Jakie zioła wysiewać w lutym?

Gotowanie z dodatkiem świeżych ziół nie tylko zapewnia aromatyczne urozmaicenie potraw, ale jednocześnie dostarcza potrzebnych witamin i mikroelementów. Aby móc korzystać z własnych zbiorów jak najwcześniej, dobrze jest przygotować rozsadę ulubionych ziół np. na okiennym parapecie. 

Zioła na parapet i balkon

Doniczki z ziołami z supermarketu są stosunkowo drogie, a na dodatek rośliny zwykle szybko marnieją. Trudno też o jakieś bardziej oryginalne gatunki. Bardziej korzystna i prostsza jest samodzielna uprawa ziół z nasion. Decydująca dla wyniku uprawy jest dobra jakość nasion. Z tego względu należy koniecznie zwracać uwagę na świeżość nasion; im są starsze, tym mniejszą wykazują zdolność kiełkowania.

Wszystkie rośliny do kiełkowania potrzebują wody, powietrza i odpowiedniej temperatury. U niektórych gatunków specjalną rolę przy kiełkowaniu odgrywa światło. Z tego względu rozróżnia się rośliny, których nasiona kiełkują w świetle i w ciemności. Na opakowaniu z nasionami jest zawsze informacja, jak głęboko należy siać. Nasiona, które lubią rozwijać się przy świetle, powinny być tylko lekko wciśnięte w podłoże, natomiast inne trzeba całkowicie przykryć warstwą ziemi, co najmniej tak grubą, jak nasiona.

Jeśli tylko są spełnione podstawowe wymagania co do światła, ziemi, wody i składników pokarmowych, zasadniczo wszystkie zioła mogą być uprawiane również w mieszkaniu. Szczególnie łatwe w uprawie są zioła śródziemnomorskie. Większość roślin wymaga słonecznego stanowiska, ale nie należy ich stawiać na parapecie bezpośrednio pod grzejnikiem albo obok kuchenki.

Doniczka musi mieć koniecznie otwory odpływowe, by nadmiar wody mógł swobodnie odpływać. Wybierając doniczkę, trzeba też zwracać uwagę na rozmaite wymagania roślin: gatunki z głębokim systemem korzeniowym jak na przykład koper, wymagają wysokiej doniczki, a z płasko ułożonymi korzeniami (na przykład lubczyk) mogą rosnąć w misce. Większość ziół potrzebuje podwyższonej wilgotności powietrza, czego często brakuje w naszych mieszkaniach. Najlepiej jest więc stawiać obok roślin naczynie z wodą albo od czasu do czasu je spryskiwać.    

Siew i pikowanie

Aby udała się uprawa rozsady własnych ziół, trzeba zachować kilka zasad siewu i pielęgnacji:

• stosować do kiełkowania podłoże ubogie w składniki pokarmowe, ziemia kwiatowa nie nadaje się do tego celu;
• zwrócić uwagę na sposób kiełkowania nasion – w świetle, czy w ciemności;
• ważna jest duża wilgotność powietrza, potrzebna do kiełkowania;
• substrat należy utrzymywać w stanie wilgotnym, ale nie mokrym;
• nie należy siewek nawozić.

Kiedy tylko wykształci się druga para liści, trzeba młode rośliny popikować, czyli przesadzić do oddzielnych doniczek. W ten sposób ma się pewność, że najmocniejsze siewki będą miały dosyć miejsca do wzrostu. Dopiero pojedynczo wyrośnięte i wzmocnione młode rośliny mogą, po odpowiednim przygotowaniu, wyjść ze swojego dotychczasowego otoczenia na zewnątrz. Przede wszystkim trzeba je powoli przyzwyczajać, przedłużając każdego dnia okres wietrzenia. Kiedy młode ziółka osiągną wysokość około 10 cm, można je przesadzić na stałe miejsce, stosując odpowiednie dla danego gatunku podłoże. 

