Malwa – odmiany, uprawa w ogrodzie, właściwości

1. Malwa – charakterystyka i odmiany

Rozwijając niezmordowanie swoje kwiaty przez długie tygodnie, zamieniają malwy szare płoty i monotonne zakątki ogrodów w letnią bajkę. Ta bardzo dekoracyjna roślina ma na dodatek właściwości lecznicze. Nie wiadomo dlaczego właściciele domów i ogrodów zapomnieli o malwie, wybierając bardziej „modne” kwiaty. Może dlatego, że przez długi czas była symbolem wiejskich ogródków? (Niemcy nazywają nawet czasem malwę „chłopską różą). Na szczęście coraz częściej można znowu zobaczyć malwę w roli ozdoby ogrodu.

Rozwijając niezmordowanie swoje kwiaty przez długie tygodnie, zamieniają malwy szare płoty i monotonne zakątki ogrodów w letnią bajkę.

Malwa (Alcea L.) należy do rodziny ślazowatych (podobnie jak ketmia albo ślazówka) i liczy sobie 77 gatunków. W naturze rośnie na suchych siedliskach głównie we wschodnim regionie Morza Śródziemnego. Do najbardziej znanych gatunków malwy, które są uprawiane w ogrodach albo służą do tworzenia krzyżówek i odmian, należą:

• Malwa różowa (Alcea rosea). Najbardziej popularna malwa, kojarzona z wiejskimi ogródkami. Ma duże, pojedyncze kwiaty w kolorze białym, różowym, czerwonym, lawendowym i żółtym. Nie tworzy rozłogów ani odrośli, dlatego rozmnaża się wyłącznie z siewu. Aby ciężkie, gęste kwiatostany nie złamały się w czasie deszczu, dobrze jest zawczasu zastosować podpórki.
• Malwa pomarszczona (Alcea rugosa). Mało wymagająca, odporna na mróz malwa, pochodzi z południowej Rosji i Ukrainy. Dorasta do 2 m. Duże, okrągłe, jasnożółte kwiaty pojawiają się od czerwca do września. Istnie wiele hybryd malwy pomarszczonej z różową.
• Malwa piżmowa (Ślaz piżmowy) (Malva moschata). Ma przyjemny aromat, w przeciwieństwie do różowej, która praktycznie wcale nie pachnie. Dorasta do 60 cm. Białe albo różowe kwiaty pojawiają się od połowy lata do jesieni. Kwitnie bardzo obficie i wygląda efektownie.
• Malwa dzika (Malva sylvestris). Jest uprawiana w ogrodach jako roślina ozdobna. Ogrodowe kultywary mają kwiaty białe, poprzez niebieskie do ciemnopurpurowych. Dorasta do 1 m.

2. Jakie właściwości posiada malwa? Jak można ją wykorzystać?

Malwa jest nie tylko piękną rośliną, ale i pożyteczną. Zawarte w niej bogactwo cennych substancji jest wykorzystywane w ziołolecznictwie i w kosmetyce. Malwa zawiera substancje śluzowe, flawonoidy, cukry, garbniki, fenolokwasy, żywice i związki mineralne. Ma też w sobie rzadkie antocyjany, których najwięcej znajduje się w kwiatach o ciemnym kolorze.

Malwa jest nie tylko piękną rośliną, ale i pożyteczną. Zawarte w niej bogactwo cennych substancji jest wykorzystywane w ziołolecznictwie i w kosmetyce.

Wspomniane antocyjany są naturalnymi barwnikami roślinnymi. Pozyskiwane z malwy były kiedyś stosowane do barwienia słodyczy, ciasta, tkanin oraz wyrobów alkoholowych. Uzyskiwano kolory od szarego do niebieskofioletowego. Możliwe były też odcienie czerwieni. Dzisiaj malwa nie odgrywa już w produkcji barwników żadnej roli. Natomiast w ziołolecznictwie z powodzeniem wykorzystuje się przede wszystkim korzenie, liście i kwiaty. Malwa jest spokrewniona z hibiskusem i wykazuje podobne działania lecznicze. Składniki zawarte w malwie mają działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, moczopędne i przeciwskurczowe. Stosuje się ją szczególnie w takich przypadkach, jak:

• infekcje jamy ustnej i gardła;
• choroby układu oddechowego;
• utrata apetytu;
• kaszel, gorączka, zapalenie oskrzeli;
• biegunka;
• zapalenie skóry, wrzody, rany.

Napar z malwy łagodzi podrażnienia i nawilża skórę. Zapobiega powstawaniu na skórze plam i zmarszczek, przywraca jej miękkość.

3. Wysiew i sadzenie malwy w ogrodzie

Najbardziej efektownie wyglądają malwy rosnące w rzędach albo w grupach niezbyt blisko siebie. Tworzą malownicze tło dla kompozycji ogrodowych. Malwa jest rośliną dwuletnią, co oznacza, że wysiana w pierwszym roku, zakwitnie dopiero w roku następnym. Nasiona można wysiewać przez cały rok do normalnej, niezamarzniętej gleby.

