Torf – definicja i skład, rodzaje oraz zastosowanie w ogrodzie

Definicja jest równie sucha jak wysuszony torf, ale przy odrobinie wyobraźni można z niej wywnioskować, że chodzi tutaj o najmłodszy węgiel kopalny. Inaczej mówiąc, gdybyśmy poczekali jeszcze kilka milionów lat, to z torfu powstałby przynajmniej węgiel brunatny.

Definicję już mamy, ale nadal pozostaje nierozszyfrowana nazwa „torf”. Sprawa jest ciekawa, ponieważ to określenie opału pozyskiwanego na bagnach, przejęte w XVI wieku z języka dolnoniemieckiego, wywodzi się ze starosaksońskiego słowa „turf” albo staro-wysoko-niemieckiego „zurf”, co znaczyło tyle, co „kawałek darniny”.

Torf – skład, typy, rodzaje

1. Z czego składa się torf?

Torf jako skała osadowa składa się z niezupełnie rozłożonych szczątków roślinnych oraz substancji mineralnych, zwykle piasku, a czasem związków żelaza albo fosforu. Zawiera ponad 30% substancji organicznych. Charakterystyczna dla torfu jest wysoka zawartość wody, ponad 70% do nawet 90%.

2. Typy torfu

• Torf włóknisty. Ma wyraźną strukturę włóknistą i jest słabo przekształcony. Kolor ma brązowy do brązowożółtego. Po zgnieceniu wypływa z niego czysta albo mętna woda, ale bez żadnej masy torfowej.
• Torf pseudowłóknisty. Pośredni stopień zhumifikowania (przekształcenia w humus). Mniej lub bardziej widoczna struktura roślinna. Po zgnieceniu mniejsza część masy przeciska się między palcami, reszta ma konsystencję mazistą. Kolor brązowy.
• Torf amorficzny. Wykazuje wysoki stopień przekształcenia. Roślinnej struktury praktycznie nie widać. Kolor brązowy do brązowoczarnego. Po zgnieceniu nie wypływa woda, natomiast przeciska się ponad połowa masy.

2. Rodzaje torfu

W zależności od sposobu powstawania torfowisk, wyglądu i przydatności można wyróżnić.

• Torf wysoki. Ma ciemną warstwę, luźną strukturę i silne własności higroskopijne. Wartość pH wynosi od 3,5 do 4,5. Powstaje na terenach zalewanych wodą z małą ilością substancji odżywczych. Ma największe zastosowanie w ogrodnictwie. Dostępny jest też w wersji zneutralizowanej wapnem. Kolor brązowy.
• Torf niski. Powstaje na obszarach zalanych wodą zawierającą dużo tlenu i substancji odżywczych. Posiada wysoką wartość pH (odczyn słabo zasadowy lub neutralny). Może być zasolony, a więc mało przydatny dla roślin uprawnych. Prawie czarny kolor.
• Torf przejściowy. Forma pośrednia między torfem niskim i wysokim. Powstaje, kiedy na torfowiska przestaje dopływać woda. Ma odczyn lekko kwaśny.

Zastosowanie torfu w ogrodzie

Torf jest pozyskiwany w czystej formie z torfowisk, a następnie przerabiany przemysłowo na specjalny rodzaj podłoża, które zawiera wiele składników odżywczych. Wiele gatunków roślin rozwija się najlepiej na kwaśnych glebach, więc dodatek torfu jest dla nich cenną domieszką.

W ostatnich latach pojawiły się głosy krytyczne, co do stosowania torfu w ogrodzie. Potrzeba wiele dziesiątek lat, aby torf przemienił się w żyzną glebę. Poza tym torfowiska są środowiskiem życia wielu roślin i zwierząt, które przez pozyskanie kopaliny zostaje bezpowrotnie zniszczone. Z tego względu organizacje ekologiczne radzą rezygnację z używania ziemi torfowej.

To zagrożenie nie wydaje się jednak szczególnie drastyczne, ponieważ istnieje w Polsce wiele chronionych obszarów torfowiskowych, których trwałość jest zapewniona. Niemniej jednak, warto zawsze pamiętać o ochronie przyrody i w miarę oszczędnie używać preparatów torfowych.

Kwaśna gleba – idealne podłoże dla wielu roślin

Istniej wiele gatunków roślin, które preferują kwaśne gleby i rosną na nich szczególnie dobrze. Zaletą torfu jest też wysoka zawartość składników pokarmowych, z których rośliny korzystają. Nie jest jednak celowe wzbogacanie torfem całego ogrodu. Przemawia za tym nie tylko ochrona torfowisk, ale przede wszystkim konieczność częstego podlewania. Lepiej jest podać torf tylko tym roślinom, które go rzeczywiście potrzebują. Wiele znanych gatunków, które są chętnie sadzone w ogrodach, lubi kwaśne gleby. W ziemi torfowej czują się szczególnie komfortowo:

• różanecznik,
• bergenia,
• paprocie,
• sasanka,
• pierwiosnek,
• kosaćce.

Torf czy żyzna ziemia?

Gatunki roślin, które potrzebują do dobrego wzrostu kwaśnego odczynu ziemi, niekoniecznie muszą być sadzone w ziemi torfowej. Jeżeli z jakichś względów unika się stosowania torfu, można użyć klasycznej ziemi kwiatowej, wzbogaconej kompostem. Dodatek kwaśnego nawozu optymalnie zaopatrzy rośliny. Z nawożeniem należy jednak postępować ostrożnie i stosować się do zaleceń producenta. Nadmiar nawozu może w najgorszym razie doprowadzić do obumarcia roślin.