Co oznacza pH gleby? Czy można je zmienić? Rodzaje i lista roślin

Odczyn gleby jest jednym z najważniejszych czynników, na które musimy zwrócić uwagę, przygotowując podłoże do sadzenia w nim roślin. Uprawa sadzonek w ziemi o nieprawidłowym pH może skutkować karłowatością lub częściowym obumieraniem korzeni. Słabo rozwinięte lub uszkodzone korzenie tracą możliwość odpowiedniego pobierania z gleby wody ze składnikami pokarmowymi, co z kolei prowadzi do zatrzymania wzrostu i pojawienia się przebarwień i plam na liściach i łodygach rośliny.

Wartość pH wyraża stężenie składników odżywczych, potrzebnych do zdrowego wzrostu danego gatunku roślin. Zbyt kwaśna gleba może doprowadzić do rozwoju groźnych chorób, takich jak na przykład kiła kapusty.
Należy pamiętać, że odczyn pH gleby nie jest wartością stałą – może ulec on zmianom pod wpływem różnych czynników, np. warunków atmosferycznych czy używanych wcześniej nawozów.

Jak sprawdzić odczyn pH gleby?

Badanie odczynu pH gleby możemy przeprowadzić przy użyciu papierka lakmusowego, kwasomierza glebowego lub specjalnego testu do gleby. Kolejnym rozwiązaniem jest pobranie próbki ziemi i wysłanie jej do okręgowej stacji chemiczno-rolniczej, gdzie zostanie poddana profesjonalnemu rozpoznaniu. Poziom kwasowości ziemi powinniśmy sprawdzać średnio raz w roku, najlepiej w okresie wiosennym.

Papierek lakmusowy

Podstawowy i najtańszy sposób sprawdzania odczynu gleby. Papier lakmusowy zakupimy w niemal każdej aptece. Umieszcza się go w roztworze złożonym z próbki ziemi zmieszanej z wodą destylowaną lub dejonizowaną w stosunku 1:1 i czekamy na wynik, wyrażony odpowiednim kolorem. Zabarwiony papierek lakmusowy porównujemy do dołączonej do opakowania skali wartości pH, także przedstawionej za pomocą barw.

Kwasomierz glebowy

Do nabycia w większości sklepów ogrodniczych, kwasomierz glebowy służy do wielorazowego wykorzystania i jest łatwy w użyciu. Występuje w postaci płytki z zagłębieniem, w którym umieszczamy niewielką próbkę gleby, a następnie zalewamy ją dołączonym do urządzenia płynem Helliga. Po upływie czasu określonego na opakowaniu, płyn zmieni swój kolor, który należy porównać ze skalą pH. Tak przeprowadzone badanie jest dość precyzyjne i zajmuje mało czasu.

Test do gleby

Zestaw testowy do gleby składa się z probówki, wody destylowanej i tabletek zawierających wskaźnik pH. Badanie przeprowadza się za pomocą umieszczenia grudki ziemi w probówce i zalania jej wodą destylowaną z dodatkiem tabletki, a następnie potrząsania pojemnikiem aż do oddzielenia się klarownego roztworu o konkretnym kolorze. Ostatnim krokiem jest porównanie otrzymanej barwy z kolorową skalą na opakowaniu urządzenia.

Domowy test gleby

Możemy rozważyć także badanie odczynu gleby domowym sposobem, do którego potrzebny będzie nam ocet i soda oczyszczona. Naczynie o wielkości kubka napełniamy ziemią do ponad połowy wysokości, a następnie zalewamy ją roztworem sody oczyszczonej z dodatkiem kilku kropel octu. Jeśli gleba nie zareaguje, jej odczyn jest obojętny. Gdy na powierzchni pojawią się bąbelki – odczyn gleby jest kwaśny, zaś w przypadku, gdy usłyszymy charakterystyczne syczenie – mamy do czynienia z glebą zasadową.

Kontrolowanie odczynu pH jest bardzo ważnym elementem planowania uprawy – pamiętajmy, by dostosować parametry gleby do potrzeb poszczególnych roślin.

