Werbena cytrynowa – tajniki uprawy, pielęgnacja i zastosowanie

Jak wygląda i kiedy kwitnie werbena cytrynowa?

Werbena cytrynowa początkowo bardzo popularna w ogrodach, obecnie jest uprawiana głównie we Francji i częściowo w Hiszpanii. Ceniona jest głównie za swój mocny aromat cytrynowy, roztaczany przez liście po potarciu. Rośnie jako wieloletni półkrzew, osiągając wysokość do dwóch metrów. W naszym regionie geograficznym dorasta do 120 cm. Jest tylko warunkowo odporna na zimę i znosi jedynie mróz od -5°C do -8°C.

Liście są z reguły jasnozielone, na krawędzi lekko piłkowane, lancetowate i nieowłosione. Długość blaszki liściowej waha się od 3 cm do 10 cm, podczas gdy szerokość może być od 0,5 cm do 3 cm. Na liściach znajdują się małe punkciki, które zawierają olejki eteryczne, wydzielające charakterystyczny aromat po roztarciu. Jeśli werbena cytrynowa będzie przebywała jesienią i zimą w zbyt chłodnych warunkach, zrzuci wtedy wszystkie liście.

Okres kwitnienia werbeny cytrynowej przypada na połowę lipca do końca września. W tym czasie tworzą się filigranowe białe (czasem z liliowym odcieniem) kwiaty. Każdy kwiat werbeny cytrynowej składa się z czterech białych płatków i żółtych pręcików. Płatki wyraźnie wyrastają z rurki kwiatowej i tworzą wierzchołkowe wiechy o długości 10-15 cm.

Uprawa i pielęgnacja werbeny cytrynowej

Werbena cytrynowa jest ulubionym dodatkiem w wielu kuchniach oraz efektowną rośliną ozdobną – stąd rosnące zainteresowanie jej uprawą. Ze względu na południowoamerykańskie pochodzenie tej werbeny, konieczne jest zachowanie pewnych warunków.

• Stanowisko – na stanowisko dla werbeny cytrynowej nadają się miejsca w pełni nasłonecznione, chociaż półcień też może być tolerowany. Jako substrat może służyć dobrze przepuszczalna, próchniczna, raczej mało żyzna i lekko wilgotna gleba. W przypadku zbitej i gliniastej ziemi zaleca się zastosowanie domieszki piasku i żwiru. Pozwoli to na uniknięcie zastoju wody w strefie korzeni.
• Wysiew – uprawa werbeny cytrynowej z nasion jest możliwa, jednak wymaga sporej cierpliwości. Do optymalnego kiełkowania potrzebna jest temperatura ok. 20°C. Najbardziej odpowiednim terminem wysiewu nasion w domu jest luty i marzec. Werbena cytrynowa do kiełkowania potrzebuje światła, dlatego nasiona powinny być tylko lekko wciśnięte w podłoże, aby nie hamować kiełkowania. Skrzynki powinny stać w jasnym miejscu, jednak w miarę możliwości nie w pełnym słońcu. Zdecydowanie prostsza jest uprawa werbeny z sadzonek pędowych albo świeżych sadzonek ze sklepu ogrodniczego. Do uprawy werbeny cytrynowej dobrze jest wziąć dużą doniczkę, którą można czas zimowania przenieść do domu.
• Zimowanie – werbena cytrynowa znosi jedynie niewielkie spadki temperatury poniżej zera i musi spędzać zimę w pomieszczeniu. Optymalna temperatura do zimowania to 10-16°C. W pewnych warunkach możliwe jest zimowanie werbeny na otwartej przestrzeni, przy czym musi być dokładnie okryta, a szczególnie obszar bryły korzeniowej. Może się zdarzyć, że w okresie zimowania krzew zgubi część liści albo i wszystkie. W następnym sezonie powinny się w pełni rozwinąć na nowo.
• Podlewanie – przy podlewaniu należy zwracać uwagę, aby werbena cytrynowa stale miała lekko wilgotne podłoże. Nadmiernego podlewania należy jednak unikać, jako że zastój wody powoduje choroby rośliny. Krótkotrwałe przesuszenie jest w stanie znieść, jednak podłoże nie powinno nigdy całkowicie wysychać.
• Nawożenie – jeśli roślina jest uprawiana w doniczce albo pojemniku, musi być regularnie zaopatrywana w składniki pokarmowe. Dobrze nadają się nawozy organiczne albo mineralne o przedłużonym działaniu.
• Zbiory – zbiór liści z werbeny cytrynowej może się odbywać przez cały rok, jednak zawsze powinno się zrywać tylko niewielkie ich ilości. Jeśli na przykład po cięciu krzewu znajdzie się do dyspozycji większa ilość liści, można je ususzyć; swój aromat prawie w całości zachowują przez 6-12 miesięcy.

Zastosowanie werbeny cytrynowej

Werbena cytrynowa znajduje w wielu europejskich krajach szerokie zastosowanie. Jej aromatyczne liście wchodzą w skład wielu przepisów. Znajduje zastosowanie również jako roślina lecznicza.

Werbena cytrynowa w kuchni

Werbena jest doskonałym ziołem przyprawowym i jest w kuchni stosowana do wielu potraw. Ceniona jest przede wszystkim w kuchni francuskiej jako dodatek aromatyczny. W zasadzie daje się użyć do tych samych potraw co melisa cytrynowa.

Liście dodaje się do różnych deserów, jak ciasta, galaretki, konfitury i wypieki. Przyjemny aromat cytryny nadaje potrawom szczególnej nuty zapachowej. Liście werbeny nadają się też doskonale do owocowych deserów jogurtowych.

Możliwe jest zastosowanie liści werbeny cytrynowej do głównych potraw. Na przykład doskonale smakują dania z grzybów, drobiu, ryb albo owoców morza z dodatkiem kilku liści w trakcie przygotowywania.

Latem werbena cytrynowa może nadawać delikatny aromat napojom orzeźwiającym.

Werbena cytrynowa jako zioło lecznicze

Wśród mieszkańców Ameryki Południowej werbena cytrynowa jest znanym od dawna lekarstwem na różne dolegliwości układu pokarmowego, systemu nerwowego albo lekkich chorobach psychicznych. Posiada działanie:

• przeciwutleniające,
• przeciwbólowe,
• przeciwbakteryjne,
• przeciwgorączkowe, rozluźniające
• moczopędne.

Badania naukowe potwierdziły efekt wzmacniający systemu nerwowego jak również łagodzący wpływ na układ pokarmowy substancji czynnych zawartych w liściach werbeny cytrynowej.