Czy warto zastąpić cukier stewią? Właściwości rośliny

Badania potwierdziły to, co już zbadał Bertoni, a mianowicie, że naturalny słodzik zawarty w liściach stewii nie jest toksyczny i nie wywołuje żadnych negatywnych skutków nawet w wysokich dawkach. Oto podstawowe zalety stewii, którą można uprawiać samodzielnie w donicze (o czym piszemy tutaj).

Stewia zamiast cuktu - naturalny słodzik

Zalety zdrowotne stewii wynikają głównie z niezwykłych substancji smakowych, tak zwanych glikozydów stewiolowych. Te naturalne związki chemiczne nie wywierają żadnego wpływu na poziom cukru we krwi i nie są rozkładane w organizmie na kwasy. Ponieważ nie działają jako źródło energii, spożycie stewii nie dostarcza organizmowi kalorii.

Zalety zdrowotne stewii wynikają głównie z niezwykłych substancji smakowych, tak zwanych glikozydów stewiolowych.

Liście stewii rebaudiana zawierają też białko, błonnik, węglowodany, minerały i witaminy, ale ze względu na niewielkie ich ilości mogą być w bilansie energetycznym pominięte. Prozdrowotne właściwości stewii można przypisać – zgodnie ze stanem obecnych badań – przede wszystkim alternatywnej mocy słodzącej.

Dzięki stewii zdrowi ludzie mogą podtrzymywać swoje dobre samopoczucie, a diabetycy, alergicy, osoby z nadwagą albo próchnicą zębów korzystać z pozytywnych właściwości rośliny.

Słodzik nieszkodliwy dla zębów

Neutralne metabolicznie działanie stewii widać wyraźnie już w trakcie spożywania. Liczne bakterie w jamie ustnej przekształcają substancje zawierające cukier w kwaśne składniki. Te atakują zęby, sprzyjają powstawaniu płytki nazębnej, a tym samym próchnicy zębów. Określone chemiczne właściwości glikozydów stewiolowych zapobiegają takim reakcjom w jamie ustnej.

Stewia w walce z nadwagą

Problem nadwagi dotyczy bardzo poważnej części populacji, a ryzyko otyłości powiększa się jeszcze z wiekiem. Nadwaga prowadzi do takich następstw, jak wysokie ciśnienie krwi, dolegliwości stawów i duszności. Powiększa ryzyko wystąpienia chorób serca, chorób reumatycznych oraz pewnych rodzajów raka. Otyłość sprzyja cukrzycy, a także utrudnia przeprowadzenie operacji i znieczulenia.

Problem nadwagi dotyczy bardzo poważnej części populacji, a ryzyko otyłości powiększa się jeszcze z wiekiem.

Najczęstszą przyczyną nadwagi jest zła dieta i brak aktywności fizycznej. Zastąpienie cukru stewią zmniejsza ilość spożywanych kalorii. Może pomóc w procesie odchudzana i być częścią zrównoważonej diety, nie zastąpi jednak zdrowego stylu życia i aktywności fizycznej.

Stewia - alternatywa dla cukrzyków?

Stewia może pomóc regulować poziom cukru we krwi. Syntetyczne środki słodzące są krytykowane za możliwe szkodliwe skutki uboczne dla organizmu. W przypadku stewii, mimo intensywnych badań, dotychczas nie stwierdzono żadnych tego typu działań. W Ameryce Południowej, Japonii i innych częściach świata stewię stosuje się od dziesięcioleci, aby utrzymać odpowiedni poziom cukru we krwi. W Paragwaju wytwarza się specjalnie dla diabetyków herbatki z liści, kwiatów i łodyg stewii, a w Brazylii herbatki i kapsułki ze stewii są oficjalnie zatwierdzone jako leki przeciwcukrzycowe.

Stewia jako zioło lecznicze

Pierwotni mieszkańcy Ameryki Południowej od dawna cenili stewię jako roślinę leczniczą. Stosowano ją na różne dolegliwości, jak nadciśnienie, zgaga albo nadwaga. Obecnie istnieje wiele badań naukowych, które potwierdzają lecznicze działanie rośliny. Stewia odznacza się wieloma, z medycznego punku widzenia, pożytecznymi właściwościami. W badaniach klinicznych i naukowych zbadano i sprawdzono jej leczniczą przydatność. Obecnie wiadomo, że zawarte w roślinie substancje czynne działają następująco:

• antyoksydacyjnie,
• przeciwbakteryjnie,
• przeciwgrzybiczo,
• przeciwnowotworowo,
• przeciwzapalnie, 
• obniżają ciśnienie krwi.

