Porady

Turkuć podjadek – czy jest pod ochroną? Charakterystyka, pożywienie, ciekawostki

4,8 (4 opinie)

Turkuć podjadek (Gryllotalpa gryllotalpa), jeden z największych owadów w Polsce, jest przedstawicielem licznej rodziny turkuciowatych. Polska nazwa wywodzi się od słowa „turkot” – hałas, co ma związek z wydawanymi przez tego owada dźwiękami. Nawiasem mówiąc, podobną etymologię ma również nasza krajowa turkawka.

Bardzo trafnie nazwali turkucia Niemcy: „Maulwurfsgrille“ oraz Szwedzi: „Mullvadssyrsa”; obie nazwy nawiązują do charakterystycznego wyglądu owada. Z jednej strony posiada on duże łopatowate przednie odnóża i żyje pod ziemią niczym kret, a z drugiej strony przypomina trochę wyglądem wielkiego świerszcza i wydaje podobne dźwięki. Naukowa nazwa zwierzątka też idzie tą drogą. Gryllotalpa wzięla się od Gryllidae = „świerszcze” i Talpa = „kret”. Angielska nazwa „mole cricket” także z tym koresponduje. Pierwsza klasyfikacja naukowa rodziny Gryllotalpidae miała miejsce w 1758 roku i dokonał jej Karol Linneusz.

Jak wygląda turkuć podjadek?

Najbardziej rzucającą się w oczy cechą owada są jego przemienione w łopaty przednie odnóża. Dobrze chroniona, duża głowa ma chitynowy pancerz i ogólny masywny wygląd. Turkucie mają ciało matowo połyskujące, koloru jasno- do ciemnobrązowego. Dolna strona jest najczęściej jaśniejsza. Całe ciało jest pokryte nieprzepuszczającą wody, gęstą warstwą drobnych włosków.

Kształtem przypomina turkuć może nie tyle świerszcza, co rzecznego raka. Tylne nogi nie są skoczne i nie różnią się kolorem od reszty ciała. Skrzydła są brązowe, częściowo prześwitujące. Przednia para jest bardzo krótka i skórzasta; tylne skrzydła są dłuższe i wyrastają poza korpus. Zadziwiające, ale ten nasz bardzo niezgrabnie wyglądający, przerośnięty świerszcz potrafi wzbić się w powietrze. Napotkanie w duszny wieczór latającego z głośnym szumem i pochyloną postawą turkucia, można porównać do równie ekscytującego spotkania z samczykiem jelonka rogacza. Większość innych gatunków z rodzaju turkuć nie lata, i z reguły nie potrafi też skakać.

Zewnętrzna i wewnętrzna budowa turkucia podjadka

Organy wewnętrzne turkucia są typowe dla owada. Posiada centralny system nerwowy, a układ oddechowy składa się rozgałęzionych tchawek. Samiczki turkucia, w przeciwieństwie do wielu innych żeńskich owadów nie posiadają wydłużonego pokładełka.

Turkucie są optymalnie przystosowane do życia pod ziemią. W odróżnieniu od innych owadów długoczółkowych turkucie posiadają tylko szczątkowe oczy złożone. U osobników obu płci turkucia podjadka występuje aparat strydulacyjny. Ta intrygująca nazwa oznacza narząd, który służy do wytwarzania dźwięków poprzez pocieranie o siebie dwóch powierzchni różnych części ciała z określoną częstotliwością. Z tego aparatu, który może być różnie zbudowany, korzystają nie tylko świerszcze, ale również chrząszcze, kózkowate, a nawet samce niektórych rodzajów pająków. „Śpiew” turkuci jest w letnie noce słyszany z daleka. Organy słuchu mają umieszczone na przedniej parze odnóży. Niektóre gatunki mają po dwa, a nawet po cztery na każdej przedniej nodze.

Odnóża grzebiące są wyposażone w chitynowe ząbki, które ułatwiają kopanie w ziemi. Również owłosione ciało z mocnym szkieletem chitynowym sprzyja życiu pod ziemią. Całkowita długość owada wynosi 4 do 6 cm, ale spotykano również egzemplarze dziesięciocentymetrowe, co świadczy o tym, że na ich wielkość wpływają warunki życia. Twardy i duży pancerz na głowie służy do ugniatania wykopanych korytarzy.

Turkucie są optymalnie przystosowane do życia pod ziemią.
Turkucie są optymalnie przystosowane do życia pod ziemią.

Jakie miejsca preferuje turkuć podjadek?

Turkucie preferują życie podziemne w wilgotnych, luźnych glebach uprawnych. Gatunki amerykańskie żyją również glebach torfowych. Często trzymają się w pobliżu zbiorników wodnych, rzadziej żyją w glebie leśnej. Dzięki swoim szuflom, owady potrafią sprawnie przemieszczać się pod ziemią do przodu i do tyłu. Dzięki człowiekowi turkucie zyskały nowe obszary do zamieszkania: na przykład sterty kompostu albo obornika, albo ogrody warzywne. Dzięki temu udaje się im poszerzać przestrzeń życiową, jako że wraz z nawozem są rozpraszane na dużych polach uprawnych.

System tuneli wybudowanych przez turkucie liczy wiele metrów. Składa się taki system z poziomych korytarzy biegnących płytko pod powierzchnią i odchodzących od nich pionowych tuneli sięgających do 4 m głębokości. Budują też pojedyncze komory, które służą do wychowania potomstwa i gromadzenia zapasów. Te gniazda i spiżarnie mają wielkość piłki tenisowej, ale napotykano też o wymiarach piki nożnej. Swoje naturalne podziemne środowisko opuszczają tylko w porze godowej, najczęściej w godzinach nocnych. Są aktywne nocą.

Pożywienie i naturalni wrogowie turkucia podjadka

Turkucie należą do drapieżników i żywią się owadami, ich larwami, dżdżownicami, pędrakami, ślimakami i drutowcami. Szczególnie młode turkucie dobrze pływają i żywią się również owadami wodnymi.

Pod ziemią turkucie nie mają żadnych wrogów. Kiedy opuszczają tunele w okresie rójki, często padają ofiarą ptaków, zwłaszcza wron, dudków i sów. Czasem polują na turkucie również koty.

Jeśli turkuć znajduje zbyt mało pożywienia zwierzęcego, zjada też (chociaż bardzo rzadko) pokarm roślinny. Turkucie są uważane za bardzo żarłoczne, a niektóre gatunki – zwłaszcza podczas niedoboru pokarmu – nawet zdolne do kanibalizmu.

Turkucie należą do drapieżników.
Turkucie należą do drapieżników.

Zagrożenie i ochrona turkucia podjadka

Turkucie podjadki preferują owady (są mięsożerne), ale gustują także w korzeniach i bulwach roślin, dżdżownicach, larwach owadów i bezkręgowcach. Dzięki temu spotykają się z niezadowoleniem ogrodników.

Na skutek intensywnego zwalczania, prawie wszystkie gatunki turkucia są dzisiaj zagrożone wyginięciem. Ze względu na podziemny tryb życia bardzo trudno jest określić rzeczywistą liczebność populacji. Podejrzewa się, że turkuć podjadek należy do najmniej zagrożonych gatunków swojego rodzaju.

4,8 (4 opinie)