Odczyn a rodzaj gleby

Poziom pH różni się w przypadku poszczególnych rodzajów gleb:

• odczyn zasadowy – pH > 7,3 – gleba gliniasta i próchniczna,
• odczyn obojętny – pH 6,6-7,2 – gleba gliniasto-piaszczysta,
• odczyn lekko kwaśny – pH 5,6-6,5 – gleba piaszczysta,
• odczyn kwaśny – pH 4,6-5,5 – gleba piaszczysta,
• odczyn bardzo kwaśny – pH < 4,5 – gleba piaszczysta.

Odczyn pH idealny do upraw

Przyjmuje się, że większość roślin preferuje gleby o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym, mieszczącym się w przedziale 5,5-7,5 pH. Wartości pH dla popularnych warzyw i owoców przedstawiają poniższe tabele:

Zmiana odczynu gleby

Zdarza się, że odczyn gleby nie jest dostosowany do roślin, które planujemy uprawiać. Należy wtedy, w zależności od potrzeb, obniżyć lub podwyższyć pH podłoża za pomocą odpowiednich środków lub postawić na naturalne rozwiązania.

Obniżanie pH

Kiedy rośliny potrzebują kwaśnego podłoża, a nasza gleba ma odczyn zasadowy lub obojętny, możemy zdecydować się na naturalne obniżenie poziomu pH, do którego posłużą nam:

• kwaśny torf – jednym ze sposobów obniżenia pH gleby jest wymieszanie jej z torfem – za jego pomocą szybko zakwasimy podłoże, jednak efekt będzie krótkotrwały. Zabieg należy powtarzać lub połączyć z inną metodą, by uzyskać odpowiednie rezultaty,
• kamienie o kwaśnym odczynie – kamienie układa się na podłożu wokół roślin – zakwaszają one glebę na dłużej, niż torf, a estetycznie ułożone mogą dodatkowo pełnić funkcję ozdobną. Do kamieni o odczynie kwaśnym należą m.in.: granit, porfir i kwarc,
• igły, trociny i kora drzew iglastych – łączymy je z podłożem za pomocą ściółkowania – metoda ta pozwala nie tylko zakwasić glebę, ale także chroni ją przed przegrzaniem i wyrastaniem chwastów,
• obornik, kompost – w trakcie ich rozkładu w glebie wydzielany jest dwutlenek węgla.

Możemy także zdecydować się na użycie specjalnych środków zakwaszających, takich jak:

• granulowana siarka – miesza się ją, tak jak torf, z wierzchnią warstwą gleby, jednak na działanie trzeba poczekać nieco dłużej, ponieważ siarka powoli rozpuszcza się w wodzie,
• siarczan amonu – nawóz ten stosujemy w okresie wiosennym zgodnie z zaleceniami producenta; działa on zdecydowanie szybciej, niż metody naturalne oraz wzbogaca podłoże o siarkę i azot,
• siarczan magnezu i potasu – działają na tej samej zasadzie, co siarczan amonu, jednak na efekty musimy poczekać nieco dłużej,
• gotowe mieszanki zakwaszające – na rynku dostępne są różnorodne preparaty obniżające pH gleby, które dodatkowo dostarczają jej składników odżywczych niezbędnych do zdrowego wzrostu roślin. 

Podwyższanie pH

Gdy nasza gleba ma zbyt niskie pH, czyli jest za kwaśna, zmianę jej odczynu możemy przeprowadzić za pomocą:

• wapnowania – glebę przekopujemy, a następnie mieszamy ze specjalną kredą nawozową lub wapnem magnezowo-tlenowym, jest to metoda, na której rezultaty należy nieco poczekać – wapno powoli przemieszcza się w glebie,
• naturalnego nawozu – popiołu drzewnego, który po wymieszaniu z ziemią odkwasza ją oraz dostarcza jej cennych pierwiastków: potasu, fosforu, wapnia, magnezu,
• dolomitu, czyli nawozu wapniowego, którym po rozcieńczeniu z wodą podlewamy rośliny,
• mączki bazaltowej.

Do odkwaszenia gleby przystępujemy jesienią, już po zebraniu plonów lub wiosną, jeszcze przed rozpoczęciem upraw.