Roślina lecznicza wykorzystywana często w medycynie ludowej Ameryki Południowej i częściowo Azji, powinna być stosowana przede wszystkim w leczeniu schorzeń chronicznych. Szczególną uwagę zwraca stewia w przypadku chronicznie-zapalnych chorób jelitowych oraz chronicznych dolegliwości nerkowych. Są tutaj jednak potrzebne dalsze studia medyczne, aby bardziej szczegółowo rozpoznać procesy przemiany materii z udziałem licznych substancji czynnych występujących w roślinie.

Jeśli chodzi o właściwości antybakteryjne stewii, stwierdzono w trakcie badań laboratoryjnych, że zioło może hamować rozwój między innymi stafilokoków (gronkowców) jak również drobnoustrojów coli.

Stewia znajduje zastosowanie również w medycynie zębowej względnie w pielęgnacji zębów. Zioło ma pomagać między innymi w takich dolegliwościach, jak krwawienie dziąseł, zapalenie dziąseł albo próchnica. Poza tym ma ułatwiać usuwanie uciążliwego osadu nazębnego. Odpowiedzialny za to jest stewiozyd (organiczny związek chemiczny z grupy glikozydów), który ma duży udział w tworzeniu słodkiego smaku liści. Z tego względu niektórzy producenci oferują pasty do zębów oraz inne produkty do pielęgnacji zębów na bazie stewii.

W przeszłości pojawiały się doniesienia, że stewia wykazuje szkodliwe dla genomu, mutagenne i częściowo rakotwórcze właściwości. Wykonano jednak wiele badań, które były w stanie podważyć takie twierdzenia. Jest natomiast stosunkowo pewne, że stewia przy częstym stosowaniu pozytywnie wpływa na uczucie głodu, co może wywoływać ataki niepohamowanego apetytu.     

Ulga w chorobach skóry dzięki stewii

Wyciągi ze stewii działają kojąco na skórę. Również spożywanie stewii może przynieść ulgę osobom z chorobami skóry. W przeciwieństwie do cukru, stewia nie zapewnia wielu bakteriom i grzybom bazy pokarmowej, przez co przyczynia się do naturalnej równowagi w organizmie.

Wyciągi ze stewii działają kojąco na skórę. Również spożywanie stewii może przynieść ulgę osobom z chorobami skóry.

Uwaga: W krajach UE stosowanie glikozydów stewiolowych (E960) zostało dopuszczone do stosowania w 2011 roku - Rozporządzenie Komisji UE nr 1131/2011 z dnia 11 listopada 2011 r.

Zakup stewii – na co zwrócić uwagę?

Stewia przez długi czas nie była dopuszczona do obrotu jako środek spożywczy, co jednak zmieniło się w 2011 roku rozporządzeniem Komisji Unii Europejskiej. W okresie analiz i zatwierdzania tego uregulowania ukazał się w 2008 roku artykuł dotyczący wielkości zalecanej dawki stewii. Unia Europejska ustaliła dzienną dawkę stewii na 4 mg na 1 kg masy ciała. To oznacza, że osoba ważąca ok. 60 kg nie powinna dziennie spożyć więcej niż 240 mg (0,24 g) glikozydu stewiolowego. Biorąc pod uwagę stopień słodkości stewii, spożycie takiej ilości jest raczej nieprawdopodobne.

Przy zakupie roślin stewii należy zwracać uwagę, aby liście były soczyście zielone, a łodygi stabilne. Słabe pędy i liście w bladych odcieniach zieleni świadczą przeważnie o przedawkowaniu nawozów. Trzeba uważać również na jasne albo białe plamy na dolnej powierzchni liści, które stanowią objawy częstych u stewii chorób jak mączniak albo biała rdza.

Decydując się na zakup suszonego ziela stewii, trzeba się upewnić, czy susz został szczelnie zapakowany i nie stracił aromatu. Bardzo słodko smakujące zioło jest też dostępne w formie sproszkowanej. W przypadku zakupu proszku stewiowego trzeba koniecznie rzucić okiem na skład, ponieważ niektórzy producenci obok stewii dodają zwykły cukier i sprzedają go jako niskokaloryczny. O ile stewia ma być stosowana jako zioło lecznicze, suszone albo świeże liście są zawsze lepsze od proszku. Proszek jest często ekstraktem, który utracił wiele z cennych substancji czynnych stewii.