Jasnota plamista – uprawa, wymagania, pielęgnacja

Ojczyzną jasnoty plamistej jest Europa, zachodnia Azja oraz północna Afryka, gdzie rośnie w wilgotnych lasach. Występuje również w Polsce na całym obszarze kraju. W uprawie spotyka się rozmaite odmiany jasnoty plamistej, różniące się wysokością oraz kolorem kwiatów i liści. 

Im bardziej odkryte pozostaje stanowisko jasnoty plamistej, tym częściej musi być podlewana.

Jak wygląda jasnota plamista?

Jako typowa roślina okrywowa jasnota plamista jest niska i osiąga wysokość około 20-25 cm. Ta mało wymagająca roślina posiada rozgałęzione kłącza i szybko rozrasta się poprzez podziemne rozłogi. Wzniesiona i rozgałęziająca się łodyga jest – w sposób typowy dla jasnoty – czworokątna na poprzecznym przekroju. 

Nazwę gatunkową zawdzięcza jasnota plamista swoim liściom: mają zielonobiałe do zielonosrebrzystych plamy na górnej powierzchni. Liście są ustawione na łodydze naprzeciwlegle, są sercowate do owalnych, na krawędzi tępo piłkowane. 
Okres kwitnienia trwa od maja do czerwca. Kwiaty w kolorze raz ciemniejszego, raz jaśniejszego różu i fioletu wabią do ogrodu liczne owady, przede wszystkim trzmiele. Wyrastają w okółkach w kątach liści zebrane po cztery do ośmiu. Są wyraźnie grzbieciste i dwuwargowe.   

Stanowisko i sadzenie jasnoty plamistej

Większość odmian jasnoty plamistej, z nielicznymi wyjątkami, nadaje się tylko do półzacienionych obszarów ogrodu bez nadmiaru słonecznego promieniowania. Gleba dla jasnoty powinna być gliniasta, luźna, bogata w próchnicę i składniki odżywcze. W optymalnych warunkach podłoże powinno pozostawać długotrwale umiarkowanie wilgotne do wilgotnego. 

Jasnota plamista wyróżnia dekoracyjnością liści pośród innych roślin okrywowych.

Do powierzchniowego obsadzenia potrzeba około 15 sadzonek jasnoty plamistej na metr kwadratowy. Należy zachować odstęp między sadzonkami rzędu 30 cm, aby poszczególne rośliny nie przeszkadzały sobie wzajemnie we wzroście. Odrobina kompostu albo innego nawozu organicznego wesprze właściwy rozwój Lamium maculatum. Na koniec trzeba całość obficie podlać.

Jak pielęgnować jasnotę plamistą?

Im bardziej odkryte pozostaje stanowisko jasnoty plamistej, tym częściej musi być podlewana. Ziemia wokół roślin nie powinna być przez dłuższy czas sucha. W przypadku uprawy doniczkowej zalecane jest zastosowanie osłony na zimę. Rośliny w doniczkach powinny zimą stać przy ścianie domu na izolującej płycie. Na ogrodowej rabacie zabiegi przed zimą są zbędne, zamiast tego przyda się raz na parę lat odrobina nawozu, na przykład kompostu.

Zastosowanie jasnoty plamistej

Jasnota plamista wyróżnia dekoracyjnością liści pośród innych roślin okrywowych. Nadaje się doskonale do podsadzania pod krzewami, jak również na tworzenie zielonych obrzeży. Na pierwszym planie ogrodowej rabaty tworzy piękne ramy dla innych roślin, podkreślając jeszcze urodę ich kwiatów. W kwiatowej donicy można jasnotę plamistą komponować odpowiednio z letnimi kwiatami. Chociaż bylina lubi wilgoć, to jednak doniczki i pojemniki powinny być zaopatrzone w drenaż, aby korzenie roślin nie tkwiły w szkodliwym zastoju wody. 

