Tunbergia oskrzydlona – uprawa i pielęgnacja krok po kroku

Polska nazwa rośliny jest dosłownym tłumaczeniem łacińskiej nazwy botanicznej i nie jest tak romantyczna i tajemnicza jak na przykład w języku niemieckim: „die Schwarzäugige Susanne” = „czarnooka Zuzanna” albo szwedzkim: „svartöga” = „czarne oko”. 

Jak wygląda tunbergia oskrzydlona?

Tunbergia oskrzydlona odznacza się bardzo szybkim, bujnym wzrostem i efektownymi, jaskrawo zabarwionymi kwiatami. Pnie się z prędkością do 20 cm przyrostu na tydzień po pergolach, szpalerach albo prostych podporach drewnianych na dwa metry w górę. Należy pamiętać, że wzrost pędów jest zawsze skierowany przeciwnie do ruchu wskazówek zegara. Bez podpory tunbergia staje się piękną rośliną zwisającą, odpowiednią do skrzynek balkonowych, doniczek stojących i wiszących. 

Liście rośliny są lekko owłosione, sercowate albo trójkątne i siedzą a długich, lekko oskrzydlonych ogonkach. Osiągają długość do 7 cm i mają pofalowaną krawędź.

Od maja do października tunbergia rozwija swoje duże, trzy do czterech centymetrów liczące kwiaty. Korona kwiatowa w formie rozdętej rurki ma kolor biały, żółty albo pomarańczowy z czarnym oczkiem. Kwiaty są pięciodzielne i lejkowate. Te charakterystyczne dla botanicznego gatunku czarne oczka nie zawsze już występują w najnowszych odmianach. Tunbergia jest rośliną nadzwyczaj obficie kwitnącą. Przy ciepłej i słonecznej pogodzie rozwija prawdziwe kwiatowe kaskady.      

Tunbergia oskrzydlona – stanowisko i gleba

Tunbergię należy ustawiać na miejscach ciepłych, w pełni nasłonecznionych, możliwie osłoniętych od wiatru. Chłód, deszcz i wiatr działają niekorzystnie na bogactwo kwiatów pnącza. Z tego powodu w chłodne i deszczowe lata Thunbergia alata nie jest w stanie w pełni zaprezentować swojej wspaniałej urody. Także wietrzne stanowisko szkodzi tworzeniu kwiatów. Roślina preferuje luźne i próchniczne podłoże. Do uprawy doniczkowej trzeba stosować świeżą i wartościową, przepuszczalną i żyzną ziemię do kwiatów balkonowych. 

Z czasem młode roślinki uchwycą się podpór i zaczną piąć się w górę.

Wysiew nasion tunbergii oskrzydlonej

Nie ważne, czy chodzi o klasyczną tunbergię z żółtymi, pomarańczowymi, w pastelowych kolorach kwiatami, czy całkiem nową, kwitnącą na różowo – przez całe lato tworzy ona gęstą zasłonę z liści i wesołe, jaskrawe kolory na jej tle. Raz pomyślnie wysiana i dobrze wyrośnięta tunbergia oskrzydlona jest niezwykle łatwa w pielęgnacji. Jedyną skazą na tej idealnej roślinie jest chyba jedynie jej stosunkowo długi rozwój. Potrzebuje dobrych czterech miesięcy, zanim zakwitnie. Trzeba o tym wiedzieć i brać pod uwagę, kiedy się tunbergię samemu uprawia z nasion. Prace zacząć trzeba najlepiej już w styczniu.

Nasiona tunbergii wysiewa się już od połowy stycznia do świeżej ziemi. Nasiona mają wielkość ziaren pieprzu i przykrywa się je około centymetrową warstwą ziemi – należą do kiełkujących w ciemności. Do wykiełkowania pnącze potrzebuje 14-21 dni w temperaturze 20-25°C. Pojemniki z wysianymi nasionami należy na czas kiełkowania ustawić najlepiej w ogrzewanej szklarni i stale utrzymywać wilgotność podłoża – ale bez nadmiaru wody. 

Kiedy tylko pojawią się pierwsze liścienie, pojemniki trzeba przestawić w nieco chłodniejsze miejsce (18°C) i możliwie najbliżej światła. Doskonałe może być miejsce pod oknem dachowym w nieogrzewanym pokoju. Podłoże w dalszym ciągu nie powinno wyschnąć, co należy każdego dnia kontrolować. 

Kiedy mniej więcej po kolejnych dwóch tygodniach poza dwoma liścieniami rozwiną się pierwsze prawdziwe liście, należy siewki popikować po 3-5 do normalnej ziemi kwiatowej. Do doniczki trzeba wetknąć też trzy podpory w formie namiotu. Z czasem młode roślinki uchwycą się podpór i zaczną piąć się w górę.

Pod koniec maja tunbergia oskrzydlona może być posadzona na stałym miejscu. 

Pielęgnowanie siewek 

Młoda tunbergia oskrzydlona powinna od początku rosnąć możliwie krzaczasto i rozwijać wiele pędów, dlatego ich końce trzeba wielokrotnie skracać. Pod każdym miejscem cięcia pojawią się dwie nowe gałązki. Nie należy się przy tym bać, że uszczykiwanie roślin, czyli usuwanie końcówek pędów, zaszkodzi roślinie albo zakłóci jej wzrost. Przeciwnie, do połowy maja powinno się to uszczykiwanie jeszcze 1-2 razy powtórzyć. Poszczególne odmiany mogą się pod tym względem nieco różnić.  

