Irysy – jaką wybrać odmianę? Jak pielęgnować te kwiaty?

Jak wyglądają i jaką wysokość osiągają irysy?

W przyrodzie występuje ponad 200 gatunków, głównie w umiarkowanej strefie klimatycznej półkuli północnej. Ogrodnicy wyhodowali bardzo liczną grupę krzyżówek i odmian. Białe, żółte, pomarańczowe, niebieskie, różowe, czerwone, prawie czarne, a także wielobarwne kwiaty kosaćców o różnej wysokości od 15 do 110 cm pozwalają spełnić każde życzenie. Wybór uzupełnia cały szereg gatunków botanicznych.

Trzyczęściowe kwiaty irysów są pełne gracji i urody. Wczesne odmiany zakwitają już w lutym, większość w kwietniu, a późne rozwijają swoje kwiaty jeszcze w lipcu. Charakterystyczne dla wszystkich gatunków rodzaju Iris są wąskie, szablaste liście, które przypominają nieco trawę. Jako organy spichrzowe irysów występują kłącza i bulwy, a wcześnie zakwitające kosaćce żyłkowane (Iris reticulata) tworzą małe cebulki, jak krokusy albo narcyzy.

Stanowisko i podłoże dla irysów

Większość gatunków irysów czuje się dobrze na słonecznym miejscu z żyzną glebą. Ważne jest podłoże dobrze napowietrzone, niezbyt kwaśne. Kosaćce bródkowe znoszą okresy suszy i mogą być komponowane na wspólnym stanowisku razem z tymiankiem i rozchodnikiem. Zasadniczo preferuje ten kosaciec gliniaste ale przepuszczalne gleby i ciepłe, nasłonecznione miejsca. Dotyczy to również gatunku Iris spuria, miłośnika słońca, nieznoszącego wilgoci. Małe irysy żyłkowane (Iris reticulata) i niektórzy ich krewniacy nadają się doskonale do ogródków skalnych, gdzie zakwitają wczesną wiosną. Także w pojemnikach dają się te karzełki uprawiać, trzeba je tylko chronić przed nadmiarem wilgoci. W przeciwieństwie do nich łąkowe kosaćce syberyjskie (Iris sibirica) rosną najlepiej na świeżych, a więc wilgotnych stanowiskach. Błotne kosaćce żółte (Iris pseudacorus) z kolei lubią nawet mokre brzegi stawów.

Jak sadzić i pielęgnować irysy?

Kłącza irysów przechodzą płytko w ziemi, tak że ich górna trzecia część wystaje nad ziemię. Aby gliniastą glebę uczynić bardziej przepuszczalną, trzeba zmieszać ją z piaskiem. Dodatkowo można kłącza ułożyć na cienkiej warstwie piasku. Idealną porą na sadzenie irysów jest okres od sierpnia do połowy października, kiedy rośliny zdążą się jeszcze ukorzenić. Możliwe jest również sadzenie w listopadzie i w marcu. Sadzonki doniczkowe dają się sadzić przez cały rok.

Większość gatunków irysów czuje się dobrze na słonecznym miejscu z żyzną glebą.

Zwiędłe kwiatostany należy ścinać u podstawy, aby oszczędzić bylinie zbędnego wysiłku tworzenia nasion. Wiele odmian irysów można poprzez konsekwentne cięcie pobudzić do powtórnego kwitnienia w jesieni. Wiosną podaje się dawkę nawozu zawierającego potas, ale również dojrzały kompost może zaspokoić potrzeby pokarmowe irysów.

Kiedy po kilku latach kwitnienie kosaćców słabnie, należy duże odcinki kłączy podzielić ostrym nożem. Wykopane kłącza dzieli się tak, aby każdy kawałek miał rozwinięte liście i korzenie. Najbardziej żywotne są skrajne odcinki. Po pocięciu kłączy liście skraca się o połowę. Ogranicza się przez to odparowanie wilgoci, zanim roślina dobrze się nie ukorzeni. Najlepiej zrobić to pod koniec lata. W przypadku odmian wielkokwiatowych zaleca się wykonać podział i ponowne sadzenie co trzy-cztery lata. Inaczej irysy zdziczeją i przestaną kwitnąć.

Zimowanie i zastosowanie irysów

Wiele gatunków i odmian irysów jest zimoodporna i może bez problemu zimować w gruncie. Gatunki lubiące wilgotne podłoża, jak irys syberyjski, okrywa się na zimę luźną warstwą liści i słomy. Irysy w doniczkach trzeba ustawić w miejscu osłoniętym przed deszczem, ponieważ nadmiar wilgoci grozi zgnilizną korzeni.

Możliwości zastosowania kosaćców sięgają od bylinowej rabaty przez skraj sadzawki do ogródka skalnego i uprawy w doniczkach. Wspaniałe kolory irysów bródkowych ozdobią każdą rabatę. Są klasycznymi partnerami piwonii, ostróżki, liliowca i maku. Niskie odmiany zdobią w ceramicznych doniczkach wiosenne tarasy. Wysokie pięknie prezentują się razem z lawendą, czosnkiem albo ozdobną trawą.

Pnącza, byliny, kwitnące krzewy ozdobne – inspiracje z ogrodu w Jankowicach

Jakie irysy wybrać do ogrodu?

Do ciekawych odmian, które będą prawdziwą ozdobą ogrodu, należą m.in.:

• ‘Christmas Eve’ – dwukolorowe biało-żółte kwiaty, wysokość ok. 90 cm.
• ‘Joyful Journey’ – kwiaty pomarańczowe i żółte, wysokość ok. 90 cm.
• ‘Calling Cadence’ – żółte i burgundowoczerwony kwiaty, wysokość ok. 90 cm.
• ‘Crooked Little Smile’ – żółte i niebieskie kwiaty, wysokość ok. 80 cm.
• ‘Black Night’ – prawie czarne kwiaty, wysokość ok. 80 cm.
• ‘Embrace Me’ – różowe kwiaty, wysokość ok. 100 cm.

Dzikie gatunki kosaćców

Na wilgotne rabaty względnie na obrzeża zbiorników wodnych w ogrodzie nadają się:

• Kosaciec żółty (Iris pseudacorus)
• Kosaciec syberyjski (Iris sibirica)
• Kosaciec japoński (Iris ensata)
• Kosaciec mlecznobiały (Iris haematophylla)

Suche i słoneczne stanowiska w ogrodzie preferują następujące gatunki:

• Kosaciec fałszywy (Iris spuria)
• Kosaciec trawolistny (Iris graminea)
• Kosaciec pstry (Iris variegata)

ZOBACZ RÓWNIEŻ>> Ogród jak z bajki - róże, lilie, krzewy ozdobne. Zobaczcie aranżację naszej Czytelniczki!