup. Wszystkie mają jednak podobne wymagania hodowlane. Do najbardziej popularnych odmian należą:

  • Narcyzy trąbkowe: te narcyzy zawsze mają na łodydze tylko jeden kwiat. Przykoronek tworzy długą rurkę, która jest równie długa albo dłuższa od płatków okwiatu. Do najbardziej znanych narcyzów trąbkowych należy żółta odmiana „Dutch Master” oraz biała – „Mount Hood”. Dwukolorową odmianą jest „Las Vegas” z białą koroną i mocno żółtą trąbką. Narcyzy trąbkowe kwitną w marcu i kwietniu.
  • Narcyzy wielkoprzykoronkowe: na łodydze kwiatowej wytwarzają zawsze jeden kwiat. Ich przykoronek jest krótszy od całego okwiatu. Ma kształt trąbki, albo jest płaski, a długość wynosi więcej niż 1/3 długości płatków okwiatu. Znane odmiany, to „Carlton”, albo „Ice Follies”. Przykoronek może zmieniać barwę w czasie kwitnienia. U „Ice Follies” jest on początkowo mocno żółty, a z czasem blednie. Narcyzy wielko przykoronkowe kwitną w marcu i kwietniu.
  • Narcyzy drobnoprzykoronkowe: te również mają tylko jeden kwiat na łodydze. Ich przykoronek jest mały. Ma mniej niż 1/3 długości płatków. Jedną z najpopularniejszych odmian jest „Barret Browning”. Pomarańczowy przykoronek tworzy piękny kontrast z białą koroną. Okres kwitnienia narcyzów drobnoprzykoronkowych, to marzec i kwiecień.
  • Narcyzy pełne: u narcyzów pełnych korona liczy więcej niż 6 płatków. Wiele odmian ma więcej niż jeden kwiat na łodydze. „Dock Wilden” posiada pojedyncze, żółte, gęsto wypełnione kwiaty. Z kolei „Cheerfulness” ma jednej łodydze dwa albo trzy kwiaty. Narcyzy pełne kwitną od kwietnia do maja.
  • Narcyzy tazetta: narcyzy wielokwiatowe tazetta mogą mieć na jednej łodydze 3 do 12 kwiatów. Kwiaty posiadają tylko małe przykoronki i są bardzo płaskie. Mocno pachną. Bardzo znaną odmianą jest „Minnow”. Również narcyzy bożonarodzeniowe „Paper White” i „Ziva” są hybrydami tazetta. Nie są one odporne na mrozy i nadają się raczej do uprawy doniczkowej. Okres kwitnienia jest zróżnicowany. Kwiaty pojawiają się późną jesienią, względnie zimą, od listopada do końca grudnia.
  • Narcyzy o rozszczepionym przykoronku: te odmiany mają przykoronek podzielony na sześć części, co sprawia, że kwiaty wyglądają na dużo większe. Podzielony przykoronek może być szeroko rozłożony albo pofalowany i odstający, przypominając skrzydła motyla.
Narcyz posiada 12 odmian podstawowych
Narcyz posiada 12 odmian podstawowych

3. Uprawa narcyza w ogrodzie

Narcyzy są bardzo popularnymi w ogrodzie i sympatycznymi kwiatami wiosennymi. Można je sadzić na nasłonecznionych rabatach w każdą zwykłą ziemię ogrodową. Także w doniczkach i skrzynkach. Na rabatach mogą być komponowane z innymi roślinami cebulkowymi, jak krokusy, tulipany, śnieżyczki i szafirki. Narcyzy stanowią też dobre towarzystwo dla kwitnących roślin miodunki i ciemiernika. Poza tym wiele odmian narcyzów może być sadzonych na trawnikach i łączkach. Z czasem tam dziczeją, tzn. rozprzestrzeniają poprzez cebule przybyszowe, tworzące się przy cebuli matecznej. Z biegiem lat powstają w ten sposób całe łany narcyzów.

Narcyzy stanowią też dobre towarzystwo dla kwitnących roślin miodunki i ciemiernika.

Cebulki narcyzów wysadza się zwykle we wrześniu. W zasadzie jest to jednak możliwe aż do zimy, dopóki ziemia nie jest zmarznięta. Doświadczenie uczy jednak, że wcześnie wsadzone i dzięki temu dobrze ukorzenione cebulki lepiej znoszą okresy mrozów, niż te wsadzone późno.

Głębokość sadzenia wynosi zwykle 10 do 15 cm. Niektóre gatunki botaniczne, wytwarzające stosunkowo niewielkie cebulki, powinny być sadzone odpowiednio płycej. Uwaga: Jamka do umieszczenia cebulki narcyza powinna być dwa razy głębsza, niż wynosi wysokość cebulki. Odległość między cebulkami trzeba zachować rzędu 12-15 cm. Na glebach ciężkich powinno się domieszać nieco piasku. Narcyzy nie są tak wrażliwe na wilgoć, jak większość innych roślin cebulowych. Jesienią ukorzeniają się prędzej, kiedy cebulki po posadzeniu są dokładnie podlane.

