Ziołowy ogródek - jak założyć i uprawiać?

Zioła nie tylko zachwycają swoim aromatem, ale też zdobią subtelną urodą rabaty, skrzynki i doniczki na tarasach i balkonach. Uprawa ziół ma długą tradycję i do dzisiaj trudno sobie wyobrazić ogród bez tej grupy roślin. Zioła kuchenne służą do przyprawiania potraw, lecznicze – dają się przerobić na herbatki albo wykorzystać jako łagodne leki domowe.

Ale nie tylko właściwości użytkowe czynią zioła tak popularnymi; również optycznie stanowią one atrakcyjne urozmaicenie ogrodowych aranżacji. Od anyżu przez lawendę aż do tymianku wiele rodzajów ziół rozwija bardzo dekoracyjne kwiaty. Nawet zwykły szczypiorek prezentuje w okresie kwitnienia ozdobne fioletowe kule kwiatostanów, a także pod względem uroku liści zaciera się często granica miedzy roślinami ozdobnymi i użytkowymi. 

Wybór miejsca na zioła w ogrodzie

Podstawą do wyhodowania wspaniale aromatycznych ziół jest oczywiście odpowiedni materiał wyjściowy. Nie ważne, czy to będą sadzonki, czy nasiona. Jako zasadę można przyjąć głębokość siewu równą 3 do 5 długości nasiona. Dla początkujących ogrodników korzystniej będzie kupić gotowe sadzonki w sklepie, gdzie dodatkowo udzielą fachowej porady.

Istnieje kilka podstawowych zasad i punktów, które powinno się wziąć pod uwagę planując ogród z ziołami. Trzymając się tych warunków ramowych można zaoszczędzić sobie pracy w ogrodzie w przyszłości

Najlepiej jest założyć ogródek ziołowy gdzieś w osłoniętym żywopłotem, ale nasłonecznionym zakątku ogrodu. Jeśli potrzeba tylko kilku ziół kuchennych, można je po prostu dosadzić na odpowiedniej rabacie kwiatowej albo warzywnej.

Kto chciałby mieć w swoim ogrodzie zioła, nie powinien natychmiast pędzić do sklepu i kupować pierwsze lepsze sadzonki albo nasiona. Podobnie jak w przypadku na przykład róż pnących albo hortensji, trzeba sobie najpierw zadać pytania:

1. Ile miejsca w ogrodzie mamy do dyspozycji?
2. Jakie gatunki ziół chcielibyśmy mieć?
3. Jaką właściwie mamy wiedzę na temat ziół?

Istnieje kilka podstawowych zasad i punktów, które powinno się wziąć pod uwagę planując ogród z ziołami. Trzymając się tych warunków ramowych można zaoszczędzić sobie pracy w ogrodzie w przyszłości:

• Wysokość roślin i odległości między nimi.
• Słońce, półcień, czy cień?
• Roślina jednoroczna, dwuletnia, czy wieloletnia?

Pomysły na ogródek ziołowy

Różnorodność form i kolorów rozmaitych gatunków ziół daje ogromne możliwości tworzenia ogrodowych kompozycji. Inspiracją może być na przykład klasyczny ogródek wiejski: symetryczne skrzyżowania ścieżek dzielą powierzchnię na czworokątne działki. Poszczególne powierzchnie mogą być oddzielone niskimi żywopłotami, murkami z kamieni polnych albo plecionymi płotkami. Zioła dzielą tam miejsce z warzywami i sałatą, podczas gdy rośliny ozdobne rosną zwykle wzdłuż ogrodzenia. 

Bez względu na to, czy zdecydujecie się na uprawę mieszaną, sadząc obok siebie różne zioła, czy też kombinując je z kwiatami ogrodowymi, zwracajcie uwagę na to, aby rośliny były ze ścieżki łatwo dostępne. Poszczególne gatunki należy pogrupować według wysokości wzrostu, aby się wzajemnie nie zacieniały. Na małej działce trzeba się ograniczyć do jednego albo dwóch poletek. 

Przy zakładaniu ogródka ziołowego ważny jest umiar. Jeśli urządzicie rabaty ziołowe zbyt obszerne albo zaplanujecie zbyt wiele roślin, może się zdarzyć, że nie będziecie w stanie wszystkich ziół przerobić i piękne rośliny wylądują w końcu na kompostowniku. Już na rabatce o powierzchni dwóch metrów kwadratowych znajdzie miejsce do 20 roślin. 

Wygląd ziołowego ogródka

Wygląd przydomowego ogródka z ziołami może przybierać rozmaite formy. Na swój ziołowy rajski zakątek nie potrzebujecie też wcale dużo miejsca. Oto kilka propozycji, jak można urządzić ziołowy ogródek:

