Tulipanowiec amerykański – odmiany, wymagania i uprawa

Tulipanowiec rośnie szybo i mocno, i osiąga z wiekiem wysokość do 40 m. Jego popularność w parkach i ogrodach można łatwo wyjaśnić, ponieważ zarówno jego ozdobne zielone liście, jak i przypominające tulipany kwiaty z daleka przyciągają wzrok.

Skąd pochodzi tulipanowiec amerykański?

Ojczyzną tulipanowca amerykańskiego (Liriodendron tulipifera L.) są wschodnie obszary Ameryki Północnej, rozciągające się od północnej Florydy przez Appalachy do Wielkich Jezior. Rośnie tam przeważnie w dolinach i na zalewowych równinach, na wilgotnych i przepuszczalnych, okresowo zalewanych terenach. W połowie XVII wieku drzewo trafiło do Anglii do Nowego Świata, prawdopodobnie przywiezione przez znanego botanika Johna Tradescant’a.

Tulipanowcem bywa czasem w mowie potocznej nazywana również magnolia tulipanowa (Magnolia soulangeana). Wprawdzie jest ona z prawdziwym tulipanowcem spokrewniona – obie rośliny należą do rodziny magnoliowatych (Magnoliaceae) – to jednak chodzi o dwa zupełnie różne rodzaje, które nawet zewnętrznie nie bardzo są do siebie podobne.

Obok tulipanowca amerykańskiego istnieje jeszcze tulipanowiec chiński (Liriodendron chinense), występujący w Chinach i Wietnamie. Nawiasem mówiąc, tulipanowce i magnolie liczą sobie co najmniej 100 mln lat i w poprzednich epokach kwitły także w innych częściach świata, na przykład w Europie.

Zastosowanie tulipanowca

Ponieważ dzikie formy tulipanowca osiągają imponujące rozmiary, powinny być sadzone w dużych ogrodach albo parkach. Nadają się zwłaszcza do nasadzeń pojedynczych, interesująco wyglądają też grupy albo aleje tulipanowcowe. Ogrodnicy wyhodowali na szczęście mniejsze odmiany, bardziej odpowiednie do warunków ogrodowych. Poza tym są one uszlachetniane i dzięki temu zakwitają kilka lat wcześniej niż formy dzikie, które swoje fascynujące kwiaty rozwijają często dopiero w wieku 20 lat.

W USA i Kanadzie tulipanowce należą do ważnych gatunków użytkowych. Ich jasne, kremowobiałe drewno bielaste i bladozielone albo jasnożółte twardzielowe, ma zastosowanie w wyrobie mebli, elementów wyposażenia wnętrza domów, zabawek, instrumentów muzycznych oraz w przemyśle papierniczym.

W ogrodach kwitnące tulipanowce są nie tylko efektowną ozdobą, ale również bogatym w nektar źródłem pokarmu dla pszczół i innych owadów.

Wygląd i wzrost tulipanowca

Tulipanowce rosną szybko i każdego roku powiększają swoją wysokość o 30 do 70 cm, a stożkowata, rozbudowaną koronę o około 20 cm. Wprawdzie pozostają stosunkowo wąskie, niemniej jednak egzemplarze o wysokości 25-35 m mogą osiągnąć szerokość 15-20 m.

Pień drzewa jest bardzo prosty, gruby i pojedynczy. Na dole jest mocno pogrubiony, co na terenach zalewowych zapewnia mu dobrą stabilność. Charakterystyczna jest jasnoszara, lekko spękana kora.

Liście, kwiaty i owoce tulipanowca

Kształt liści tulipanowca amerykańskiego wyklucza pomyłkę z innym gatunkiem (z wyjątkiem tulipanowca chińskiego, którego kwiaty są raczej mało efektowne). Czteroklapowe liście tulipanowca przypominają nieco klapowe liście klonu z wyciętymi wierzchołkami. Są przy tym dosyć duże: blaszka liściowa ma do 15 cm długości i do 20 cm szerokości, jest w zarysie czworokątna. Do tego dochodzi ogonek liściowy do 10 cm długości.

