Ćma bukszpanowa – nowy szkodnik! Wygląd i zwalczanie
Znany do niedawna w Europie jedynie entomologom, pewien nocny motyl z dalekiej Azji stał się w krótkim czasie groźnym szkodnikiem bukszpanów. Ze względu na duże zdolności przystosowawcze owada oraz globalne ocieplenie klimatu, ćma bukszpanowa może rozprzestrzenić się po całym kontynencie. O jego wyglądzie i sposobach na zwalczanie, przeczytasz w naszym artykule!
Cydalima perspectalis z rodziny wachlarzykowatych ma swoją ojczyznę w Azji Wschodniej. Występuje w subtropikalnych regionach Japonii, Chin, Korei, Indii, na dalekim wschodzie Rosji. Prawdopodobnie z sadzonkami roślin został ten gatunek przywleczony w nasze strony i jego obecność odnotowano w 2006 roku w Niemczech, rok później w Holandii i Szwajcarii, a następnie w innych krajach, w tym w Polsce.
Jak wygląda ćma bukszpanowa?
Motyle (imago)
Rozpiętość skrzydeł ćmy bukszpanowej wynosi 40 do 46 mm. Obie pary skrzydeł są zwykle jedwabiście białe z szerokim brązowym paskiem na obrzeżu. Rzadziej spotykane są motyle o jasnobrązowych skrzydłach z fioletowym połyskiem i półksiężycowatymi plamkami. Mogą przelatywać na odległość do 10 km. Latają nocą od kwietnia do września, a nawet października. Motyle żyją zaledwie 8-9 dni i przeważnie spotyka się je na bukszpanie, ale na innych roślinach. Na bukszpanie tylko składają jaja.
Jaja
Są okrągłe o średnicy ok. 1 mm, początkowo jasnożółte z czarnym punktem. Motyl składa je na spodniej stronie liści w głębi krzewu bukszpanu. Są przymocowane do liścia śluzowatą substancją w grupach po 10-30 sztuk. Rozwój trwa, w zależności od temperatury, od 17 do 87 dni.
Larwy (gąsienice)
Larwy opuszczające osłonki jajowe mają 1-2 mm długości, natomiast po czterech tygodniach rozwoju osiągają długość 35-44 mm. Są owłosione, początkowo zielonkawe z brązowymi liniami wzdłuż ciała i czarną głową, potem brązowawe. W naszych warunkach rozwijają się dwa-trzy pokolenia owada. Zimują larwy w kokonach między liśćmi bukszpanu.
Larwy ćmy bukszpanowej żerują na bukszpanach, w tym Buxus microphylla (bukszpan drobnolistny), Buxus microphylla var. insularis, Buxus sempervirens (bukszpan zimozielony) i Buxus sinica.
Poczwarki
Mają 15-20 mm długości. Są początkowo zielonkawe z brązowymi podłużnymi liniami, a z czasem brązowieją. Po tygodniowym stadium poczwarki pojawiają się nowe motyle, które znowu składają jaja.
Jak rozpoznać obecność ćmy bukszpanowej?
W naszym regionie ćma bukszpanowa ogranicza się tylko do gatunków i odmian bukszpanu. W swojej wschodnioazjatyckiej ojczyźnie zasiedla również gatunki trzmieliny i ostrokrzewu. Szkodniki rozpoczynają najczęściej żerowanie na słonecznej stronie wewnątrz krzewu i są odkrywane dopiero wtedy, gdy jest już za późno. W okresie rozwoju jedna larwa zjada około 45 liści. Po liściach zabiera się też do ogryzania zielonej kory na pędach aż do drewna, co powoduje całkowite obumieranie i usychanie części krzewu. W odróżnieniu od objawów zamierania liści i pędów bukszpanu albo żerowania przędziorka, w przypadku ćmy bukszpanowej pozostają wyraźnie widoczne ogryzione nerwy liści. Opanowane rośliny są poza tym pokryte oprzędem i z powodu uszkodzenia kory, miejscami podeschnięte. Widać też na resztkach liści odchody larw. Larwy szkodnika mogą doprowadzić krzew bukszpanu do całkowitego obumarcia.
Jak zwalczyć ćmę bukszpanową?
Jako że gatunek bardzo niedawno przywędrował do nas z Azji, dlatego lokalna fauna dopiero się do niego powoli nastawia. W pierwszych latach obserwowano wielokrotnie, jak ptaki szybko zwracały połknięte gąsienice. Podejrzewa się, że ma to związek z trującymi substancjami bukszpanu, które kumulują się w ciele gąsienicy, przez co staje się ona niejadalna dla ptaków. Niemniej jednak larwy egzotycznej Cydalima perspectalis trafiają do lokalnego łańcucha pokarmowego i znajdują coraz więcej naturalnych wrogów. Przede wszystkim szpaki w okresie lęgowym dziesiątkują larwy, a wspomagają je osy i szerszenie. Na aktywne nocą ćmy polują z kolei nietoperze.
Dla młodych i osłabionych bukszpanów szkodnik może stanowić poważne zagrożenie. Istnieje cały szereg dostępnych środków chemicznych do oprysku roślin, jednak dla wielu ogrodników zastosowanie pestycydów jest krokiem ostatecznym. Zanim sięgnie się po środki chemiczne, warto wypróbować inne metody.
Zbieranie gąsienic
Jest prostą i tanią metodą, ale jej skuteczność ogranicza się do niewielkiego opanowania krzewów. Regularna kontrola i usuwanie znajdujących się wewnątrz krzewu oprzędów może uchronić przed najgorszym. Jeśli całe partie bukszpanu już obumarły, zbieranie larw jest bezprzedmiotowe.
Przycinanie
Obserwując loty motyli, można określić termin składania jaj. Wykonane w tym okresie cięcia bukszpanu spowodują usunięcie wielu złóż jaj i młodych gąsienic. Ten zabieg pomaga we wczesnych stadiach opanowania krzewów bukszpanu.
Opryskiwanie
W skład preparatu wchodzi: 0,5 l wody, 4 łyżki octu winnego, 3 łyżki oleju rzepakowego. Kropla płynu do mycia naczyń pomaga lepiej wymieszać składniki. Otrzymaną emulsją należy dokładnie opryskać krzewy bukszpanu z zewnątrz i od środka. Po 10-30 minutach larwy są martwe albo opadłe na ziemię. Poczwarki w oprzędach pozostaną oczywiście bezpieczne. Po godzinie trzeba krzew spłukać silnym strumieniem wody, aby usunąć pozostałe larwy, jak również zmyć z liści emulsję.
Spłukiwanie
Dobrą metodą jest też mocny, zimny prysznic wykonany na przykład myjką ciśnieniową. Przed zastosowaniem myjki należy pod krzewem rozłożyć plandekę, na którą będą spadać spłukane larwy.
Plastikowe worki na śmieci
Aby pozbyć się uciążliwych gąsienic, można na krzewy bukszpanu nałożyć czarne, plastikowe worki na śmieci. Najlepiej zrobić to wczesnym rankiem. W czasie słonecznego dnia larwy pod plastikowym workiem zostaną dosłownie zgrillowane. Naturalnie, nie można takiego worka trzymać na krzewie zbyt długo, ponieważ roślina potrzebuje światła słonecznego do życia.
Komentarze