Wszystkie kwiaty letnie uprawiane z nasion w pomieszczeniu są początkowo bardzo wrażliwe na warunki zewnętrzne. Za dużo słońca, przeciągi, wiatr albo deszcz czynią młode rośliny podatnymi na choroby i nawet szkodniki. Marnieją i czasem zupełnie przestają rosnąć. Aby tego uniknąć, trzeba młode rośliny stopniowo hartować. W tym celu od połowy kwietnia, w ciepłe i pogodne dni, wystawia się doniczki z roślinami na osłonięte miejsce na zewnątrz – na zadaszony taras, balkon albo tuż pod ścianę domu. Powinny być osłonięte od wiatru, słońca i deszczu. Wieczorem trzeba je wnieść z powrotem do pomieszczenia. 

Jeśli chodzi o transport tylko kilku doniczek, da się to zrobić bez problemu. Kiedy jednak trzeba wynosić i wnosić większą ich liczbę, opłaca się zastosowanie dużego pojemnika z przezroczystego materiału z przykrywką. Ułatwia transport roślin, a zarazem służy jako przenośny inspekt. W zależności od warunków na zewnątrz, można przykrywkę uchylić albo zdjąć całkowicie. Rośliny mają dostęp do świeżego powietrza z czasem się zaaklimatyzują.     

Jak sadzić tunbergię?

Każdego roku to samo niespokojne pytanie: będą jeszcze przymrozki, czy już nie? Pewne jest tylko to, że w większości regionów w drugiej połowie maja ustają poranne przymrozki i wszystkie wrażliwe na chłód kwiaty i warzywa mogą wreszcie przenieść się na grządki i rabaty. W każdym razie trzeba wiosną śledzić pilnie prognozy pogody i mieć pod ręką włókninę, aby osłonić rośliny, których nie da się łatwo przenieść do domu. Pod koniec maja tunbergia oskrzydlona może być posadzona na stałym miejscu. 

Im większa będzie skrzynka albo doniczka, tym większa wyrośnie też roślina pnąca. Dobrze pielęgnowana, optymalnie podlewana i regularnie nawożona tunbergia osiągnie wysokość dwóch metrów i więcej – oczywiście korzystając z pomocy podpór. Pnącze potrzebuje stanowiska słonecznego do półzacienionego, najlepiej osłoniętego od wiatru i regularnych porcji nawozu. 

Chcąc długo cieszyć się urodą pnącza, trzeba wybrać stanowiska naprawdę dobrze osłonięte.

Podpory dla pnącza

Thunbergia alata jest pnączem obracającym się w lewo. Jej długie pędy zawijają się przeciwnie do ruchu wskazówek zegara i trzymają się mocno wszystkiego, czego dotkną. A mogą to być napięte linki, paliki, tyczki, podpory z bambusa proste i formie namiotu. W każdym razie trzeba pamiętać o wietrze. Kiedy nadejdą letnie i jesienne burze, pięknie wybujała tunbergia stanie się potężnym żaglem. Musi być dobrze zakotwiczona, aby z wiatrem nie odleciała. Chcąc długo cieszyć się urodą pnącza, trzeba wybrać stanowiska naprawdę dobrze osłonięte. Będzie przy dobrej opiece kwitnąć aż do października. 

Czy usuwać przekwitłe kwiaty tunbergii?

Zwykle powinno się wszystkie letnie rośliny kwiatowe dokładnie czyścić. To znaczy, usuwa się wszystkie przekwitłe kwiaty i kwiatostany, aby nie tworzyły nasion i nie osłabiały rośliny. Teoretycznie dotyczy to również tunbergii oskrzydlonej. W praktyce można jednak sobie ten zabieg darować. Żółte i pomarańczowe tunbergie tworzą wprawdzie mnóstwo nasion i codziennie je rozsiewają, ale i bez czyszczenia kwitną niezmordowanie dalej. A poza tym, kto chciałby każdego dnia wspinać się po drabinie, żeby zbierać z tunbergii zwiędłe kwiaty? 

Czy da się tunbergię przezimować?

W zasadzie można również tę roślinę przechować w nieprzemarzającym i ciemnym pomieszczeniu. Problemem jest raczej wykopanie z ziemi potężnej bryły korzeniowej. Bez uszkodzenia można wyjąć roślinę z pojemnika lub doniczki. Wydaje się, że bardziej korzystne jest rozmnożenie tunbergii pod koniec lata z sadzonek i przezimowanie na oknie otrzymanych sadzonek. Najlepiej w pomieszczeniu, gdzie jest jasno ale chłodno, na przykład na klatce schodowej. Trzeba często sprawdzać, czy nie zasiedliły roślin jakieś szkodniki i ewentualnie szybko je zwalczać. 

Jeśli nie uda się zimowanie, zawsze można nasiona tunbergii w połowie stycznia wysiać – o czym już wcześniej była mowa.