Stewia zamiast cukru. Jak uprawiać ją w domu i ogrodzie? [WIDEO]

1. Stewia: charakterystyka i właściwości

Ten gatunek, jako jedyny spośród ponad 200 znanych gatunków stewii, zawiera słodkie, intensywne w smaku glikozydy stewiolowe. Ze względu na te słodkie składniki stewia zyskała takie określenia, jak „słodkie miodowe ziele”, albo „słodkie ziele”. Indianie z Paragwaju, ojczyzny stewii, nadali jej imię „Caaí-ehe”, co znaczy dosłownie „miodowy liść”.

Pierwotnie stewia występowała wyłącznie na kontynencie amerykańskim. Rosła tam głównie na wyżynach Paragwaju, Argentyny i Brazylii w półsuchych warunkach klimatycznych. Roczne opady wynoszą w tamtych regionach 1500-1800 mm, a średnia temperatura roczna to ok. 21ºC. Na wyżynie Amambai, która jest uważana za ojczyznę stewii, gdzie panują przede wszystkim gleby kwaśne, piaszczyste i gliniaste, które normalnie uchodzą za nieurodzajne.

Stewia rebaudiana Bertoni może, jako bylina, dorastać do metra wysokości. Płaski system korzeniowy zaopatruje roślinę doskonale przystosowaną do miejscowych warunków w wodę i składniki pokarmowe. Stewia potrzebuje dużo światła, ale niewiele pożywienia. Zimą traci liście i dopiero przy wyższych temperaturach i większej liczbie godzin ze słońcem rozwija nowe pędy. Rozmnażanie rośliny może być generatywne albo wegetatywne. Do powstania nasion potrzebny jest wiatr, który przenosi pyłek z jednej kwitnącej rośliny na drugą. Przy drugiej metodzie nowe rośliny powstają z pączków pędowych.

Na wyżynie Amambai, która jest uważana za ojczyznę stewii, panują przede wszystkim gleby kwaśne, piaszczyste i gliniaste, które normalnie uchodzą za nieurodzajne.

Glikozydy stewiolowe, które odpowiadają za słodycz liści stewii, zostały po raz pierwszy wyizolowane przez Ovidio Rebaudiego pod koniec XIX wieku. Te związki chemiczne wykazują 300 do 450 razy większą intensywność słodyczy, niż zwykły cukier.

Mieszkańcy Ameryki Południowej od wieków używali liści stewii, jako naturalnego słodzika. Przede wszystkim do słodzenia tradycyjnej herba mate, jak również poprawiania smaku różnych potraw. Wśród ludności tubylczej stewia cieszyła się dużą popularnością. Z wczesnych doniesień europejskich badaczy wynika, że indiańskie narody przygotowywały ze stewii produkty płynne, a nawet kapsułki ze sproszkowanymi liśćmi, które stosowano do celów leczniczych. Przede wszystkim do stabilizacji ciśnienia krwi, przy dolegliwościach układu pokarmowego oraz do zwalczania osłabienia fizycznego i psychicznego. Leczono też stewią dolegliwości wątroby, trzustki i kręgosłupa. Zewnętrznie stosowano między innymi na problemy ze skórą, infekcje grzybowe oraz w celach kosmetycznych. Do dzisiaj istnieje w Brazylii i Paragwaju szereg receptur na stewiowe środki przeciwbólowe, przeciwcukrzycowe, a także na alergie i nadwagę.

2. Uprawa stewii z nasion i sadzonek

Uprawa stewii w ogrodzie, na balkonie albo tarasie nie stanowi większego problemu. Sadzonki albo nasiona stewii są dostępne w handlu. Przez internet można zamówić nasiona prosto z Paragwaju, z Azji albo USA.

Uprawa stewii w ogrodzie, na balkonie albo tarasie nie stanowi większego problemu. Sadzonki albo nasiona stewii są dostępne w handlu.

Największy stopień słodkości posiadają rośliny stewii na początku kwitnienia, a więc późnym latem albo na początku jesieni. Ważne są regularne zbiory rośliny, podczas których usuwa się całe końce pędów. Dzięki temu pobudza się stewię do większego rozgałęziania i rozwijania nowych pędów bocznych. Jako że ta roślina rośnie w Paragwaju głównie na jałowych, ubogich w składniki pokarmowe glebach, również u nas roślina ta nie wymaga intensywnego nawożenia. Wystarczy niewielkie zasilanie co najwyżej raz w miesiącu.

Uprawa stewii z nasion

Pojemnik do siewu rośliny napełnia się podłożem ubogim w środki pokarmowe, najlepiej zmieszanym jeszcze z piaskiem, aby poprawić przepuszczalność. Na powierzchnię układa się nasiona. Ponieważ nasiona stewii potrzebują do kiełkowania światła, należy je tylko lekko wcisnąć w podłoże, ale nie przykrywać. Na koniec zwilżyć wodą i przykryć przezroczystą folią albo szkłem. Idealna temperatura do kiełkowania wynosi ok. 22ºC. Pojemnik ustawia się w odpowiednio ciepłym miejscu, gdzie po ok. 10 dniach pokażą się pierwsze kiełki.

