Groszek cukrowy w ogrodzie – jak go uprawiać?

Groch zwyczajny (Pisum sativum) jest jedną z najstarszych roślin uprawnych. Jego bogate w białko ziarna są znajdowane w wykopaliskach osad sprzed ponad 10 tysięcy lat. Groch jest jednoroczną rośliną strączkową z rodziny bobowatych i pochodzi pierwotnie z Azji Mniejszej. Uprawiany od dawna w wielu rejonach świata groch wykazuje naturalną zmienność, a poza tym doczekał się, jak wiele innych roślin ozdobnych i użytkowych, licznych odmian hodowlanych. Jedną z popularniejszych jest właśnie delikatny i słodki groszek cukrowy.

Jak wygląda groszek cukrowy?

W przeciwieństwie do również bardzo popularnego groszku zielonego, chrupiący i słodki groszek cukrowy (Pisum sativum subsp. sativum convar. axiphium) nadaje się w całości do spożycia na surowo. Jego nieco bardziej płaskie strąki są pozbawione pergaminowej wyściółki, a nasiona są małe ale słodkie. Można zjadać całe strąki z nasionami. Jak wynika z nazwy botanicznej, groszek cukrowy jest odmianą podgatunku grochu zwyczajnego.

Rośnie jako jednoroczna roślina zielna, rozmnażająca się przez tworzone w strąkach nasiona. Rozwija pnące albo płożące pędy główne o długości do 1,5 m z wieloma pędami bocznymi. Na nich ustawione są pierzaście złożone liście z owalnymi lub jajowatymi listkami o brzegach całych albo rzadziej ząbkowanych. Wierzchołek liścia jest przekształcony w wąs czepny do chwytania podpór.  

Od maja pokazują się najczęściej białe kwiaty motylkowe, z których powstaną strąki o długości 5-10 cm. W każdym strąku znajduje się 4-10 okrągłych ziaren.

Uprawa groszku cukrowego w ogrodzie

Groszek cukrowy nie ma specjalnych wymagań co do stanowiska. Lubi głębokie gleby w słonecznym i przewiewnym miejscu, gdzie znajduje najbardziej korzystne dla siebie warunki. Nie nadają się natomiast dla groszku bardzo piaszczyste i bardzo ciężkie gleby gliniaste albo mocno zbite. Idealna jest próchniczna ziemia, która dobrze zatrzymuje wodę, ale nie ma skłonności do zastojów. Zagęszczenia gruntu są w uprawie groszku niepożądane, ponieważ tam może łatwo powstawać zgnilizna korzeni.

Jeśli ktoś od dawna uprawia warzywa w swoim ogrodzie, powinien od czasu do czasu zastosować aktywator glebowy – specjalny preparat, który oprócz składników mineralnych zawiera też bakterie użyźniające glebę. Dodatkowo zawarte w preparacie grzyby mikoryzowe są w stanie tworzyć z roślinami symbiozę i wspomagać ich zaopatrzenie w wodę i składniki mineralne.

Groszek cukrowy zalicza się do warzyw o niewielkim zapotrzebowaniu na składniki pokarmowe. Ponieważ groszek cukrowy nie znosi uprawy rok po roku na tej samej rabacie, przed ponownym posadzeniem powinno się zrobić przerwę od czterech do sześciu lat. Unika się dzięki temu przenoszeniu wielu chorób grzybowych, głównie fuzariozy. Uprawa mieszana groszku jest możliwa bez problemu z marchwią, kapustą, koprem włoskim, sałatą albo rzodkiewką.

Wysiew groszku cukrowego do gruntu

Najlepszą porą do siewu groszku cukrowego jest okres między marcem i początkiem kwietnia, ponieważ wtedy nie ma już zagrożenia ze strony długotrwałego mrozu. Zbyt późny siew może skutkować słabymi zbiorami ze względu na mniej obfite kwitnienie. W cieplejszych regionach możliwy jest siew groszku od początku marca; krótkie okresy mrozu roślina znosi bez trudu.

Prowadząc siew bezpośrednio na rabacie, wykonuje się w spulchnionej ziemi bruzdy głębokie na 3-5 cm. Najlepiej, aby te bruzdy przebiegały w kierunku północ-południe. To zapewni równomierne oświetlenie roślin, a tym samym równy wzrost strąków. Między rzędami należy zachować odstępy ok. 35 cm, aby rośliny grochu miały dosyć miejsca do swobodnego i zdrowego wzrostu. Na międzyrzędach można zainstalować podpory, na których groch będzie rósł do góry. W ten sposób groszek cukrowy może uzyskać wysokość do 1,5 m. Pojedyncze ziarna układa się w bruzdach w odstępach ok. 10 cm, a następnie przysypuje i lekko uciska. Na koniec siew podlewa się obficie, żeby ułatwić kiełkowanie. Po tygodniu do dwóch groszek zaczyna kiełkować.

Jak pielęgnować groszek cukrowy?

