Rukiew wodna – zastosowanie, właściwości i popularne przepisy

Rukiew wodna, nazywana też rzeżuchą wodną, może być przez cały rok zbierana. Główny okres zbioru przypada na wiosnę do początku kwitnienia, a potem jesienią od września. Pędy rośliny można też pozyskiwać zimą w niezamarzniętych zbiornikach wodnych. Preferuje żyzne wody płynące, brzeg rzek i źródliska, ale może być też uprawiana w ogrodowych akwenach, a nawet w specjalnych zbiornikach z wodą. 

Szczególne składniki i właściwości rukwi wodnej

Rukiew wodna zawiera liczne substancje czynne:

• olejki eteryczne,
• substancje gorzkie,
• glukonasturcyna – glikozyd nadający roślinie ostrogorzki smak,
• witamina A, C, D, E,
• cynk, jod, żelazo, wapń, arsen, potas, magnez.

Okrągławe, mięsiste liście rukwi wodnej wyglądają na bardzo soczyste.

Wykazuje następujące właściwości: pobudza apetyt, oczyszcza krew, obniża gorączkę, działa moczopędnie, hamuje rozwój zarazków, działa wykrztuśnie i pobudza trawienie.

Pomaga w przypadku: brak apetytu, oparzenia, zapalenie oskrzeli, choroby wątroby, gorączka, wiosenne osłabienie, choroby skóry, kaszel, osłabienie nerwowe, problemy trawienne i zaburzenia metaboliczne.

Działanie i zastosowanie rukwi wodnej

Okrągławe, mięsiste liście rukwi wodnej wyglądają na bardzo soczyste. Mają doskonale właściwości jako dodatek do sałatek. Ale też świeży sok z rukwi może być zażywany trzy razy dziennie po łyżeczce, rozcieńczony w wodzie. Rukiew znajduje też różnorodne zastosowanie w kuchni. Chętnie doprawia się nią zupy i sałatki. 

Starożytni Grecy i Rzymianie uważali, że spożywanie rukwi może poprawić funkcjonowanie mózgu.

Zaleca się stosowanie rukwi w świeżym stanie, ponieważ jako przyprawa po wysuszeniu traci prawie całkowicie smak i aromat. Zawarte w roślinie składniki są dosyć ostre i mogą podrażniać śluzówkę, dlatego nie powinno się jeść rukwi codziennie, ale robić sobie od niej przerwy. Świeży, aromatyczny i lekko ostry smak wynika z zawartości w roślinie glikozydów. Zaletą tej rośliny jest dostarczanie cennej witaminy C właśnie w trudnym okresie późnej jesieni i zimą.

Nadaje się też do tworzenia kombinacji; z cytryną, jogurtem i przyprawami można przyrządzać na przykład smaczne sosy. Nadaje się idealnie do dekoracji. Zastosowanie znajduje też w kosmetyce w pielęgnacji włosów i jako środek przeciw ich wypadaniu.  

Znaczenie rukwi dla zdrowia i profilaktyki

• Słynna szkoła medyczna w Salerno (istniejąca już w IX wieku) radziła w średniowieczu, aby wmasowywać sok z rukwi w skórę głowy w celu wzmocnienia wzrostu włosów.
• Starożytni Grecy i Rzymianie uważali, że spożywanie rukwi może poprawić funkcjonowanie mózgu.
• W średniowiecznej Europie stosowano roślinę w formie maści na rany od noża i miecza.
• Znane było działanie rukwi na szkorbut, wywołany niedoborem witaminy C.
• W starej medycynie wedyjskiej roślina jest stosowana jako środek leczniczy na choroby wątroby i nerek.
• Pliniusz Starszy był przekonany, że zapach rukwi odstrasza węże, a nawet neutralizuje jad skorpiona.
• Afrykańskie plemiona przypisywały rukwi zdolność powodowania czasowej niepłodności, a jednocześnie właściwości afrodyzjaku.
• Około 400 p.n.e. Hipokrates rozpoczął budowę szpitala na wyspie Kos w pobliżu strumienia, ponieważ chciał mieć zawsze do dyspozycji odpowiednią ilość rukwi.
• Perski król Kserkses zalecał swoim żołnierzom rukiew, aby zyskiwali więcej siły i wytrwałości.      

Rukiew wodna w kuchni 

Rukiew wodna daje się zastosować w kuchni tak samo jak rzeżucha albo nasturcja. Smakuje lekko gorzko i ostro. Wprawdzie cala roślina nadaje się do spożycia jako blanszowane warzywo, jednak przede wszystkim miesza się świeże liście z twarogiem, jogurtem lub serem do smarowania ciemnego pieczywa. 

W zielonych sałatkach rukiew nie jest z reguły głównym składnikiem, jako że nadaje zbyt intensywny smak. Ale za to potrafi zrobić z nudnej główki sałaty fascynujące przeżycie. Kto lubi smak rukwi, może łączyć ją z rozmaitymi roślinami sałatkowymi. Nie zaleca się jedynie kombinacji rukwi z innymi ostrymi warzywami, jak na przykład z cebulą. 