W międzyczasie należy podłoże lekko podlewać i wietrzyć folię, aby nie powstała pleśń. Następnym krokiem jest rozdzielenie młodych siewek i przesadzenie do oddzielnych doniczek o średnicy 16-18 cm. Po przesadzeniu mogą w spokoju rosnąć i ukorzeniać się.

Uprawa stewii z sadzonek pędowych

Stewia rozwija mocne pędy, które nadają się doskonale do rozmnażania rośliny. Odcina się z macierzystej rośliny ostrym nożem odcinki o długości 10-15 cm z liśćmi. W dolnej części liście usuwa się całkowicie, a w górnej skraca o połowę. Sadzonka ma zużywać energię przede wszystkim na ukorzenianie. Wstawia się tak przygotowaną sadzonkę do naczynia z wodą, gdzie w ciągu kilku dni wytworzy pierwsze delikatne korzenie. Wtedy przesadza się ją do doniczki z przepuszczalną glebą i tam w ciągu kilku tygodni rozwinie się w młodą stewię.

3. Wymagania i pielęgnacja stewii w ogrodzie

Zasadniczo preferuje stewia jasne i ciepłe otoczenie. Dlatego powinno się dla niej wybrać słoneczne albo lekko zacienione stanowisko. Jeśli ma pozostać w doniczce, to powinna mieć ona średnicę co najmniej 16-18 cm, aby korzenie mogły się swobodnie rozrosnąć. Mocny system korzeniowy umożliwia też szybkie rozmnażanie rośliny. Boczne pędy, które rozwijają się po zimowym spoczynku, dają się łatwo ukorzeniać.

Zasadniczo preferuje stewia jasne i ciepłe otoczenie. Dlatego powinno się dla niej wybrać słoneczne albo lekko zacienione stanowisko.

W przydomowych ogrodach stewia może się dobrze rozwijać, jednak zaleca się wystawiać ją na działanie naszych warunków klimatycznych jedynie od wiosny do początku września. Ponieważ nie tylko część nadziemna, ale i korzenie stewii nie wytrzymują żadnego mrozu, musi ona przezimować w pomieszczeniu.

4. Jak uprawiać stewię doniczce?

Spośród 234 gatunków roślin należących do rodzaju stewia, jedynie stewia rebaudiana jest w stanie wytwarzać naturalny słodzik, czyli glikozydy stewiolowe. Każdy ogrodnik-amator może to „słodkie ziele” samodzielnie uprawiać w doniczce kupując nasiona albo gotowe sadzonki. Aby stewia dobrze się czuła i zdrowo rosła, należy zapewnić jej:

• słoneczne, ciepłe i osłonięte od wiatru stanowisko;
• doniczkę 16-30 cm średnicy z warstwą drenażową na dnie;
• próchniczny, przepuszczalny substrat zmieszany z piaskiem;
• umiarkowane ale regularne podlewanie (krótkotrwała susza nie szkodzi stewii);
• bezwzględne unikanie zastoju wody;
• od czasu do czasu umiarkowane zasilanie nawozem;
• przycinanie końców pędów, aby utrzymać krzaczasty, gęsty pokrój.

W swoich naturalnych, subtropikalnych warunkach może być stewia rebaudiana wykorzystana przez 5 do 6 lat. Na pewno nie ma na to szans w naszym regionie, przy uprawie w ogrodzie. Na odkrytej przestrzeni nie jest w stanie przeżyć nawet jednej mroźnej nocy. I to zarówno liście i łodygi, jak i system korzeniowy. Przy odpowiedniej pielęgnacji istnieje jednak możliwość, aby cieszyć się własną stewią przez kilka lat.

W doniczce można wystawić stewię na balkon albo taras dopiero po „zimnych ogrodnikach”, kiedy nie ma już niebezpieczeństwa nocnych przymrozków. Białe kwiaty stewii wyglądają latem bardzo dekoracyjnie. Kiedy zbliża się zima, trzeba roślinę przyciąć na wysokość ok. 5 cm i przenieść do pomieszczenia, w którym temperatura nie spadnie poniżej +2ºC. Podczas fazy spoczynku potrzebuje stewia tylko tyle wody, aby jej bryła korzeniowa nie przeschła. Ponieważ nie wymaga też zbyt dużo światła, odpowiednie na zimowisko może być pomieszczenie w piwnicy. Od marca należy stewię ponownie wystawić na światło, na przykład przy jasnym oknie, ale nie na bezpośrednie działanie promieni słońca. Jednocześnie zwiększa się dawkę wody i podaje nieco nawozu. Stewia zaczyna tworzyć nowe pędy, rozwija pąki i potrzebuje nowej energii.

Przerwa zimowa nie jest dla stewii niezbędna. Kto ma do dyspozycji słoneczny ogród zimowy albo ogrzewaną szklarnię, gdzie panuje przeciętna temperatura rzędu 18ºC, może mieć zieloną stewię przez całą zimę. I oczywiście zbierać słodkie liście. Trzeba tylko pamiętać, że w tym okresie roślina jest znacznie bardziej podatna na choroby i szkodniki.

Czy stosować stewię zamiast cukru i innych słodzików? Porada eksperta [WIDEO]

Źródło filmu: Portal STYL