Cebula dymka – jak uprawiać?

Cebulę można uprawiać na trzy sposoby: z siewu do gruntu, z rozsady wcześniej wyhodowanych siewek oraz z sadzenia małych cebul, czyli dymki.

Cały cykl uprawy cebuli trwa dwa lata. W pierwszym roku chodzi o uzyskanie z nasion małych cebulek, w drugim zaś – dużej cebuli i szczypioru na bieżące potrzeby.

Pod nazwą „cebula dymka” kryje się nie jakaś specjalna odmiana Allium cepa, ale po prostu zwykła, mała cebulka gotowa do posadzenia na grządce. Druga część nazwy pochodzi od stosowanego kiedyś zabiegu zadymiania cebuli. Miało to na celu zahamowanie wytwarzania pędów kwiatowych. Zabieg okazał się nieskuteczny, ale „dym” w nazwie pozostał.

Uprawa cebuli z dymki posiada kilka zalet:

• Cebula dymka jest bardziej niezawodna od siewu – młode siewki są podatne na choroby i działanie chwastów.
• Przez cały sezon dostarcza świeżego szczypioru, a na koniec dorodne cebule.
• Na terenach o krótszym okresie wegetacyjnym, gdzie siew się nie sprawdza, może być jedyną metodą uprawy cebuli.
• Dymkę można kupić w sklepie ogrodniczym albo wyhodować ją we własnym zakresie.

Stanowisko dla cebuli dymki

Wprawdzie cebula posiada określone wymagania glebowe, jednak bez problemu dostosowuje się prawie do każdego podłoża, które jest nasłonecznione i ciepłe, i nie wymaga specjalnej pielęgnacji Ciepłe stanowisko oznacza, że cebulę powinno się uprawiać przede wszystkim na miejscach naprawdę słonecznych i możliwie nieco osłoniętych, aby roślina korzystała z pozytywnych cech lokalnego mikroklimatu. 

Ważne jest tylko, aby cebuli nie składować w tym samym pomieszczeniu co ziemniaki.

Ziemia powinna być luźna, bogata w humus i równomiernie wilgotna. Pewna domieszka gliny jest zaletą, ponieważ cebula najlepiej rozwija się przy równomiernym zaopatrzeniu w wodę. Jeśli ktoś ma w ogrodzie czystą glebę piaszczystą, powinien zadbać o wysoki poziom próchnicy, regularnie podając kompost. Konieczne przygotowanie gleby, na przykład spulchnianie, powinno się wykonać jesienią przed planowaną uprawą cebuli. 

Chociaż cebula potrzebuje żyznej ziemi, nie znosi jednak nadmiaru azotu. Dotychczas nawożone syntetycznie grunty powinny więc być poddane analizie glebowej przed posadzeniem cebuli. W przypadku przenawożenia gleba powinna być najpierw odpowiednio przygotowana. Chodzi o to, że cebula na glebach z nadwyżką azotu słabo dojrzewa i rozwija raczej liście niż cebule.  

Jak pielęgnować cebulę?

Jak wszystkie rośliny, cebula musi być podczas swojego wzrostu regularnie podlewana. Pewna ilość wilgoci w glebie stale musi być do dyspozycji. Ale bez przesady: nie znosi zastoju wody, ponieważ nadmiar wilgoci powoduje zgniliznę korzeni. W przypadku cebuli istnieje pewna osobliwość, a mianowicie zwłaszcza późne odmiany do dłuższego przechowywania potrzebują zaprzestania podlewania na krótko przed zbiorem. Im suchsza będzie zebrana cebula, tym dłużej da się przechować. 

Jeśli gleba jesienią została dobrze przygotowana, cebula nie wymaga dodatkowego nawożenia. Na bardzo ubogich glebach można w sezonie podać dojrzały kompost, ale nigdy nie świeży obornik. Bez względu na to, czy cebula została posiana, czy posadzona, pielenie chwastów należy do najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych – szczególnie we wczesnym okresie wzrostu. Trzeba tylko uważać, aby nie wyciągnąć młodych roślinek z ziemi.    

Choroby i szkodniki cebuli dymki

Najczęstszym szkodnikiem owadzim cebuli jest mucha cebulowa (Delia antiqua), której larwy żerują w tkance spichrzowej, niszcząc ją. Odstraszająco działa na owady mieszana uprawa z marchwią, jednak niezawodną ochronę zapewnia tylko siatka na owady. Także mączniak rzekomy, choroba grzybowa, może pojawić się na cebuli. Niewłaściwa pielęgnacja oraz wilgotna i chłodna pogoda sprzyjają rozwojowi chorób grzybowych. Różne odmiany cebuli wykazują mniejszą lub większą podatność na choroby, jednak żadna nie jest całkowicie odporna.

Jak samemu wyhodować dymkę?