Zioła, które można wysiewać w lutym

1. Majeranek - majeranek ogrodowy (Origanum majorana)

• stanowisko – słoneczne
• podłoże – lekko piaszczyste, luźne, próchniczne
• kiełkowanie – w świetle
• temperatura kiełkowania – 18-25°C
• czas kiełkowania – 10-16 dni
• okres kwitnienia – czerwiec do września
• zbiór – przed kwitnieniem

Majeranek świeży albo suszony jest stosowany do potraw mięsnych, ziemniaczanych albo z grzybami. Dodaje się go też do zup, sosów i potraw jednogarnkowych. Wspomaga trawienie, a zewnętrznie działa antyseptycznie. Można majeranek uprawiać w ogrodzie albo w doniczce, jednak nie jest odporny na mróz.  
 

2. Oregano – lebiodka pospolita (Origanum vulgare)

• stanowisko - słoneczne
• podłoże – żyzne, suche
• kiełkowanie – w świetle
• temperatura kiełkowania – 18-25°C
• czas kiełkowania – 8-16 dni
• okres kwitnienia – czerwiec do września
• zbiór – przez cały rok

Wykorzystuje się świeże i suszone liście i kwiatostany oregano. Wchodzi w skład ziół prowansalskich. Jest używane do mięsa, sosów, pizzy, potraw z sera, fasoli, pomidorów, a także do owoców morza i makaronu. Może rosnąć w ogrodzie albo w doniczce w domu i na balkonie.   

3. Bazylia – bazylia pospolita (Ocimum basilicum)

• stanowisko – słoneczne 
• podłoże – żyzne, przepuszczalne
• kiełkowanie – w świetle (nie przykrywać nasion)
• temperatura kiełkowania – 20-22°C
• czas kiełkowania – 15-18 dni
• okres kwitnienia – czerwiec do września
• zbiór – od maja

Bazylia jest szczególnie chętnie stosowana w kuchni włoskiej. Pochodzi z Indii, występuje w wielu odmianach, które różnią się kolorem liści, wielkością i aromatem. Słodkokorzenne i pieprznie smakujące liście bazylii nadają się zwłaszcza do sałatek w kombinacji z pomidorami, do pizzy, pasty i sosów. Bazylię dodaje się zwykle świeżo zerwaną i nigdy się jej nie gotuje. Najlepiej smakuje świeża, ale daje się też suszyć i mrozić.     

4. Cząber – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych (Satureja spec.)

• stanowisko – w pełni słoneczne
• podłoże – suche, piaszczyste, ubogie 
• kiełkowanie – w świetle 
• temperatura kiełkowania – 20-25°C
• czas kiełkowania – 14-21 dni
• okres kwitnienia – czerwiec do października
• zbiór – kwiecień do czerwca

Cząber pochodzi ze wschodnich regionów śródziemnomorskich. Najbardziej intensywny smak mają liście rośliny w okresie kwitnienia. Do suszenia zbiera się cząber przed kwitnieniem. Łagodnie korzenny do pieprznego smak cząbru tradycyjnie uzupełnia potrawy z fasoli i innych roślin strączkowych. Nadaje się też dobrze do potraw mięsnych. Cząber dodaje się zawsze dopiero pod koniec gotowania, ponieważ w przeciwnym razie stworzyłby dominujący aromat. Wspomaga trawienie i zapobiega wzdęciom, działa antyseptycznie i przeciwbólowo. 

5. Koper – koper ogrodowy (Anethum graveolens)

• stanowisko - słoneczne
• podłoże – żyzne, próchniczne, przepuszczalne
• kiełkowanie – w ciemności (nasiona przykrywa się warstwą ziemi)
• temperatura kiełkowania – 18-24°C
• czas kiełkowania – 14-21 dni
• okres kwitnienia – lipiec do sierpnia
• zbiór – czerwiec do września

Koper pochodzi z północnej półkuli i znajduje zastosowanie w kuchni przede wszystkim w Ameryce Północnej, Skandynawii, w krajach nadbałtyckich oraz w Europie Wschodniej i Centralnej. Smakowo jest spokrewniony z kminkiem i anyżem. Specyficzny smak nadaje szczególnie potrawom rybnym, sosom do sałatek (zwłaszcza z ogórkiem), sosom z jogurtem albo serem. Typowy jest na przykład łosoś marynowany w soli morskiej z koprem. Pomaga na trawienie, a także działa uspokajająco. 

