Jak uprawiać jasnotę białą?
Jasnota biała (Lamium album), przypominająca ogólnym wyglądem i kształtem liści pokrzywę, jest jednym z najbardziej popularnych roślin dziko rosnących. W całej Europie i w Polsce jest często spotykana na ugorach, obrzeżach lasu i poboczach dróg.
Jak wygląda jasnota biała?
Roślina wykazuje dużą tolerancję w stosunku do stanowiska, należy do dużej rodziny jasnotowatych i jest spokrewniona z licznymi, dobrze znanymi ziołami jak oregano, mięta albo tymianek. Jest wieloletnią rośliną zielną, która w optymalnych warunkach może dorastać do wysokości jednego metra. Pod ziemią rozwija rozgałęzione kłącza, które zimą pełnią rolę organów przetrwalnikowych.
Jasnota biała rozwija miętowozielone do ciemnozielonych liście, które w odróżnieniu od pokrzywy nie są parzące. Długoogonkowe liście mają kształt sercowaty albo jajowaty i są na krawędzi grubo piłkowane. Liście o długości do 5 cm są owłosione i bogate w olejki eteryczne (wydzielają charakterystyczny zapach) i ustawione naprzeciwlegle. Łodyga jasnoty białej jest w przekroju poprzecznym czworokątna.
Długoogonkowe liście mają kształt sercowaty albo jajowaty i są na krawędzi grubo piłkowane.
Okres kwitnienia trwa od kwietnia do końca września. Białe, czasem kremowobiałe, kwiaty rozwijają się w okółkach w kątach liści. Duże kwiaty o długości do 30 mm mają budowę grzbiecistą, dwuwargową. Są chętnie odwiedzane przez owady zapylające jak pszczoły i motyle. Jesienią tworzy jasnota owoce w formie rozłupek. Nasiona są zaopatrzone w specjalne wyrostki (elajosomy) zjadane przez mrówki, które dalej te nasiona roznoszą.
Uprawa i pielęgnacja jasnoty białej
Jasnota biała jest bardzo tolerancyjna i rośnie zarówno w miejscach zacienionych jak i półcienistych. Optymalne są gleby żyzne, gliniaste i wilgotne. Roślina rośnie jednak dobrze także na glebach przepuszczalnych. Jeśli ma być uprawiana na tarasie albo balkonie, trzeba dla niej wybrać przede wszystkim położenia zachodnie i północne.
Nasiona jasnoty białej można wysiewać prosto do gruntu od połowy października do początku marca. Przygotowanie sadzonek w mieszkaniu od lutego jest wprawdzie możliwe, ale nie konieczne. Nasiona potrzebują określonego czasu i niskich temperatur, aby wykiełkować. Na rabacie trzeba zachować odległości między roślinami rzędu 25-30 cm, ponieważ rozwijają rozgałęziony system korzeniowy i potrzebują dla siebie nieco miejsca. Zbyt gęsto rosnąca jasnota mogłaby być podatna na inwazję szkodników. Nasiona wysiewa się na powietrznię bez przykrywania.
Okres kwitnienia trwa od kwietnia do końca września.
Jasnota biała ma stosunkowo duże zapotrzebowanie na składniki pokarmowe, jeśli jednak rośnie na żyznej glebie, wystarczy jej od czasu do czasu dawka kompostu. Jeśli nie ma do dyspozycji kompostu, można zastosować inny nawóz z zawartością azotu. Uprawy doniczkowe wymagają częstszego podawania nawozu. W okresie wegetacji trzeba je zasilać nawozem co 5-6 tygodni.
Dla optymalnego wzrostu i rozwoju jasnoty białej konieczna jest stała wilgotność gleby. Bylina potrzebuje stosunkowo dużo wody. W miarę możliwości warstwa ziemi 3-4 cm powinna być stale wilgotna (ale nie mokra).
Zimowanie jasnoty białej
Jasnota biała jest gatunkiem zimoodpornym, o wysokiej tolerancji na mróz. Nadziemne części rośliny obumierają późną jesienią, a roślina przeżywa zimę wycofana do swoich kłączy. Wiosną z tych kłączy rozwiną się nowe pędy i liście jasnoty białej. W dni odwilżowe powinno się od czasu do czasu podlać roślinę.
Jasnota biała ma stosunkowo duże zapotrzebowanie na składniki pokarmowe
Zastosowanie jasnoty białej w kuchni
Jasnota zalicza się do jadalnych ziół. Można wykorzystać następujące części:
- Liście – młode liście, najlepiej przed kwitnieniem, mają orzechowy, częściowo podobny do szampana smak i mogą być użyte m.in. do sporządzania sałatek, twarożków, ziołowego pesto.
- Kwiaty – jasnota tworzy smaczne i słodkie jadalne kwiaty, które można użyć do dekoracji wypieków, sałatek owocowych albo do twarożku.
- Nasiona – nasiona same w sobie nie mają wprawdzie szczególnego smaku, ale mogą być zbierane jesienią do hodowli bogatych w witaminy kiełków.
- Korzenie – mogą być wykorzystane jako warzywo albo zamiennik kawy.
Zastosowanie jasnoty w ziołolecznictwie
Jasna ma również dzisiaj ugruntowaną pozycje jako cenne zioło i jest stosowana na różne dolegliwości. Najważniejsze obszary zastosowania jasnoty, to dolegliwości żołądkowo-jelitowe, skórne oraz podagra.
W średniowieczu nie przypisywano jasnocie żadnych szczególnych właściwości. Uważano ją za krewniaczkę pokrzywy i stosowano w takich samych przypadkach i chorobach, między innymi w dolegliwościach wątroby, przeziębieniach, wewnętrznych ranach oraz bólach.
Jasnota biała jest gatunkiem zimoodpornym, o wysokiej tolerancji na mróz.
Zawarte w jasnocie substancje czynne pozwalają na szerokie zastosowanie rośliny we współczesnym ziołolecznictwie. Olejki eteryczne, glikozydy, flawonoidy oraz kwasy fenolowe jasnoty wykazują następujące działania:
- przeciwzapalne,
- rozkurczające,
- antyoksydacyjne,
- żółciopędne,
- wspomagające odporność,
- antybakteryjne,
- przeciwskurczowe.
W medycynie ludowej oraz naturalnym ziołolecznictwie jasnota biała jest stosowana w przypadku następujących chorób i dolegliwości:
- dyskomfort górnej części brzucha,
- lekkie zaburzenia trawienia,
- bóle gardła,
- dolegliwości menstruacyjne,
- skurcze żołądka,
- biegunka,
- infekcja zatok.
Komentarze
Ten artykuł nie został jeszcze skomentowany.