Astry – jak sadzić, pielęgnować i uprawiać?

Nazwa rodzajowa Aster pochodzi z języka starogreckiego od słowa asteri = „gwiazda”, co ma związek z gwiaździstym kształtem kwiatu. Astry podzielone na ponad 150 gatunków stanowią część dużej rodziny roślin z koszyczkowymi kwiatostanami, której nadały zresztą swoją nazwę – Asteraceae (astrowate).

Do rodzaju botanicznego Aster zaliczano zarówno gatunki euroazjatyckie, jak i amerykańskie. Ze względu na znaczne różnice genetyczne, gatunki północnoamerykańskie zostały pod względem botanicznym wyłączone we własne rodzaje i ściśle biorąc nie zaliczają się już do astrów. Dotyczy to między innymi tak znanych form ogrodowych, jak aster wirginijski (nazywany też marcinkami), aster nowoangielski, aster wrzosolistny oraz aster krzaczasty, które noszą teraz nazwę rodzajową Symphyotrichum. Przynależność rodzajową zmienił też aster złoty, aster chiński i wiele innych.

Ten nowy podział taksonomiczny jak dotąd nie przyjął się na dobre ani wśród ogrodników-amatorów, ani w sklepach ogrodniczych. Niemniej jednak dobrze jest wiedzieć, że niektóre dotychczasowe „astry” mogą mieć inne nazwy. Co oczywiście w niczym nie umniejsza ich urody.

Jak wyglądają astry?

Od kilku centymetrów do trzech metrów waha się wzrost różnych „gwieździstych kwiatów”. Także kształty, ustawienie i wygląd liści zmieniają się z każdym gatunkiem. Dla wszystkich astrów charakterystyczne są jednak kwiatostany w formie koszyczków, niesłusznie uważane czasem za pojedyncze kwiaty. W rzeczywistości długie białe, różowe albo niebieskie „płatki” są barwnymi kwiatami języczkowymi, a środek tworzą żółte kwiaty rurkowe. Koszyczki rozwijają się pojedynczo albo grupowo na końcach lekko owłosionych łodyg. W ogrodzie astry uprawiane są jako rośliny jednoroczne albo dwuletnie.

Stanowisko i podłoże dla astrów

Astry cenią sobie zazwyczaj gleby o średniej żyzności, zbyt ubogie stanowiska można wzbogacać dodatkiem kompostu. Aster gawędka (Aster amellus) i aster chiński (Callistephus chinensis) przykładają natomiast wagę do zawartości wapnia i zadowalają się nawet ubogimi miejscami. Astry górskie nadają się doskonale do ogrodów skalnych i dobrze znoszą okresy suszy.

Większość gatunków astrów lubi stanowiska słoneczne, ale aster wielkolistny (Aster macrophyllus), aster żeniszkowaty (Aster ageratoides) i biały aster rozkrzewiony (Eurybia divaricata) nadają się na stanowiska półzacienione. Gatunki nisko rosnące mogą być sadzone wielkopowierzchniowo jako rośliny okrywowe, nawet w trudnych miejscach pod drzewami.

Sadząc astry można wziąć pod uwagę następujące aspekty podłoża:

• luźna budowa,
• dobra przepuszczalność,
• wysoka zawartość składników odżywczych,
• zawartość próchnicy średnia do wysokiej,
• podłoże świeże do wilgotnego.

Jak sadzić i pielęgnować astry?

Najlepszą porą do sadzenia astrów jest czas od marca do maja i od września do listopada; wtedy rosną najlepiej. Astry wiosenne należy sadzić jesienią. Aby zdążyły się dobrze ukorzenić przed zimą, trzeba sadzić je odpowiednio wcześnie.

Opieka ogranicza się po wyrośnięciu roślin do przycięcia ich w marcu (suche łodygi można po prostu wyłamać), nawożenia od czasu do czasu i umiarkowanego podlewania.