Odmiana narcyza kwitnąca na początku wiosny
Odmiana narcyza kwitnąca na początku wiosny

4. Jak uprawiać żonkile w doniczkach?

Żonkile, jak wszystkie narcyzy są łatwe w uprawie i kwitnąc w doniczkach mogą być barwnymi zwiastunami wiosny w mieszkaniu lub na balkonie. Aby cieszyć się ich wspaniałymi kwiatami należy wybrać dla nich odpowiednie stanowisko. Optymalne jest miejsce nasłonecznione, ale tolerują też półcień. W okresie kwitnienia mają duże zapotrzebowanie na wodę. Trzeba je podlewać kilka razy dziennie. Należy pamiętać, aby w doniczce znajdowała się warstwa drenażowa.

Dla optymalnego startu żonkili w doniczce dobrze jest substrat wzbogacić kompostem. W takim wypadku narcyzy będą dostatecznie zaopatrzone w składniki odżywcze.

Aby cieszyć się ich wspaniałymi kwiatami należy wybrać dla nich odpowiednie stanowisko. Optymalne jest miejsce nasłonecznione, ale tolerują też półcień.

5. Pielęgnacja i przycinanie narcyza

Narcyzy nie mają specjalnych wymagań, co do gleby i są stosunkowo łatwe w pielęgnowaniu. Należy tylko pamiętać, aby ziemia nie była przez dłuższy czas sucha. Po kwitnieniu należy usunąć kwiatostany zanim wykształcą nasienne kapsułki. To spowodowałby niepotrzebne osłabienie roślin i skróciło ich żywotność. Liście pozostawia się, aż pożółkną. W ten sposób roślina może zachowane składniki odżywcze przenieść z liści do cebulki.

Narcyzy nie mają specjalnych wymagań, co do gleby i są stosunkowo łatwe w pielęgnowaniu. Należy tylko pamiętać, aby ziemia nie była przez dłuższy czas sucha.

Złym nawykiem wielu ogrodników-hobbystów jest radykalne przycinanie całej rośliny po rozwinięciu ostatniego kwiatu. W przypadku narcyzów nie należy tak nigdy postępować. Zwiędłe kwiaty można spokojne usunąć ale liście nadal pełnią ważną rolę. Poprzez liście właśnie gromadzi cebulka narcyza siły do podziemnego rozmnożenia oraz do rozwoju w przyszłym roku.

Narcyzy są stosunkowo łatwe w pielęgnacji
Narcyzy są stosunkowo łatwe w pielęgnacji

6. Problemy z żonkilami – co robić?

Żonkile, jak wszystkie narcyzy, narażone są cały szereg szkodników i chorób, które mogą doprowadzić do śmierci rośliny. Są to między innymi:

  • Nicienie: te szkodniki, których długość dochodzi zaledwie do 1 mm, żywią się sokiem komórkowym żonkili. Przedostają się z wodą do podlewania. Liście zainfekowanych roślin, ze szklistymi plamami, należy natychmiast usunąć i zmienić źródło wody do podlewania. Jeśli to nie pomoże, trzeba usunąć całą roślinę. Przed następnym sadzeniem podłoże trzeba wymienić.
  • Mucha narcyzowa - Lampetia equestris: te latające szkodniki składają jaja bezpośrednio na roślinach, a larwy, natychmiast po wylęgnięciu, wędrują do cebulek. Dosłownie zżerają je prawie całkowicie. Nawet jeśli cebulki nie zostaną całkowicie zjedzone, to w następnym roku pędy będą słabe i szybko zwiędną. Zasiedlone cebulki należy umieścić na 3-4 godziny w wodzie o temperaturze 44ºC. W takich warunkach larwy giną. Jeśli uszkodzenie cebulek zaszło zbyt daleko, zarówno roślinę, jaki podłoże trzeba usunąć.
  • Szara pleśń: narcyzy też nie są wolne od chorób. Ta choroba grzybowa powoduje przebarwienia na liściach i kwiatach. Przy silnym porażeniu cebulka gnije.
  • Zgnilizna cebul: przedwczesne więdniecie kwiatów i liści może wskazywać na chorobę. Opanowane narcyzy trzeba usunąć, aby zapobiec zarażeniu sąsiednich roślin.
  • Mozaika narcyza: choroba wirusowa, której objawami są przebarwienia ma liściach.

Profilaktycznie należy zaprawiać cebule przed sadzeniem, a opanowane przez szkodniki i choroby rośliny w porę usuwać.

5 (2 opinie)