Wysiew nasion malwy do gruntu

• Nasiona różnych odmian są dostępne w handlu. Później można skorzystać z nasion zebranych z własnych roślin. Rozmnażanie malwy zachodzi też poprzez samosiew.
• Najpóźniej we wrześniu trzeba wysiać nasiona malwy, aby roślina zakwitła w przyszłym sezonie. Podczas siewu malwa nie wymaga żadnych specjalnych zabiegów.
• Malwa powinna mieć co najmniej 40 cm odstępu od innych roślin.
• Do kiełkowania nasiona malwy potrzebują nie mniej niż 20°C.
• Nasiona kiełkują zwykle po 2-3 tygodniach od siewu.
• Jeśli siewki rosną zbyt gęsto, trzeba je na wiosnę rozsadzić, aby mogły się dobrze rozwijać. Na metrze kwadratowym powinno być nie więcej niż pięć roślin.
• W przypadku siewu do gruntu w ogrodzie trzeba przygotować glebę przekopując ją z nawozem organicznym.

Wysiew malwy do pojemników

Kto nie chce siać malwy bezpośrednio do gruntu, może to zrobić wykorzystując skrzynki albo małe doniczki.

• Najlepiej jest wysiać nasiona zaraz po zbiorze. Potrzebują 2-3 tygodnie do wykiełkowania.
• Siewki powinny być popikowane.
• Małe doniczki można jesienią, przed nadejściem mrozu, wstawić do ziemi w ogrodzie. Dla pewności należy je przykryć gałęziami.
• Kto chce sadzić malwy na wiosnę, powinien zacząć siew w lutym/marcu – oczywiście pod dachem.
• Od kwietnia/maja można też siać do gruntu. Siewki ze szklarni (inspektu) wysadza się w drugiej połowie maja do czerwca.
• Nasiona przykrywa się ziemią bardzo lekko.

4. Jakie stanowisko i gleba do uprawy malwy?

Malwy kwitną przez całe lato, jeśli tylko zapewni im się odpowiednie stanowisko. Należy znaleźć dla nich w ogrodzie miejsce, które jest:

• nasłonecznione;
• ciepłe;
• osłonięte od wiatru;
• z glebą żyzną, próchniczną i przepuszczalną.

Malwa preferuje glebę świeżą i wilgotną, co wynika z jej dużego zapotrzebowania na wodę. Wybrane miejsce nie może być jednak narażone na zastój wody. W przypadku uprawy malwy w pojemniku, jak substrat nadaje się wartościowa ziemia kwiatowa z małym udziałem torfu. Dodatek perlitu albo żwiru poprawia przepuszczalność podłoża, a warstwa drenażowa na dnie chroni przed nadmiarem wilgoci.

5. Jak pielęgnować malwę ogrodzie?

Malwa nie wymaga specjalnej opieki. W pierwszym roku trzeba tylko zwracać uwagę, aby chwasty i inne rośliny jej nie zagłuszyły. Gleba wokół malw powinna być regularnie spulchniana. Należy przy tym uważać, aby nie uszkodzić dużej rozety liści przy ziemi.

Podlewanie malwy w ogrodzie

Im więcej promieni słońca pada na malwy, tym większe jest ich zapotrzebowanie na wodę. Należy więc zwracać uwagę, aby dostosować dawkę wody do stopnia jej odparowania. W gorące, letnie dni trzeba koniecznie podlewać malwy zarówno wczesnym rankiem, jak i w godzinach wieczornych. Dobrze jest wykonać próbę gleby: jeśli górna warstwa jest sucha na głębokość 1-2 cm, trzeba sięgnąć po konewkę. Wodę trzeba polewać bezpośrednio na powierzchnię nad systemem korzeniowym. Zraszanie całej rośliny powoduje niepotrzebną wilgotność liści i kwiatów, co może wywołać zasiedlenie ich przez choroby grzybowe albo szkodniki. Należy też unikać podlewania podczas południowego upału. Każda kropla wody na liściu zamienia się wówczas w soczewkę, powodując fatalne poparzenia.

Jak nawozić malwę?

Za odpowiednie zaopatrzenie w składniki pokarmowe malwa odwdzięczy się mocnym wzrostem i bujnym kwitnieniem. To oznacza:

• od czerwca do końca okresu kwitnienia nawożenie co 4 tygodnie kompostem;
• podanie pierwszej porcji kompostu w drugim roku w kwietniu;
• lekkie przerobienie nawozu organicznego z ziemią i podlanie.

6. Choroby malwy – objawy i zapobieganie

W pierwszym roku należy chronić siewki malwy przed ślimakami. Na wiosnę drugiego roku trzeba koniecznie zwrócić uwagę, aby pierwsze nowe pędy rośliny nie zostały pożarte.

Rdza malwy (Puccinia malvacearum)

Jest to choroba grzybowa porażająca wyłącznie malwy. Na skutek uszkodzenia tkanek przez strzępki grzyba, roślina obumiera. Spód liścia jest początkowo usiany jasnymi, później ciemnymi plamami. Wyglądają one jak brodawki i rozrastają się w pierścienie albo plamy. Na wierzchniej stronie widoczne są żółte zapadnięte miejsca. Tkanka liścia więdnie i zamiera. Mimo opanowania przez grzyba, malwa zacznie wypuszczać nowe pędy na wiosnę, jednak infekcja ponownie szybko się rozwinie. Zarodniki rdzy kiełkują latem i zimują na roślinie.

Zapobieganie:

• Zapewnienie żyznej gleby i zrównoważonego podlewania.
• Zastosowanie preparatów wzmacniających liście i tkanki rośliny.
• Opryski profilaktyczne przeciw chorobom grzybowym (preparaty roślinne).
• Nie pozostawianie części roślin na zimę w ogrodzie.
• Usuwanie porażonych części roślin.