Nawozić należy tylko wysoko rosnące gatunki dawką kompostu na wiosnę. Nie tylko w celu rozmnażania, ale również po to, aby w ciągu lat zachować obfitość kwitnienia astrów, należy rośliny regularnie wykopywać z ziemi, dzielić i sadzić na nowo.

Przycinanie astrów

Przekwitłe łodygi kwiatowe przycina się wiosną kilka centymetrów nad ziemią. Zdrowe części roślin mogą trafić na kompostownik. Jeśli natomiast astry opanował mączniak, ścięte łodygi nadają się tylko do śmieci. Aster krzaczasty (Symphyotrichum dumosum) rozrasta się przez rozłogi w gęsty dywan. Aby rośliny zachowywały piękny, zwarty pokrój, przycina się je do po przekwitnieniu do połowy wysokości i zasila kompostem.

Przez letnie przycięcie łodygi astra nowoangielskiego (Symphyotrichum novae-angliae) oraz gładkiego (Symphyotrichum laeve) rozgałęziają się, kwitną później, dłużej i bardziej obficie. Astry jesienne przycina się równo z ziemią po przekwitnieniu.

Zastosowanie astrów

Astry są typowymi roślinami wiejskich ogrodów, ale robią niezłe wrażenie również w pojemnikach i balkonowych skrzynkach. Astry występują w szerokiej gamie kolorów, rozmiarów i kształtów. Można je komponować z innymi bylinami, które kwitną w tym samym czasie, ale również z trawami ozdobnymi. Dobrym sąsiedztwem dla astrów mogą być na przykład:

• jeżówka,
• stróżka,
• róża,
• floks,
• przegorzan,
• kocanki ogrodowe,
• rozchodnik,
• dalie,
• proso rózgowe,
• miskant chiński,
• rozplenica japońska,

Dzięki swojej różnorodności astry nawet komponowane w ramach swojego rodzaju nigdy nie wyglądają nudnie. Różne odcienie czerwieni i fioletu pięknie ze sobą harmonizują. Jeśli wybierze się odpowiednie stanowisko i zapewni im minimum opieki, ma się przez wiele lat radość z kolorowych bulin oraz liczne roje motyli i pszczół, które zwłaszcza jesienią chętnie korzystają z astrowego nektaru i pyłku.

Niskie gatunki astrów tworzą efektowne obramowania rabat, posadzone małymi grupami w przednim rzędzie. Wysokie astry mogą stać pojedynczo, zwracając uwagę kolorem kwiatów i pokrojem rośliny. Ich długie i wiotkie łodygi wymagają jednak stabilnego podparcia.

Niektóre odmiany astrów mają skłonność do zrzucania liści od dołu i przerzedzania ich. Częściowo da się tego uniknąć poprzez regularne podlewanie. Zrzucanie liści jest naturalnym odruchem obronnym roślin, na przykład przed suszą. Zaleca się w związku z tym sadzić wysokie odmiany na rabacie w głębi, a z przodu niskie i gęste, które zasłonią gołe części łodyg.

Ochrona astrów przed chorobami

Uchronić się przed mączniakiem prawdziwym, postrachem każdego miłośnika astrów, można wybierając do sadzenia odmiany odporne na tę chorobę. Poza tym astry jesienne należy umieszczać w miejscach słonecznych i bardzo przewiewnych. Mączniakowi prawdziwemu może też sprzyjać przenawożenie, dlatego najlepiej jest stosować nawozy organiczne. Opanowane liście trzeba usunąć i zniszczyć, nie wykładać na kompostownik. Na zbyt lekkich albo zbyt ciężkich glebach, ale również w przypadku niekorzystnej pogody, astry krzaczaste i gładkie są podatne na zgorzel naczyń. Rośliny więdną i żółkną, dolne części pokrywają się nalotem. Chore egzemplarze należy usunąć, a pozostałe dokładnie opryskać. Na tym samym miejscu można sadzić astry dopiero po kilku latach, ponieważ choroba może pozostawać w glebie.