Bergenia – poradnik pielęgnacji, gatunki, zastosowanie

​Bergenia – skąd pochodzi i jak wygląda?

Bergenia jest byliną z rodziny skalnicowatych. To rodzaj roślin, który obejmuje 9-10 gatunków. Pochodzi z Azji, gdzie rośnie od zachodniej części Afganistanu po chińskie, wschodnie prowincje i od południowych Himalajów po północną Syberię. W środowisku naturalnym porasta wilgotne, skaliste miejsca oraz urwiska. Nazwa pochodzi od nazwiska niemieckiego botanika – Carla Augusta von Bergena. Do Europy trafiła jako roślina ozdobna i jest chętnie uprawiana w wielu krajach. 

Bergenia to roślina wieloletnia, która osiąga wysokość od 25 do 50 centymetrów. Rozrasta się za pomocą grubych, okrytych łuskami kłączy, których znaczna część wystaje ponad powierzchnię ziemi. Tworzy rozległe kępy. Z kłączy wyrastają duże, zimozielone liście, które utrzymują się przez cały rok. Są duże, skórzaste, woskowane i zielone. Mają owalny, sercowaty lub kolisty kształt, mogą być całobrzegie, karbowane albo ząbkowane. Kwiaty mają średnicę do 3 centymetrów i zebrane są w gęste, szczytowe kwiatostany. Rozwijają się przed liśćmi. Zbudowane są z 5 płatków, które mogą być białe, różowe lub czerwone. Kwiaty osadzone są na grubym pędzie. Roślina kwitnie od kwietnia do maja. Owocem są wielonasienne torebki, w których znajdują się niewielkie nasiona. 

Bylina jest stosowana w tradycyjnej medycynie azjatyckiej. Wykorzystywane są nie tylko liście, ale również i korzeń. Znajduje zastosowanie w leczeniu chorób stawów i nerek, gruźlicy płuc, chorób reumatycznych i przewodu pokarmowego. Ma działanie odkażające, antyseptyczne i przeciwłojotokowe. Zmniejsza objawy zmian skórnych spowodowanych przez trądzik. Preparaty z tej rośliny wzmacniają ściany naczyń włosowatych, wspomagają leczenie chorób gardła i jamy ustnej. W przemyśle jest to surowiec, dzięki któremu pozyskiwane są garbniki i arbutyny, wykorzystywane w garbarstwie i farmacji.

Gatunki bergenii

Bergenia to rodzaj bylin, który liczy niewiele gatunków. Najczęściej spotykane w uprawie są:

• bergenia sercowata,
• bergenia grubolistna,
• bergenia orzęsiona,
• bergenia mieszańcowa.

Bergenia sercowata

Bergenia sercowata nazywana jest również sercolistną. Ma ciemnozielone liście, które mają sercowaty, zaokrąglony kształt. W przypadku niektórych odmian jesienią przebarwiają się na czerwono lub purpurowo. Pędy kwiatostanowe zabarwione są na czerwono. Kwiaty są liczne i zebrane w gęste, wiechowate kwiatostany. Mogą być ciemnoróżowe, białe, fioletowe, czerwone lub purpurowe. Pojawiają się w maju. Jest to najczęściej uprawiany gatunek.

Bergenia grubolistna

Bergenia grubolistna osiąga wysokość od 15 do 40 centymetrów. Ma wzniesiony, gruby i rozgałęziony w górnej części pęd kwiatostanowy, który ma czerwoną barwę. Kwiaty są dzwonkowate, zebrane w baldachy. Mogą być białe, różowe lub purpurowoczerwone. Kwitnie od marca do kwietnia. Liście są duże, mięsiste, gładkie i błyszczące, a ich obrzeże jest lekko ząbkowane. Są eliptyczne albo sercowate.

Bergenia orzęsiona

Bergenia orzęsiona to gatunek rzadko spotykany w uprawie. Kwitnąć rozpoczyna w marcu. Kwiaty są białoróżowe, zebrane w szczytowe kwiatostany na sztywnych pędach. Liście są duże, prawie okrągłe i mocno owłosione na brzegach. U niektórych odmian owłosione są całe blaszki liściowe.

Bergenia mieszańcowa

Bergenia mieszańcowa to atrakcyjny i dekoracyjny gatunek. Ma duże, błyszczące, skórzaste i lekko pofałdowane na brzegach liście. Kwiaty są zebrane na szczytach pędów w duże kwiatostany. Są liczne i dzwonkowate. Mogą być czerwone, różowe lub białe. Odmiany mieszańcowe charakteryzują się dłuższym i obfitszym kwitnieniem.