6. Trybula – trybula ogrodowa (Anthriscus cerefolium)

• stanowisko – słoneczne do półzacienionego
• podłoże – próchniczne, przepuszczalne
• kiełkowanie – w świetle
• temperatura kiełkowania – 18-25°C
• czas kiełkowania – 10-14 dni
• okres kwitnienia – lipiec do sierpnia
• zbiór – maj do września

Trybula znana jest w Europie już od średniowiecza. Ma aromat przypominający anyż i marchew. Nadaje się do przyprawiania zup, sałatek i potraw z drobiu. Suszona trybula wchodzi w skład mieszanek ziołowych. Świeże ziele dodaje się do gotowych potraw, ponieważ jej aromat szybko się ulatnia.    

7. Kminek – kminek zwyczajny (Carum carvi)

• stanowisko – słoneczne do półzacienionego
• podłoże – żyzne, gliniaste 
• kiełkowanie – w świetle
• temperatura kiełkowania – 18-25°C
• czas kiełkowania – 14-21 dni
• okres kwitnienia – maj do sierpnia
• zbiór – lipiec (nasiona)

Aromatyczne nasiona kminku o lekko piekącym, korzennym smaku dodaje się zwykle do sałatek, kapusty, tłustych potraw smażonych, pieczywa, zup, a także do wódek i likierów. 

8. Lawenda – lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia)

• stanowisko – w pełni słoneczne do słonecznego
• podłoże – ubogie, piaszczyste, suche, wapienne 
• kiełkowanie – w ciemności (nasiona przykrywa się 0,5 cm warstwą ziemi)
• temperatura kiełkowania – 20-25°C
• czas kiełkowania – 21-28 dni
• okres kwitnienia – maj do września
• zbiór – czerwiec do września

Lawenda pochodzi z suchych i słonecznych regionów Morza Śródziemnego. Kwiaty lawendy posiadają charakterystyczny, przyjemny, ciepły zapach i są powszechnie stosowane do produkcji różnych kosmetyków. W kuchni lawenda jest używana do aromatyzowania marmolady i jako przyprawa do jagnięciny oraz potraw z dziczyzny. 

9. Tymianek – macierzanka tymianek (Thymus vulgaris)

• stanowisko – słoneczne
• podłoże – ubogie, piaszczyste, suche 
• kiełkowanie – w świetle (nie przykrywać nasion grubą warstwą ziemi)
• temperatura kiełkowania – 16-22°C
• czas kiełkowania – 10-18 dni
• okres kwitnienia – czerwiec do października
• zbiór – maj do października

Tymianek pochodzi regionu śródziemnomorskiego i należy do najbardziej aromatycznych ziół. Stosowany jest do wszystkich potraw mięsnych, uzupełnia smak potraw z ziemniaków i warzyw – sałatek, marynat i sosów, pizzy i pasty. Stosowany jest w postaci świeżej i suszonej.

10. Szałwia – szałwia lekarska (Salvia officinalis)

• stanowisko – słoneczne
• podłoże – ubogie, piaszczyste 
• kiełkowanie – w ciemności (nasiona przykrywa się bardzo cienką warstwą ziemi)  
• temperatura kiełkowania – 18-25°C
• czas kiełkowania – 7-21 dni
• okres kwitnienia – maj do lipca
• zbiór – kwiecień do września

Szałwia jest śródziemnomorską rośliną stosowaną powszechnie w kuchni i lecznictwie. Intensywny aromat i lekko gorzki smak szałwii stanowią doskonałą przyprawę potraw mięsnych i z dziczyzny, kiełbasy, w małych ilościach również sałatek i sosów. Zioło nadaje się szczególnie do potraw tłustych i wspomaga trawienie. Działa antyseptycznie i ściągająco, a w formie naparu – na bóle gardła, ranki w jamie ustnej oraz uspokajająco.