Do powierzchniowego obsadzenia potrzeba około 15 sadzonek jasnoty plamistej na metr kwadratowy.

Odmiany jasnoty plamistej

Dostępnych jest wiele odmian hodowlanych jasnoty, które mają rozmaite kolory kwiatów – białe, różowe, fioletowe, łososiowe oraz liści – plamiste, paskowane, obrzeżone. Oto kilka przykładów:

• Lamium maculatum 'Argenteum' – ozdobę ogrodu stanowią matowo zielone liście z szerokim zielonosrebrzystym pasem pośrodku. Latem dodatkową atrakcją są bardzo wyraziste purpuroworóżowe kwiaty.  Dla pszczół, trzmieli i motyli są ulubionym miejscem do lądowania. Jest łatwa w pielęgnacji i uchodzi za bylinę cienioznośną, dzięki czemu może być sadzona w różnych zakątkach ogrodu.
  Rozrasta się gniazdami i tworzy gęste dywany zieleni. Osiąga wysokość 15-20 cm i szerokość 20-30 cm. Liście są jajowate, zaostrzone na końcu i mają piłkowaną krawędź. Srebrzystobiałe wzory na tle zamszowej zieleni dają niepowtarzalny efekt.
  Ze względu na tolerancję tej odmiany na cień, ‘Argenteum’ jest idealną rośliną okrywową pod i między krzewami. Na rabatach można ją komponować z wieloma bylinami. Czarujący obraz tworzy z roślinami o ozdobnych liściach, jak funkie. Razem z innymi gatunkami i odmianami jasnot maluje w ogrodzie barwne wzory. Dobrze czuje się w towarzystwie paproci i traw ozdobnych. Dobrze rośnie na przepuszczalnych, świeżych glebach. Lubi dużą zawartość humusu oraz wartość pH w przedziale 5,5 do 6,9. Najlepiej czuje się w cieniu i półcieniu. 

• Lamium maculatum 'Album' – zielone sercowate liście tej odmiany mają srebrzysty pas na wierzchniej stronie. Białe kwiaty tej odmiany rozwijają się od maja do końca września. Rośliny dorastają do 25 cm wysokości, tworząc dywany. ‘Album’ nadaje się do podsadzeń miedzy krzewami w miejscach zacienionych i ze światłem rozproszonym. Jest mrozoodporna. Stosuje się ją do kompozycji z roślinami kwiatowymi, dla których tworzy efektowne ramy. 
  
  
• Lamium maculatum 'White Nancy' – posiada wyjątkowe srebrzyste ulistnienie z ozdobnymi wąskimi obrzeżami w kolorze ciemnej zieleni. Tworzy gęsty dywan pod i między krzewami w ogrodzie. Nadaje się wypełniania luk również w miejscach zacienionych z rozproszonym światłem. Lubi gleby świeże, próchniczne o odczynie neutralnym do lekko kwaśnego. W maju i czerwcu roślina znajduje się w pełni kwitnienia. Małe, białe kwiaty stanowią nie tylko ozdobę ogrodu, ale również źródło pożywienia dla licznych pszczół, trzmieli i motyli. W dobrych warunkach ‘White Nancy’ osiąga wysokość 20-25 cm. 
  
  
• Lamium maculatum 'Roseum' – zielone liście są ozdobione szeroką, białą strzałką wzdłuż głównego nerwu. Kwitnie długo, od maja do końca lata. Czysto różowe kwiaty wyrastają w kątach liści. Lubi glebę próchniczną, świeżą i stanowisko bez mocnego nasłonecznienia.  

Rozmnażanie jasnoty plamistej 

W celu rozmnożenia jasnoty plamiste rozdziela się po prostu ukorzenione rozłogi i sadzi na nowym miejscu.

Co zagraża roślinie?

W przeciwieństwie do większości gatunków jasnoty, Lamium maculatum jest często opanowywana przez ślimaki. Może też zagrażać jej mszyca oraz szara pleśń.