Jakie wymagania ma bergenia?

Bergenia nie ma dużych wymagań uprawowych i łatwo adaptuje się do panujących warunków. Może rosnąć na każdy stanowisku, zarówno w słońcu, jak i w cieniu, ale najlepsze będzie takie miejsce, w którym jest półcień. W słońcu kwitnie intensywniej, jednak wtedy jej wzrost jest wolniejszy i istnieje ryzyko poparzenia liści. W zacienionym zakątku ogrodu bujnie się rozrasta i tworzy gęste kępy.

Dobrze rośnie na glebach żyznych, próchniczych i wilgotnych, ale poradzi sobie również na innym podłożu. Ważne, żeby nie było ono podmakające i bagienne. Zaadoptuje się do większości warunków, ponieważ w środowisku naturalnym rośnie na skałach. 

Bylina pomimo swojego egzotycznego pochodzenia świetnie sobie radzi w naszych warunkach klimatycznych. Jest odporna na zmienne warunki atmosferyczne. To roślina mrozoodporna, której nie trzeba okrywać na zimę, choć niektóre odmiany mogą zostać uszkodzone przez silne mrozy. 

Może być sadzona w dwóch terminach: wczesną jesienią i wiosną od kwietnia (najlepiej w ciepły, słoneczny i bezdeszczowy dzień). Ponieważ ma tendencję do rozrastania się, to powinniśmy zachować rozstaw 40 x 30 centymetrów. Przed posadzeniem glebę warto zasilić kompostem. Bergenia jest rośliną długowieczną, dlatego na jednym stanowisku może rosnąć nawet 10 lat.

Pielęgnacja bergenii

Bergenia jest rośliną, którą często poleca się początkującym ogrodnikom, ponieważ nie wymaga wielu zabiegów pielęgnacyjnych i wybacza błędy popełnione w uprawie. Częstotliwość podlewania uzależniona jest od miejsca, w którym rośnie. Jeżeli jest to stanowisko słoneczne lub takie, gdzie podłoże jest przepuszczalne i przesychające, to szczególnie podczas upałów nawadnianie może być konieczne codziennie. Im więcej słońca, tym gleba powinna być bardziej wilgotna. Warstwa ściółki wokół rośliny zapobiegnie parowaniu wilgoci i ograniczy rozwój chwastów.

Nawożenie nie jest konieczne, zwłaszcza wtedy, gdy przed posadzeniem gleba została wzbogacona kompostem. Możemy wiosną zastosować jedną dawkę długo działającego i uwalniającego się powoli nawozu mineralnego. 

Pamiętajmy o usuwaniu przekwitłych kwiatostanów, ponieważ wtedy może ponownie zakwitnąć, a liście lepiej będą się rozwijały. Wiosną natomiast trzeba usuwać te liście, które są suche.

Jak rozmnażać bergenię?

Bergenię rozmnażamy wczesną wiosną. Możemy to zrobić z łatwością, wystarczy podzielić duże, dobrze rozrośnięte egzemplarze. Dzięki temu nie tylko zyskujemy nowe rośliny, ale także odmładzamy starszą kępę. Inną metodą jest podział grubego kłącza na około 10-centymetrowe odcinki, które zakopujemy w piasku i umieszczamy w inspekcie. Do doniczek przesadzamy je wtedy, gdy wypuszczą pierwsze pędy. Do gruntu możemy wysadzić po roku. 

Bergenię możemy rozmnożyć również za pomocą sadzonek wierzchołkowych, które pobieramy od kwietnia do czerwca i ukorzeniamy w torfie. Pęd powinien mieć trzy listki.

Bergenia – zastosowanie

Bergenia jest rośliną, która jest atrakcyjna nie tylko z uwagi na kwiaty, ale również i liście. Ponadto jest długowieczna, nie ma dużych wymagań siedliskowych i jest łatwa w uprawie. Dzięki temu jest uniwersalna i ma szerokie zastosowanie. Można nią odsadzać murki i skarpy, a także wykorzystać do zakładania zielonych ścian. Pięknie będzie się prezentowała w ogródku skalnym, wiejskim i naturalistycznym. Może być wykorzystana jako roślina zadarniająca i posadzona pod koronami drzew. Często jest sadzona w grupach lub w towarzystwie innych bylin, dzięki czemu możemy stworzyć wyjątkową i atrakcyjną kompozycję. Jeżeli wybierzemy dla niej miejsce, w którym nie rosną chwasty, to nie dopuści do ich wzrostu. Dobrze będzie się prezentowała i rosła również w pobliżu oczek wodnych.