Czosnek niedźwiedzi – uprawa krok po kroku [WIDEO]

Nawet jeśli nie do końca jest to prawda, to faktem jest, że czosnek niedźwiedzi zawiera zadziwiająco wiele zdrowych składników. Pachnące czosnkiem ziele jest bogate w witaminę C: w 100 g czosnku niedźwiedziego jest 150 mg witaminy C, co odpowiada podwójnej dawce dziennej. Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum) należy do rodziny amarylkowatych, a więc jest spokrewniony nie tylko z cebulą i czosnkiem, ale też m.in. z kliwią i narcyzem. Jest rośliną wieloletnią i typowym gatunkiem wiosennym z krótkim okresem wegetacyjnym. Pierwsze liście czosnku niedźwiedziego o długości 20-30 cm wyrastają z ziemi już w marcu. W maju pojawiają się kuliste kwiatostany. Białe, podobne do lilii kwiaty mają kształt gwiazdy i są zebrane w luźny baldach. Pod koniec czerwca nasiona czosnku niedźwiedziego dojrzewają i roczny cykl życiowy dobiega końca.

Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum) należy do rodziny amarylkowatych, a więc jest spokrewniony nie tylko z cebulą i czosnkiem, ale też m.in. z kliwią i narcyzem.

Smak i zapach czosnku niedźwiedziego przypominają mocno czosnek zwyczajny. Jadalna jest cała roślina. Uważa się, że ma pozytywny wpływ na florę bakteryjną układu pokarmowego oraz naczynia krwionośne. Działa przeciwbakteryjnie i obniża ciśnienie krwi. Zmniejsza ryzyko wystąpienia zawału serca, a także łagodzi objawy miażdżycy i trombozy. Ponieważ w naszych lasach czosnek niedźwiedzi występuje rzadko i jest objęty częściową ochroną gatunkową, warto jest mieć go w ogrodzie.

Uprawa czosnku niedźwiedziego

Czosnek niedźwiedzi można uprawiać z siewu albo też sadzić cebulki. Sadzenie cebulek jest łatwiejsze w wykonaniu i można je wykonywać przez cały rok. Nasiona zaś wymagają okresu chłodu do kiełkowania. Kiedy już raz uda się wprowadzić roślinę do ogrodu, w dobrych warunkach może radzić sobie sama. Jeśli tylko pozostawi się cebule w ziemi i korzysta jedynie z liści, czosnek będzie się sam rozmnażał. Może się nawet zdarzyć, że trzeba będzie jego ekspansję hamować.

Jakie stanowisko w ogrodzie wybrać dla czosnku?

W naturze rośnie czosnek niedźwiedzi tylko na obszarach żyznych i częściowo zacienionych, zwykle w lasach. Tam występuje często masowo, tworząc zwarte łany. Powinno to więc być miejsce półcieniste, najlepiej pod drzewami liściastymi albo zrzucającymi liście krzewami. Ponieważ latem czosnek niedźwiedzi kończy wegetację i schodzi pod ziemię, należy wziąć pod uwagę sąsiedztwo takich roślin, jak np. paprocie, tawułka, przytulia i inne gatunki cienioznośne, które wypełnią po nim luki.

Czosnek niedźwiedzi - w jakim sadzić podłożu?

Czosnek niedźwiedzi nie lubi ani za mokro, ani za sucho. Wilgotne podłoże jest w każdym razie lepsze, niż suche. Stojąca woda jest szkodliwa. Najlepsza jest gleba leśna, na której rośliny rosną zdrowo przez wiele lat. I tak kolejno gleba powinna lekko kwaśna do lekko alkalicznej. Idealne jest podłoże nieco wilgotne, wapienne, ciężkie i próchniczne. W żadnym wypadku nie może to być gleba kwaśna - gleba piaszczysta też nie jest odpowiednia. Korzystna natomiast jest każda ilość zbutwiałych liści na roślinach i dookoła.

Sadzenie rośliny wiosną

Sadzenie czosnku niedźwiedziego zaleca się wykonać wiosną. W takim wypadku można pierwsze zbiory mieć już w następnym sezonie. Ale początkowo trzeba zrywać naprawdę niewiele liści, ponieważ roślina potrzebuje kilku lat, aby się w pełni rozrosnąć. Kiedy zaczyna sama się rozmnażać, wtedy można rozpocząć normalny zbiór. Zaplanowana do sadzenia czosnku niedźwiedziego rabata powinna być dobrze odgraniczona, aby zapobiec niekontrolowanemu rozchodzeniu się roślin. Najlepiej zabezpieczyć rabatę wkopanymi deskami albo płytami kamiennymi. Czosnek sadzi się najlepiej w grupach do 5 cebulek. Odległość między grupami wynosi ok. 30 cm. Górna krawędź cebulki powinna znajdować się 5 cm pod powierzchnią ziemi.

Zapoznaj się: Kiedy sadzić i jak uprawiać czosnek ozdobny?

Jak wysiewać czosnek niedźwiedzi?

Do siewu stosuje się tylko świeże nasiona. Ale nawet wtedy nie jest łatwo wyhodować czosnek niedźwiedzi. Często siew kończy się niepowodzeniem. Zanim pojawią się siewki z własnych nasion, trzeba poczekać do dwóch lat.

