Bylica piołun – właściwości zdrowotne. Dlaczego warto mieć ją w swoim ogrodzie?

Bylica piołun (Artemisia absinthium L.), znana też jako piołun, absynt albo wermut, jest gatunkiem rośliny z rodziny astrowatych, obecnym na naszych terenach od czasów przedhistorycznych. Pierwotny obszar występowania piołunu znajdował się prawdopodobnie na Syberii. Obecnie jest rozpowszechniony i rośnie dziko niemal we wszystkich rejonach kuli ziemskiej.

Gorzkie zioło z własnego ogrodu

„Lekarstwo musi być gorzkie” – w przypadku piołunu ta ludowa mądrość sprawdza się całkowicie. To właśnie gorzkie substancje nadają piołunowi właściwości leczniczych, wspomagając wytwarzanie soków trawiennych. Ale nie zawsze służył piołun jak lekarstwo na żołądek. W starożytności uchodził za odtrutkę na zatrucia grzybami. Wspomniany został nawet w papirusie Ebersa, staroegipskim papirusie medycznym sprzed około 4000 lat. W średniowieczu służył do podtrzymywania sił duchowych. W każdym razie musi być odpowiednio dawkowany, ponieważ nadmierne spożycie grozi zawrotami głowy i skurczami.

W czystej postaci zioło jest właściwie niejadalne. Poza właściwościami leczniczymi odkryto w piołunie zastosowanie do wyrobów alkoholowych, a konkretnie tak zwanego absyntu. Ten zielonkawo wyglądający trunek był kultowym napojem w XVIII i XIX wieku. Jednak na początku XX wieku został zakazany z powodu występującego czasem zatrucia absyntem. Odpowiedzialny za to był tujon – organiczny związek chemiczny o lekkim działaniu psychodelicznym. W międzyczasie wódki i likiery zawierające piołun zostały zalegalizowane, ale producenci muszą trzymać się ustawowo określonych maksymalnych dawek tujonu.

Piołun – niedoceniana, piękna roślina w ogrodzie

Bylica piołun jest byliną dorastającą do 150 cm wysokości, zwykle rośnie jednak znacznie niższa – często tylko 50-100 cm. Dzięki zawartości swoich olejków eterycznych posiada charakterystyczny i mocny zapach. W ziemi tworzy korzenie główne w kolorze ochrowym do średniobrązowego, od których odchodzą cieńsze i grubsze korzenie boczne. System korzeniowy piołunu jest stosunkowo płaski.

Liście piołunu różnią się w zależności od położenia. Odziomkowe liście są długoogonkowe i wykazują zwykle dwu- albo trzykrotnie pierzastosieczną blaszkę. W przeciwieństwie do nich liście górne są lancetowate i są znacznie mniejsze od dolnych. Wszystkie mają gęste owłosienie.

W okresie kwitnienia, który przypada na koniec lipca do końca września, piołun tworzy małe, żółte kwiaty. Wyłącznie rurkowate kwiaty są zebrane w kuliste, zwisające koszyczki. W każdym koszyczku jest 40-90 pojedynczych kwiatów. Koszyczki zaś tworzą rozłożystą wiechę złożoną z bocznych gron. Krótko mówiąc: małe i niepozorne kwiatki zmyślnie pogrupowane i rozmieszczone na łodydze dają wraz z dekoracyjnymi liśćmi niezły efekt. Z kwiatów rozwijają się drobne niełupki zawierające brunatne do prawie czarnych nasiona.

Bylica piołun posiada niewiele odmian, ponieważ roślina cieszyła się dotychczas niezbyt dużym zainteresowaniem ogrodników. W sprzedaży dostępny jest najczęściej gatunek botaniczny o żółtych kwiatach. W ostatnich latach udało się wyselekcjonować z dzikiego piołunu dwie odmiany.

• Artemisia absinthium 'Lambrook Silver' – osiąga wysokość do 110 cm, kwitnie na biało od lipca do września. Liście ma turkusowozielone ze srebrzystym połyskiem, delikatnie podzielone.
• Artemisia absinthium 'Lambrook Mist' – dorasta do 80 cm jako roślina o zwartym pokroju. Z wiekiem coraz bardziej się rozrasta. Kwiaty są srebrzysto-żółte, liście delikatnie podzielone.

Bylica piołun na rabacie

Piołun preferuje gleby gliniasto-piaszczyste i wapienne, przepuszczalne, na stanowiskach nasłonecznionych. W ogrodach skalnych i w kompozycjach stepowych piołun czuje się doskonale i rozrasta się w rozkrzewione gniazdo. Roślina jest jednak samotnikiem i nie lubi towarzystwa, dlatego inne rośliny należy trzymać w bezpiecznej odległości co najmniej 45 cm, aby piołun nie hamował ich wzrostu. Przed sadzeniem wystarczy podanie umiarkowanej dawki nawozu.

Bylica piołun w doniczce

Piołun można również uprawiać pojedynczo w doniczkach. Kiedy jest zabezpieczony przed deszczem, znacznie zredukowana zostaje możliwość rozwoju mączniaka. Piołun w doniczce trzeba na zimę przenieść do cieplejszego pomieszczenia, ponieważ istnieje możliwość, że bryła korzeniowa całkowicie przemarznie i ulegnie zniszczeniu.

Właściwości i działanie ziela wermutu

W liściach i kwiatach piołunu zawarte są olejki eteryczne, które wydzielają mocny i nieco ostry aromat. Zapach piołunu przepędza mole i muchy z domu, jak również szkodniki w ogrodzie. Przy okazji trzyma jednak na dystans również pożyteczne zwierzęta, jak na przykład dżdżownice, a także rozkładające mikroorganizmy. Z tego powodu bylicy piołunu nie należy wyrzucać na kompostownik.

Zawarte w piołunie gorzkie substancje mają pozytywny wpływ na trawienie, wzdęcia oraz skurcze żołądka i jelit. Ponieważ jednak w swoim składzie zawiera piołun również tujon, nie powinien być stosowany przez długi czas. Kobiety w ciąży powinny całkowicie unikać spożywania tego ziela.