Mniej popularna, ale doskonała jest rukiew jako dodatek do sosów.

Rukiew pasuje do rzodkiewki, podagrycznika, dyni, ogórka, ogórecznika, sałaty lodowej, głowiastej, romanesco, szczególnie z pomidorami i mozzarellą, ale też do sałatek z fasolą, zupy grochowej i do jajecznicy, do sałatki ziemniaczanej i makaronowej. 

Rukiew dopełnia kanapki, czy to z jajkiem sadzonym, piersią z indyka, wędzonym tofu, czy krewetkami. Kanapki posypuje się po prostu drobno pociętymi liśćmi rukwi. Pośród ziół kuchennych i leczniczych, rukiew doskonale komponuje się z miętą i melisą cytrynową, a z owoców – z jabłkami i cytrusami.

Mniej popularna, ale doskonała jest rukiew jako dodatek do sosów. Do ryb i drobiu, ale również do warzyw kapustnych. Trzeba tylko pamiętać, że dominujący smak rukwi może przesłonić lekko subtelny bukiet potraw. 

Kilka przepisów z rukwią wodną

Oto kilka popularnych przepisów z wykorzystaniem rukwi:

1. Sałatka z mango, awokado i rukwią

Składniki:

• 0,5 mango
• 0,5 awokado
• 0,5 cebuli dymki
• 1,5 garści liści rukwi
• 1 łyżka liści kolendry
• trochę soku z limonki

Na dressing:

• 1 ząbek czosnku, drobno pokrojony
• 1/3 łyżeczki imbiru
• 1,5 łyżki oleju sezamowego, jasnego
• 0,5 łyżki octu ryżowego
• sól i pieprz
• trochę cukru (brązowego)
• ostra papryka (chili) bez nasion, ilość według smaku, drobno pokrojona
• trochę oleju sezamowego, ciemnego

Przygotowanie: do dressingu podsmażyć czosnek i imbir w połowie łyżki rozgrzanego oleju, wyłożyć do miski i zostawić do wystudzenia. Mieszankę octu, soli, pieprzu i cukru wymieszać, dodać resztę oleju, chili i doprawić kilkoma kroplami ciemnego oleju sezamowego. 

Rukiew umyć, opłukać, odsączyć i podzielić na kawałki. Mango i awokado obrać ze skórki, usunąć pestki i pokroić miąższ w paski. Awokado natychmiast skropić sokiem z limonki. Cebulę umyć, pokroić w cienkie pierścienie. Liście kolendry, w zależności od wielkości, rozdrobnić. Na koniec ułożyć sałatkę w porcje i skropić dressingiem.

2. Zupa z rukwi

Składniki:

• 1 duży ziemniak
• 800 g bulionu warzywnego
• 200 g liści rukwi
• 1 łyżka masła + 10 g masła
• 80 g śmietany
• sól i pieprz cayenne
• trochę gałki muszkatołowej, świeżej

Przygotowanie: duży ziemniak pokroić w kostkę i gotować w bulionie przez 20-30 minut. Listki rukwi oberwać i podsmażyć na łyżce masła. Wyłożyć do bulionu, dodać śmietanę i resztę masła, i zrobić purée. Jeszcze raz krótko podgrzać. Doprawić solą, szczyptą pieprzu cayenne i świeżo startą gałką muszkatołową. Podać na podgrzanych talerzach, udekorować łodyżkami rukwi. Zupa jest dobra na żołądek i poprawia trawienie. 

Duży ziemniak pokroić w kostkę i gotować w bulionie przez 20-30 minut.

3. Łosoś z marchwią i rukwią

Składniki:

• 800 g filetu z łososia bez skóry,
• 500 ml bulionu rybnego,
• 50 ml mirinu (przyprawa alkoholowa z ryżu),
• 2 łyżki sosu sojowego,
• 1 łyżka trawy cytrynowej, drobno posiekanej,
• 1 strąk chili, bez nasion, drobno pokrojony,
• 4 marchwie,
• 2 łyżki oliwy z oliwek,
• 2 łyżeczki sezamu,
• 2 garście rukwi,
• sól,
• 1 łyżka wody.

Przygotowanie: w dużej patelni wymieszać bulion, wino ryżowe, sos sojowy, trawę cytrynową i chili, i doprowadzić do wrzenia. Łososia podzielić na porcje ok. 200 g i dodać na patelnię. Przykryć, ustawić ogień na minimum i zostawić tak łososia na 5 minut.

W międzyczasie pociąć marchew w długie, cienkie paski. Podgrzać w garnku olej, podbrązowić lekko sezam, dodać marchew i ewentualnie łyżkę wody i dusić ok. 2 minuty. 

Łososia wyjąć. Wywar przecedzić i ewentualnie zagęścić, doprawić. Rybę wyłożyć na talerze, polać nieco wywarem. Mieszankę marchwiowo-sezamową położyć obok łososia i dodać rukiew.