Kocimiętka – nasiona, sadzenie, uprawa, przycinanie

Także liście zachowują powściągliwość w formie, a w zależności od gatunku są srebrzystoszare albo świeżo zielone. Zapach rośliny jest lekko ziołowy, cytrynowy albo miętowy. Ten właśnie zapach kocimiętki wywiera magiczne działanie na koty. I to nieważne, czy chodzi o domowe zwierzątka, czy o wielkie koty, jak lwy i tygrysy. Zapach wprawia je w euforię, działa jak narkotyk. Kiedyś stosowano kocimiętkę jako przynętę w pułapkach na rysie i tygrysy. Olejki eteryczne kocimiętki zawierają związek chemiczny, będący kocim feromonem – stąd szczególnie mocna reakcja ze strony dorosłych kotów płci męskiej.

Czym jest kocimiętka? Skąd pochodzi?

Kocimiętka (Nepeta) jest rodzajem roślin z rodziny jasnotowatych i liczy ponad 250 gatunków. Nazwa rodzajowa Nepeta wywodzi się prawdopodobnie od starożytnego miasta Etrusków o tej nazwie (dzisiejsze Nepeti). W tamtym regionie kocimiętka była szeroko rozpowszechniona. Do uprawy w ogrodzie nadaje się wiele gatunków i odmian. Chociaż kocimiętka nie wysuwa się nigdy do przodu, to jest prawdziwym skarbem drugiego planu. Pokazuje swoją moc jako niebieskofioletowa fala u stóp różanych krzewów albo łagodny kontrast dla pomarańczowej trytomy. Srebrzyste albo zielone łany kocimiętki wyglądają efektownie także przed kwitnieniem rośliny.

Doskonałymi partnerami dla przeważnie drobnolistnych i delikatnych kocimiętek są bujnie kwitnące byliny o wyprostowanych, wysokich kwiatostanach. Piękny kontrast stanowią z roślinami o długich i dużych liściach. Także róże straciłyby wiele ze swojego uroku bez towarzystwa kocimiętki. Wiele do zaoferowania mają różnorodne gatunki i odmiany kocimiętki, jako rośliny balkonowe w skrzynkach i doniczkach.

Niskie odmiany kocimiętki o szarych liściach

Najbardziej popularne kocimiętki są bylinami odpornymi na suszę, a swój najlepszy rozwój osiągają na stanowiskach ciepłych i słonecznych, na przepuszczalnym podłożu. Niskie odmiany dorastają do 20-30 cm, przy czym rosną bardziej w szerz, niż w górę i tworzą gęste dywany. Ich siłę stanowi zdolność do estetycznego obramowania rabat ewentualnie otoczenia skromnym wieńcem podstawy fontanny albo posągu. Przeplatają też swoje pędy między innymi roślinami. W ten sposób pojawiają się samoczynnie barwne kwiaty w nasadzeniach na przykład kosaćców, podczas gdy te dawno już przekwitły.

Najbardziej popularne kocimiętki są bylinami odpornymi na suszę, a swój najlepszy rozwój osiągają na stanowiskach ciepłych i słonecznych, na przepuszczalnym podłożu.

Do tego rodzaju sytuacji nadaje się szczególnie gatunek Nepeta racemosa. Godną polecenia odmianą jest natomiast ‘Superba’. Powstała ona w 1804 roku i uważana jest do dzisiaj za jedną z najpiękniejszych i najmocniejszych odmian pośród małych kocimiętek. Od końca kwietnia do początku lipca zdobi ogród liliowoniebieskim dywanikiem kwitnących kłosów. Jeśli zostanie w porę przycięta, będzie kwitła aż do jesieni. Podobna do niej jest odmiana ‘Grog’. Z bliska jednak zaskakuje świeżym zapachem cytryny. Pachnie inaczej, niż inne kocimiętki, wydzielające charakterystyczny miętowy aromat. Jeszcze czystszy zapach cytryny posiada odmiana ‘Odeur Citron’. Z kolei barwną ciekawostkę stanowi ‘Snowflake’, jedna z nielicznych biało kwitnących, niskich odmian kocimiętki.

Wysokie odmiany kocimiętki o szarych liściach

Wyraźnie większym wzrostem odznaczają się w ogrodzie przedstawiciele grupy Nepeta × faassenii – kocimiętka Fassena oraz Nepeta grandiflora - kocimiętka wielkokwiatowa. Odmiany kocimiętki Fassena pochodzą od kilku azjatyckich gatunków i posiadają delikatne ulistnienie, nieco późniejszy okres kwitnienia i rozłożyste, rozgałęzione pędy.

Szczególnie znana i ceniona jest odmiana ‘Walkers Low’. Ciemny fiolet kwiatów daje się pięknie komponować z barwą żółtą i pomarańczową, jak na przykład z wyrazistymi pięciornikami albo trytomą. Wielkokwiatowa ‘Six Hills Giant’, która niezmordowanie rozwija wciąż nowe fioletowoniebieskie kwiaty, cudownie pasuje do róż albo do purpurowych bodziszków. Nieco skromniej prezentuje się odmiana ‘Gletschereis’ ze swoim subtelnym srebrzystym błękitem, najbardziej odpowiednim do pastelowych barw kwiatów. Jej drobne liście łączą się pięknie z innymi szarolistnymi roślinami, jak czyściec wełnisty (Stachys byzantina) albo bylica Schmidta Artemisia schmidtiana ‘Nana’. Te kocimiętki rosną bujnie, tworząc gniazda o wysokości do 60 cm.