W okresie wegetacyjnym nakład prac pielęgnacyjnych w przypadku groszku jest bardzo umiarkowany, zwłaszcza jeśli spełnione są warunki stanowiskowe. Po wysiewie nasion, zwłaszcza przed kiełkowaniem, powinno się raz w tygodniu wykonać motyczenie chwastów na rabacie. W ten sposób nie będzie dochodziło do konkurencji o światło i pokarm między groszkiem i dziko rosnącymi roślinami. Kiedy tylko groszek osiągnie wysokość ok. 15 cm, sam rozpocznie tłumienie wzrostu chwastów. Motyczenie jest już najczęściej zupełnie zbędne.

Można poza tym ziemię wokół młodych roślin podsypać, co będzie sprzyjało tworzeniu korzeni bocznych, a tym samym lepszemu pobieraniu wody i składników pokarmowych. Dodatkowo można nakierować rośliny w kierunku podpór i pierwsze pędy do nich przymocować. Podczas wzrostu groszku ważne jest zwracanie uwagi na regularne kierowanie go wzdłuż podpór do góry. Dzięki temu wszystkie części rośliny dostaną równomiernie taką samą ilość światła i będą mogły dobrze się rozwijać. Groszek cukrowy nie jest zimoodporny. Jako jednoroczna roślina zielna obumiera na zimę i odnawia się wiosną z nasion.

Groszek cukrowy - podlewanie i nawożenie

Dzięki głęboko sięgającym korzeniom groszek cukrowy jest w stanie samodzielnie zaopatrzyć się w wodę. Do wykiełkowania nasion należy jednak glebę utrzymywać stale w stanie wilgotnym, aby wesprzeć roślinę w jej początkowej fazie wzrostu. W suchszych regionach i podczas dłuższych okresów bez opadów trzeba koniecznie regularnie podlewać groszek, aby rośliny nie wyschły.

Groszek należy do roślin motylkowych, które żyją w symbiozie z glebowymi bakteriami brodawkowymi. Te bakterie są w stanie wiązać azot z powietrza, przekształcać go w azotan i w ten sposób udostępniać roślinom. W tej sytuacji, w korzystnych warunkach glebowych, dalsze nawożenie groszku w okresie wegetacji jest zbędne.

Zbiór i przechowywanie          

Groszek cukrowy można zbierać, kiedy strąki są delikatne, świeżozielone, prześwitujące, a nasiona są jeszcze małe. To zdarza się przeważnie pod koniec czerwca. Strąki można jeść na surowo, gotowane na parze lub w wodzie. Nasiona mają bardzo słodki smak, ponieważ ten groszek wytwarza więcej cukru i mniej skrobi niż inne gatunki i odmiany. Strąki należy przygotować zaraz po zbiorze, inaczej w trakcie przechowywania cukier będzie się stopniowo przemieniał w skrobię. W każdym razie można, po uprzednim przygotowaniu, zamrozić groszek cukrowy i cieszyć się dłużej jego delikatnym smakiem. Łodygi groszku po zbiorach można razem z korzeniami przekopać, wykorzystując rośliny jako naturalny nawóz.

Odmiany groszku cukrowego

Chociaż groszek cukrowy sam jest pod względem botanicznym podgatunkiem grochu zwyczajnego, to na dodatek występuje w wielu odmianach hodowlanych. Do popularnych kultywarów groszku cukrowego należą:

• ‘Ambrosia’ – ceniona odmiana o smacznych i aromatycznych ziarnach, dająca dobre zbiory;
• ‘Delicata’ – wcześnie zbierane strąki można spożywać w całości, odporna na choroby grzybowe;
• ‘Norli’ – nowoczesna odmiana o kompaktowym wzroście, idealna na taras i balkon, daje obfite zbiory aromatycznego groszku;
• ‘Premium’ – wczesna odmiana o dużych strąkach;
• ‘Bajka’ – delikatny, słodki smak, obfite zbiory;
• ‘Zuccola’ – wysoka odmiana, wymaga podpór.

Jakie szkodniki i choroby atakują groszek?

Zdarza się czasem opanowanie roślin groszku cukrowego przez choroby grzybowe lub szkodniki owadzie. Wilgotne, chłodne powietrze sprzyja rozwojowi mączniaka prawdziwego. W przeciwieństwie do innych patogenów grzybowych, ten może opanować roślinę nawet podczas krótkich faz wilgotności liści. Aby uniknąć tej choroby, zaleca się sadzenie groszku w miejscach nasłonecznionych rankiem, a także podlewanie roślin rano, a nie wieczorem. Dostępne są odmiany groszku odporne na mączniaka, szczególnie polecana do uprawy w ogrodzie.

Drugim zagrożeniem roślin strączkowych są grzyby z rodzaju Fusarium. Groszek zakażony grzybem najpierw przebarwia lekko liście, które w końcu więdną i czernieją. Zapobieganie chorobom wywołanym przez te grzyby polega na przestrzeganiu kolejności sadzenia roślin na rabacie.

Jedynym liczącym się szkodnikiem owadzim groszku cukrowego jest pachówka strąkóweczka (Cydia nigricana) z rodziny zwójkowatych. Pojawia się w maju i czerwcu, kiedy groszek tworzy strąki. Jeśli szkodnik został zaobserwowany we własnym ogrodzie albo na sąsiedniej działce, trzeba sięgnąć po siatki ochronne, aby ochronić zdrowe rośliny.   

Zapoznaj się: Jak uprawiać kapustę ozdobną? Sadzenie, wymagania i pielęgnacja