• Sieje się bezpośrednio do gruntu.
• Najlepsza pora – lato albo jesień.
• Nasiona przykrywa się warstwą 2 cm ziemi.
• Powierzchnia do sadzenia musi być dokładnie odchwaszczona.
• Czosnek niedźwiedzi do kiełkowania potrzebuje mrozu.
• Wiosną pokazują się pierwsze siewki.
• Zaleca się przykrycie zasiewu wilgotnymi liśćmi i utrzymywanie ziemi w stanie wilgotnym.

Jeśli ktoś chce z nasion wyhodować sadzonki, musi stworzyć symulację fazy mrozu. Miesza się nasiona z piaskiem (w proporcji 1:3). Lekko wilgotną mieszankę przechowuje się w woreczku przez 4 tygodnie w temperaturze 20-25ºC. Następnie worek trafia na 4 tygodnie do lodówki albo zamrażarki (temperatura od -4ºC do +4ºC). Po tym zabiegu można już wysiewać nasiona. Siew do doniczek jest raczej niekorzystny, ponieważ trudno jest przez tak długi czasu utrzymywać substrat w stanie równomiernie wilgotnym. Zanim nasiona wykiełkują, mija rok albo i dłużej. Poza tym pojawia się w doniczkach mech, który utrudnia kiełkowanie. Lepiej jest wysiać nasiona do gruntu na miejscu w ogrodzie.

Pielęgnowanie czosnku niedźwiedziego

Podczas pielęgnacji ważne jest, aby na bieżąco usuwać wszelkie chwasty. Kiedy czosnek już się rozrośnie, inne rośliny nie mają przy nim raczej szans. Poza tym, trzeba wciąż dbać o odpowiednią wilgotność podłoża, zwłaszcza na wiosnę. Przycinanie odpada, z zimowaniem nie ma problemu, a o rozmnażaniu już wspominaliśmy. Choroby i szkodniki też są raczej nieznane. Jedynie karczownika nie należy w ogrodzie kwaterować.

1. Podlewanie i nawożenie

Czosnek niedźwiedzi nie powinien całkowicie przesychać. Nie należy go jednak też zbyt obficie nawadniać. Ważne jest, aby wiosną rośliny miały wilgoci pod dostatkiem. Przez resztę roku mogą sobie poradzić same, jeśli tylko nie będą miały nadmiaru słońca. Podlewać czosnek należy w dłuższym okresie suszy, ale tylko w okresie wzrostu. Wiosną musimy zapewnić odpowiednią wilgotność podłoża. Jeśli nie pada, trzeba podlewać czosnek od lutego do maja. Dopóki roślina całkiem nie wyrośnie, nawożenie nie jest potrzebne.

2. Przycinanie czosnku

Czosnek niedźwiedzi nie musi być przycinany. Poza zbiorem liści nie ma tam czego ciąć. Jedynie zbyt gęsty łan roślin można nieco prześwietlić. Robi się to jednak dopiero jesienią, wyjmując pojedyncze cebule z miejsc zagęszczonych. Można je potem przesadzić albo wykorzystać w kuchni.

3. Zimowanie i zbiory

Czosnek niedźwiedzi jest mrozoodporny. Mimo to rośliny ucieszą się z warstwy liści, jako okrycia w jesieni. Przypomina im to pierwotne warunki w lasach. Jeśli chodzi o zbiory, dopiero po trzech-czterech latach czosnek niedźwiedzi jest na tyle wyrośnięty, że może zapewnić bogate zbiory. Wprawdzie można i wcześniej co nieco zebrać, ale liście są wtedy jeszcze małe i w niewielkiej ilości. 

• Ostrym nożem odcina się liście od rośliny.
• Nie wolno odciąć zbyt dużo liści. Roślina potrzebuje ich do fotosyntezy, aby zgromadzić w cebuli składniki pokarmowe i w przyszłym roku znowu się rozwinąć.
• Nie ściskać liści.
• Nie odcinać łodyg kwiatowych. Powstaną na nich nasiona, które zapewnią dalsze rozmnażanie (samosiew).
• Liście szybko tracą swoje właściwości i powinny być na bieżąco przerabiane.
• Przechowuje się liście w lodówce, owijając łodygi wilgotną ścierką.

Najlepiej jest wykorzystać czosnek niedźwiedzi w stanie surowym. Ogrzewany traci ważne składniki, a także smak. Jeśli ma być dodany do potraw gorących jako przyprawa, trzeba to zrobić pod koniec gotowania albo pieczenia.

Uprawa czosnku niedźwiedziego w skrócie

Czosnek niedźwiedzi jest smaczny i zdrowy, a na dodatek łatwy w uprawie. Byle tylko gleba w ogrodzie nie była całkiem piaszczysta. Roślina lubi stanowisko cieniste i nieco wilgotne, jak w lesie liściastym, w którym dobrze rośnie. W naturalnym środowisku tworzy wiosną często ogromne łany. W odpowiednich warunkach rozrasta się także w ogrodzie. Bywa, że ekspansja czosnku niedźwiedziego musi być hamowana. W tym celu należy usuwać przekwitłe pędy kwiatowe, aby nie dopuścić do dalszego samosiewu. W przeciwnym razie, wkrótce w całym ogrodzie mogą się pojawić małe roślinki niedźwiedziego czosnku.