Wyraźnie większym wzrostem odznaczają się w ogrodzie przedstawiciele grupy Nepeta × faassenii – kocimiętka Fassena oraz Nepeta grandiflora - kocimiętka wielkokwiatowa.

Równolegle do grupy kocimiętki Fassena rozwija się inna grupa równie wartościowych i mocnych odmian wywodzących się od zadomowionej w Europie Wschodniej i na Kaukazie kocimiętki wielkokwiatowej. Nazwa jest nieco myląca, ponieważ kwiaty tak naprawdę nie są wcale duże. Jednak nasz wzrok dostrzega wyraźnie pojedyncze kwiaty tym bardziej, że prezentują się one na wysokich do 120 cm łodygach. Odpowiednim sąsiedztwem są dla nich kwitnące krzewy róż albo wysokie ozdobne trawy.

Do popularnych odmian Nepeta grandiflora należą niebieskofioletowa ‘Pool Bank’ i ‘Wild Cat’. Bardziej kompaktowo rośnie ‘Blue Danube’, a przed szereg wybiega ‘Dawn to Dusk’ o jasnoróżowych kwiatach.

Odmiany kocimiętki o zielonych liściach

Znoszące suszę odmiany kocimiętki należą do stałego repertuaru roślin ogrodowych. Uzupełniają je lubiące wilgoć i raczej zacienione stanowiska formy o zielonych liściach. Niezbędny do dobrego wzrostu jest właściwy dobór miejsca. Stosunkowo dużymi kwiatami oczarowuje pochodząca z Japonii kocimiętka rozłożysta (Nepeta subsessilis). Zadziwiająco dobrze znosi cień i może być dołączona do wyrazistych gniazd funkii albo też do brunery wielkolistnej (Brunnera macrophylla) i bodziszków, jak również do jasnoty lub floksa kanadyjskiego.

Stosunkowo dużymi kwiatami oczarowuje pochodząca z Japonii kocimiętka rozłożysta (Nepeta subsessilis).

Kocimiętka syberyjska (Nepeta sibirica) z kolei, tworzy na żyznej glebie mocne odnogi. Jako sąsiadów potrzebuje więc bujnie rosnących partnerów. Bardziej wytrzymała w porównaniu z czystym gatunkiem jest odmiana „Souvenir d’André Chaudron’, która może być wspaniałym partnerem dla róż albo liliowca (Hemerocallis).

Ulubieńcami ogrodników są Nepeta kubanica oraz Nepeta pratti. Ich liczne i duże kwiaty stanowią piękne akcenty na rabatach razem z trzykrotką, dzwonkiem kremowym (Campanula lactiflora) albo jarzmianką (Astrantia major).

Jak uprawiać kocimiętkę w ogrodzie i w doniczce? 

Wszystkie kocimiętki o szarych liściach potrzebują pełnego słońca i ciepłej przepuszczalnej gleby. Są przyzwyczajone do ubogiej, kamienistej ziemi. Znoszą bardzo dobrze suszę i nie chcą być nadmiernie nawożone.

Zielonolistne kocimiętki preferują natomiast żyzne, świeże do wilgotnych, ale nie mokre stanowiska. Lubią słoneczne miejsca do zacienionych. Na rzeczywiście gorących stanowiskach, na przykład przed słoneczną ścianą południową, nie czują się najlepiej.

1. Sadzenie kocimiętki

Sadzenie małych bylin odbywa się stosunkowo prosto. Nadają się do tego pojemniki, doniczki albo ogrodowa rabata. Wzrost kocimiętki zależy od gatunku i odmiany, i może w dobrych warunkach być dosyć bujny. Dlatego powinno się zachować odstęp między sadzonkami rzędu 30 cm. Zanim bryła korzeniowa znajdzie się w jamce, dobrze jest zastosować jej małą kąpiel, aby przed sadzeniem nasączyła się wodą. W ten sposób ułatwi się trochę proces ukorzeniania. Na metr kwadratowy można przeznaczyć trzy do ośmiu sadzonek kocimiętki. W pojemnikach mogą być te byliny sadzone nieco gęściej, aby tworzyć efektowne kompozycje.

2. Podlewanie i nawożenie

Kocimiętka właściwa i inne odmiany o szarych liściach są uważane za wyjątkowo odporne na suszę i są w stanie przez pewien czas obyć się bez podlewania. Jeśli jednak okres bez opadów przedłuża się, trzeba je wspomóc dawką wody. Podczas podlewania należy koniecznie zwracać uwagę na unikanie zastojów wody. Nadmiar wilgoci prowadzi do gnicia korzeni i obumierania całej rośliny. Dodatkowe nawożenie nie jest konieczne. Kto chce podłoże nieco wzbogacić w składniki pokarmowe, może nanieść nieco kompostu i zmieszać z ziemią.

3. Pielęgnowanie i przycinanie kocimiętki

Na odpowiednim stanowisku kocimiętki są bardzo zdrowe i łatwe w pielęgnacji. Poza przycinaniem po okresie kwitnienia nie potrzebują innych zabiegów. W zasadzie nie chorują i nie mają naturalnych szkodników. Czasem zdarza się, że Nepeta subsessilis pada ofiarą ślimaków.

Kiedy pierwsze kwitnienie przeminie, wszystkie kocimiętki powinny być nisko przycięte. Wkrótce wypuszczą nowe pędy i zaprezentują się w świeżym ulistnieniu. A na dodatek szybko zakwitną ponownie. Niektóre odmiany rozwijają kwiaty aż do jesieni. Radykalne cięcie zapobiega jednocześnie wytwarzaniu nasion, co dla rośliny jest znacznym obciążeniem. Wyjątkiem są kocimiętki z grupy Fassena, których odmiany nie tworzą nasion.