• Rabata ziołowa – ogrodowa klasyka.
  W żadnym ogrodzie nie powinno zabraknąć ziół. Można je ogrodzić kamieniami albo posadzić na małym wzniesieniu. Ze względów praktycznych rabata ziołowa powinna znajdować się w pobliżu kuchni. Dzięki temu aromatyczne roślinki trafia do potraw najkrótszą drogą.
• Ziołowa spirala – wszystko kręci się wokół ziół
  Wspaniale wygląda i jest bardzo praktyczna. W spirali ziołowej trzeba sadzić rośliny według ich upodobań. Całkiem na górze powinny się znaleźć rośliny dobrze znoszące suszę i łatwe w uprawie. Następnie idą te, które potrzebują więcej wilgoci i składników pokarmowych. Na samym dole można ulokować gatunki lubiące wilgoć. Obok można urządzić małe oczko wodne, gdzie dobrze będą się czuły rośliny o specjalnych wymaganiach.
• Koło ziołowe – praktyczne i efektowne 
  Wspaniała atrakcja w ogrodzie, którą można zbudować z kamieni we własnym zakresie. Trzeba w tym celu ułożyć kamienny krąg na odpowiedniej powierzchni i podzielić go promieniście od środka na wycinki. Teraz w każdym wycinku koła można posadzić inny gatunek zioła.
• Ziołowa rabata podniesiona – lepsza ekspozycja i łatwiejsza pielęgnacja roślin
  Podniesione rabaty pomagają organizować przestrzeń i stanowią przy tym element dekoracyjny. Łatwiejsze jest podlewanie i pielenie roślin, a ziemia nie osypuje się na ścieżki. Dzięki obudowie rabaty można zastosować odpowiednie podłoże bez względu na rodzaj gleby ogrodowej.
• Ziołowa drabinka – szczeble do ziołowego nieba
  Jeśli ogródek jest niewielki, a mimo to właściciel chce mieć pod ręką świeże zioła, ustawienie pojemników w formie schodów albo drabiny jest szczególnie praktyczne. Zioła drabinka na balkonie zapewnia dolnym i górnym piętrom odpowiedni dostęp światła. 

Ogródek ziołowy na skalniaku

Jeśli ktoś jest amatorem ziół śródziemnomorskich, a jednocześnie chciałby wprowadzić do swojego ogrodu efektowny element, może posadzić zioła w ogródku skalnym. Nie trzeba się martwić o chwasty, które nie mają tutaj szans, a kamienie gromadzą wokół ciepło. Poza tym całość wygląda bardzo dekoracyjnie. W ogródku skalnym dobrze czują się na przykład:

• lawenda,
• rozmaryn,
• tymianek,
• oregano,
• szałwia,
• cząber,
• hyzop,
• kocanki.

Jak siać i sadzić zioła w ogrodzie?

Znając odpowiedzi na powyższe pytania i mając przygotowany szkic ogrodu, można przystąpić do działania. Siew jednorocznych ziół wykonuje się wiosną albo na początku lata. Rośliny wieloletnie są zwykle bylinami albo półkrzewami, które przez wiele lat mogą pozostawać w tym samym miejscu. Poszczególne gatunki ziół nie muszą tworzyć monokultur. Ciekawe efekty daje metoda uprawy mieszanej. Trzeba tylko pamiętać (o czym może nie wszyscy wiedzą), że jedne zioła pasują do siebie, a inne nie. Jeśli posadzi się obok siebie gatunki, które się wzajemnie nie znoszą, wystąpią negatywne konsekwencje:

• Rośliny hamują nawzajem swój wzrost.
• Jedno zioło zaczyna dominować i zagłusza inne obok siebie.
• Gleba szybko się wyjaławia z powodu jednostronnego zapotrzebowania.

Zasadniczo zioła jednoroczne oraz dwu- i wieloletnie nie powinny być sadzone obok siebie. Lepiej będzie, jeśli każda kategoria pozostanie oddzielnie. Gatunki wieloletnie nie lubią, kiedy każdego roku trafia im się inne sąsiedztwo. Poza tym gatunki ziół jednorocznych dobrze jest siać każdego roku w innym miejscu.

Zasadniczo zioła jednoroczne oraz dwu- i wieloletnie nie powinny być sadzone obok siebie. Lepiej będzie, jeśli każda kategoria pozostanie oddzielnie.

Zioła jednoroczne, które tak dobrze do siebie pasują, że mogą rosnąć obok siebie nawet w jednej doniczce:

• majeranek;
• pietruszka;
• koper;
• rzeżucha (pieprzyca);
• trybula;
• ogórecznik.

Zioła wieloletnie, które wyjątkowo dobrze się ze sobą komponują:

• tymianek, szałwia, estragon, szczypiorek, melisa;
• oregano, szałwia, cząber;
• melisa wspiera zawsze swoich sąsiadów;
• rozmaryn dobrze wpływa na wzrost bazylii.

Zioła wymagające dużo przestrzeni mogą być sadzone obok roślin ozdobnych, do których pasują, i których nie przerastają.

Zioła, które wolą stać samotnie, ponieważ potrzebują dla siebie dużo miejsca:

• lawenda;
• lubczyk;
• wawrzyn;
• dzięgiel;
• bylica;
• hyzop.

Zioła wymagające dużo przestrzeni mogą być sadzone obok roślin ozdobnych, do których pasują, i których nie przerastają. Na przykład lawenda doskonale harmonizuje z różami, a bylica piołun chroni porzeczki przed chorobami.

Pielęgnowanie ziół w ogrodzie – sposoby

Uprawa ziół w ogrodzie nie wymaga szczególnej uwagi i idealnie wpisuje się w ideę ogrodu łatwego w uprawie. Poza usuwaniem chwastów, konieczne jest tylko podlewanie i nawożenie. Zioła w ogrodzie nie powinny być podlewane zbyt obficie. Przy zakładaniu grządki należy zwrócić uwagę na odpływ nadmiaru wody, aby po ulewnym deszczu rośliny nie stały w wodzie. Jeśli chodzi o nawożenie, należy ustalać je indywidualnie w zależności od rodzaju gleby i gatunku zioła.

Zioła w ogrodzie nie powinny być podlewane zbyt obficie.

Jak przygotować ogródek do zimy?

Większość rodzimych ziół jest odporna na mrozy i wytrzymuje zimowe miesiące bez większych szkód. Przed pierwszym śniegiem należy ogrodowe zioła ściąć nisko nad ziemią i przykryć gałęziami świerkowymi albo podobnym materiałem. Pomoże to roślinom przetrwać zimę i odnowić się na wiosnę.