W zależności od stanowiska i pogody rozwija tulipanowiec swoje niepowtarzalne kwiaty od kwietnia do maja albo od maja do czerwca. W Polsce kwitnie zwykle w czerwcu/lipcu. Obupłciowe, żółtopomarańczowe kwiaty przypominają kształtem kwiaty tulipana. Początkowo kielichowate z czasem otwierają się szerzej w formie dzwonka. Ze środka kwiatu wyrastają grube i mięsiste pręciki o długości do 5 cm. Kwiaty wytwarzają bardzo dużo nektaru i są chętnie odwiedzane przez pszczoły, trzmiele i inne owady.

Po zapyleniu tulipanowiec rozwija wrzecionowate, szyszkowate owocostany o długości do 10 cm. zawierają one do stu oskrzydlonych orzeszków, które dojrzewają w październiku albo listopadzie. Chociaż drzewo wytwarza dużą liczbę nasion, to większość z nich jest płonna.

Wymagania i uprawa tulipanowca amerykańskiego

Stanowisko dla tulipanowca

Najlepiej czuje się tulipanowiec w miejscu w pełni nasłonecznionym i osłoniętym od wiatru. Jest to szczególnie ważne, ponieważ zwłaszcza starsze egzemplarze mają skłonność do ulegania porywom wiatru. Drzewo rośnie także w półcieniu, ale znacznie wolniej i osiąga mniejsze rozmiary.

Gleba powinna być świeża i dobrze przepuszczalna o lekko kwaśnym odczynie. Optymalne podłoże dla tulipanowca powinno być:

• żyzne i próchniczne,
• luźne i przepuszczalne,
• możliwie gliniaste,
• świeże do wilgotnego,
• kwaśne do lekko zasadowego.

Jak sadzić tulipanowce?

Zasadniczo sadzić tulipanowce w ogrodzie można w okresie od października do marca, o ile pogoda na to pozwala i gleba nie jest zmarznięta. Ponieważ jednak gatunek posiada bardzo wrażliwe korzenie, które podczas sadzenia jesienią albo zimą mogłyby doznać szkody, zaleca się sadzenie tulipanowca wiosną – i to możliwie dopiero po ostatnich przymrozkach, czyli nie wcześniej niż w połowie maja.

Pod tulipanowcem amerykańskim można podsadzać niewielkie krzewy albo byliny ozdobne, o ile tylko są one w stanie znieść mocny nacisk korzeni drzewa oraz z natury potrzebują niewiele wody i pokarmu. Warstwa okrywowa ma tę zaletę, że pomaga zatrzymać wodę w glebie i zapobiega jej wysychaniu. Z wiekiem rozwija tulipanowiec swój korzeniowy fundament, który mocno stabilizuje go w ziemi, ale jednocześnie nie pozostawia wiele miejsca na podsadzenia. Na szczęście do tego czasu upływają całe dziesięciolecia i wieki.

Jak podlewać tulipanowiec amerykański?

Świeżo posadzone tulipanowce wymagają regularnego podlewania, aby dobrze się ukorzenić. Dla starszych egzemplarzy podanie w porę wody podczas długiej suszy też jest ważne, ponieważ z niedostatku wilgoci szybko zrzucają swoje liście. Krótkotrwała susza z reguły tulipanowcom nie szkodzi, jednak wspaniałe przebarwianie się jesienne liści zachodzi tylko przy odpowiednim zaopatrzeniu w wodę. Dlatego dobrze jest, w razie potrzeby, sięgnąć po konewkę także pod koniec lata.

Chociaż drzewo wykazuje duże zapotrzebowanie na wodę - to jak większość roślin – nie znosi jej zastoju.

Odmiany tulipanowca

Do odmian tulipanowca należą:

• ‘Fastigiatum' – forma kolumnowa tulipanowca tworzy smukłą koronę o szerokości 6-8 m. Dorasta do 15-18 m i jest zdecydowanie mniejsza od formy botanicznej.
• ‘Aureomarginata' – liście tej odmiany są jasnozielone żółtozielono obrzeżone. Rośnie znacznie wolniej niż forma dzika i osiąga tylko 12-15 m wysokości.