Cały cykl uprawy cebuli trwa dwa lata. W pierwszym roku chodzi o uzyskanie z nasion małych cebulek, w drugim zaś – dużej cebuli i szczypioru na bieżące potrzeby. Trzeba zauważyć, że najbardziej przydatna do dalszej uprawy jest dymka o średnicy 11-20 mm. Mniejsza daje słabsze zbiory, a duża ma skłonność do tzw. pośpiechowatości, czyli wytwarzania pędu kwiatowego już w pierwszym roku, co obniża wartość cebuli. Z tego wynika, że gleba do siewu nasion na dymkę nie powinna zawierać zbyt dużo składników odżywczych. Najlepiej wybrać miejsce słabo albo w ogóle nienawożone. Poza tym ograniczenie wzrostu cebulek można uzyskać poprzez zagęszczenie siewu.

Nasiona wysiewa się od kwietnia do maja. Pod koniec czerwca, kiedy rośliny są już podrośnięte, następuje formowanie się cebul. Bodźcem do tego procesu jest oddziaływanie długiego dnia (ok. 16 godzin) i ciepła (temperatury powyżej 15ºC).

Gleba do siewu nasion na dymkę nie powinna zawierać zbyt dużo składników odżywczych.

Kiedy pod koniec lipca cebula zaczyna żółknąć, należy ją wyrwać, obciąć szczypior i wysuszyć. Suche cebulki trzeba posortować według wielkości. Nadmiernie wyrośnięte, o średnicy ponad 25 mm, nie nadają się na dymkę i trzeba je potraktować, jak zwykłą cebulę do spożycia.

Przesortowaną i wysuszoną dymkę należy przechować do następnego sezonu w suchym i przewiewnym miejscu w temperaturze 0-1ºC.

Uprawa cebuli dymki – sadzenie

Wyhodowaną samodzielnie albo kupioną dymkę sadzi się w ogrodzie wczesną wiosną w marcu. Tym razem nie chodzi o celowe ograniczanie wzrostu cebuli, jak to miało miejsce w przypadku dymki, ale wręcz przeciwnie – o jak największe plony. Miejsce musi być nasłonecznione, a gleba żyzna, przepuszczalna o neutralnym albo lekko kwaśnym odczynie. Zupełnie nie nadaje się do sadzenia dymki gleba ciężka, bardzo uboga piaszczysta oraz miejsca wilgotne z płytką wodą gruntową.

Cebulki sadzi się rzędami co 30-40 cm. Odległość między roślinami w rzędzie – 5-15 cm. Gęściej sadzi się cebulę przeznaczoną do przerywania ze szczypiorem. Głębokość sadzenia cebulek – równo z gruntem.

Miejsce musi być nasłonecznione, a gleba żyzna, przepuszczalna o neutralnym albo lekko kwaśnym odczynie.

Poprzednicy i sąsiedztwo odpowiednie dla dymki

W uprawie roślin ważną rolę odgrywa zarówno rotacja gatunków, jak i najbliższe ich sąsiedztwo. Każdy gatunek cebuli posiada inne zapotrzebowanie na składniki odżywcze, a poza tym niektóre rośliny negatywnie oddziałują na inne rosnące w pobliżu. Znajomość tych zależności zwiększa szanse na dobre plony cebuli.

• korzystna uprawa poprzednia: groszek, roszponka, szpinak, ziemniaki;
• korzystne sąsiedztwo: ogórki, marchew, rzodkiewka, chrzan, pomidory, sałata;
• niekorzystne rośliny sąsiadujące: rośliny strączkowe, kapusta.

Zbiory i wykorzystanie cebuli

Aby uprawa była opłacalna i można było przez długi czas cieszyć się smakiem cebuli z własnego ogrodu, trzeba ja po pierwsze odpowiednio zebrać, a po drugie właściwie przechowywać. Idealną porą do zbioru jest czas, kiedy liście same żółkną i więdną, a ich podstawa podsycha. Praktykowane w wielu ogrodach przewracanie liści wcale nie przyspiesza dojrzewania i tylko wyjątkowo bywa uzasadnione. Na żyznych glebach albo przy utrzymującej się wilgotnej pogodzie rośliny wytwarzają dużo liści i stają się bardzo wysokie – w takich wypadkach można im nieco pomóc. Mimo starannego suszenia takie zmuszone do dojrzewania cebule zawierają jednak więcej wody i są mniej trwałe.

Nie należy przechowywać cebuli w lodówce, ponieważ chłód pobudza je do rozwijania liści.

Podczas zbioru cebuli trzeba zachować ostrożność; najlepiej jest ostrożnie spulchnić ziemię widłami ogrodniczymi, zanim się wyciągnie cebulę. Zebraną cebulę dobrze jest podczas suchej pogody zostawić n parę dni na rabacie, aby łupiny dobrze wyschły. Alternatywą może być splecenie w warkocz zwiędłych liści i powieszenie cebuli w suchym i chłodnym miejscu do wyschnięcia. 

Nie należy przechowywać cebuli w lodówce, ponieważ chłód pobudza je do rozwijania liści. Najdłużej przechowuje się cebula na jasnym, suchym strychu albo w niezbyt ciepłej piwnicy z temperaturą ok. 15°C. Możne też ułożyć cebulę w płaskie skrzynki albo powiesić w bawełnianych woreczkach. Ważne jest tylko, aby cebuli nie składować w tym samym pomieszczeniu co ziemniaki. Bulwy przekazują cebuli wilgoć, przez co ta zaczyna od środka gnić.