Wilczomlecz – uprawa w domu i ogrodzie

Rodzaj botaniczny Euphorbia liczy sobie ponad 2000 gatunków. Są wśród nich zarówno rośliny jednoroczne, jak i dwuletnie; byliny, drzewa i sukulenty. Rodzina wilczomleczowatych jest bardzo duża i rozpowszechniona nie tylko w tropikach i subtropikach, ale też w strefie umiarkowanej Europy i Azji.

Występujące u nas gatunki, z wyjątkiem uprawianych w doniczkach, są zimoodporne. Cechą charakterystyczną wielu gatunków wilczomlecza jest ich sukulentowy wzrost z pogrubionymi, magazynującymi wodę liśćmi i łodygami. To umożliwia im zasiedlanie górzystych terenów, suchych i kamienistych.

Jak wygląda wilczomlecz? Ile może osiągnąć wzrostu?

Poszczególne gatunki i odmiany wilczomleczy bardzo różnią się między sobą. Niektóre osiągają wysokość ponad 150 cm i przedstawiają imponujący widok na rabatach, inne pozostają niskie i niepozorne. Są też takie, które przypominają wyglądem kaktusy.

Wspólną cechą, która je łączy, jest stosunkowo długi czas kwitnienia, trwający często wiele miesięcy, oraz szczególna forma kwiatów. Ściśle biorąc określenie „kwiaty” nie jest pod względem botanicznym poprawne, jako że najbardziej efektowne u wilczomleczy są ich żółte, zielone, czerwone albo pomarańczowe podsadki, czyli liście podkwiatostanowe. Otaczają one niepozorne kwiatostany o specyficznej budowie (cyjatium) i wabią różne owady. Kolory kwiatów bywają od szaroniebieskich przez zielone do czerwonawych.

Liście wilczomlecza mogą być szarozielone i zimozielone jak u wilczomlecza mirtowatego (Euphorbia myrsinites), albo też lancetowate i ciemnozielone, jak wilczomlecz Griffitha. Poza tym wiele gatunków tego rodzaju przybiera piękne barwy jesienią.

Trzeba dodać, że mleczny sok, typowy dla wszystkich wilczomleczy, jest trujący. Szczególnie niebezpieczny może być dla małych dzieci i zwierząt domowych.

Stanowisko i podłoże wilczomlecza

Wszystkie gatunki wilczomlecza są zgodne co jednego: lubią słoneczne, ciepłe miejsca. Niektóre z nich, jak wilczomlecz błotny (Euphorbia palustri), wolą raczej wilgotne podłoże, jednak większość preferuje gleby suche do umiarkowanie wilgotnych i przepuszczalne. Uprawiany jako roślina ozdobna wilczomlecz migdałolistny (Euphorbia amygdaloides) rośnie też na stanowiskach półzacienionych ze świeżą glebą. Kupując wilczomlecze, należy najlepiej zapytać w sklepie o ich wymagania. Im bardziej zbliżone do naturalnych są warunki uprawy, tym lepiej wilczomlecz rośnie.

Wilczomlecz w ogrodzie

Wrażliwe gatunki, jak na przykład wilczomlecz błękitnawy Euphorbia characias subsp. wulfeni, zaleca się sadzić na rabaty wczesną wiosną, aby do pierwszej zimy zdążyły się dobrze ukorzenić.

Gatunki jednoroczne i dwuletnie, a także wieloletnie, sadzi się również wiosną po ostatnich przymrozkach. Dotyczy to także gatunków wilczomlecza uprawianych w pojemnikach.

Jak pielęgnować wilczomlecz?

Przycinanie zależy od gatunku wilczomlecza. Liście takiego na przykład wilczomlecza syberyjskiego (Euphorbia seguieriana ssp. niciciana) powinny pozostać na zimę, ponieważ dają roślinie dodatkową osłonę przed mrozem. Gatunki zimozielone nie potrzebują przycinania.

Pod koniec zimy można wilczomlecz dzielić. Ze względu na często zdrewniałe korzenie jest to dosyć trudne. Do podziału trzeba użyć ostrego noża. Podział wilczomlecza w celu odmłodzenia rośliny nie jest celowy, ponieważ prawie wszystkie gatunki są długowieczne z natury.

Bez względu na to, czy wykonuje się przycinanie, czy podział wilczomleczu, zawsze konieczne są rękawice ochronne, aby uniknąć podrażnienia skóry.

Jak zimować wilczomlecz?

Przed pierwszym mrozem powinno się wrażliwe gatunki i odmiany wilczomleczy okryć liśćmi albo świerkowymi gałęziami. Gatunki zimozielone wymagają podczas mrozu, zwłaszcza w bezśnieżne zimy, ochrony i osłony przed bezpośrednimi promieniami słońca. Takie gatunki, jak wilczomlecz nadobny (Euphorbia pulcherrima), znany pod nazwą gwiazda betlejemska, mogą wprawdzie przebywać na zewnątrz w temperaturze powyżej +15°C, kiedy jednak się ochłodzi, muszą być koniecznie przeniesione do mieszkania.

Zastosowanie wilczomlecza

Ponieważ liczne gatunki wilczomlecza przystosowały się w naturze do rozmaitych warunków, także w ogrodzie można znaleźć dla nich odpowiednie stanowiska. Na słonecznych rabatach, w ogrodach stepowych i skalnych, na przepuszczalnym podłożu doskonale czuje się na przykład wilczomlecz mirtowaty (Euphorbia myrsinites). Także rodzimy gatunek – wilczomlecz sosnka (Euphorbia cyparissias) oraz wilczomlecz syberyjski (Euphorbia seguieriana) rosną dobrze na suchych stanowiskach.

Z kolei tropikalne gatunki, jak wspomniana gwiazda betlejemska, czyli wilczomlecz nadobny, lubią miejsca ciepłe i jasne z wilgotnym powietrzem.