Słonecznik zwyczajny w ogrodzie – właściwości i ciekawostki

Słonecznik zwyczajny (Helianthus annuus) zakwita od lipca do października, przyciągając uwagę ptaków i pszczół, i tworząc w ogrodzie radosne ożywienie. Jeżeli zostawi się na łodygach przekwitłe kwiaty, wtedy ptaki mają na długi czas zapewniony jesienny i zimowy bufet.

Słonecznik – pochodzenie rośliny

Słonecznik pochodzi z obszarów Ameryki Środkowej, z Peru i Meksyku. Jako symbol boga słońca oznacza siłę i moc. Aztekowie umieszczali wizerunki rośliny na swoich świątyniach. Kapłanki nosiły korony z kwiatów słonecznika. Przed wieloma tysiącami lat Indianie zaczęli słoneczniki uprawiać. Oleiste nasiona wzbogacały ich dietę. Hiszpańscy zdobywcy przywieźli roślinę do Europy w XVII wieku. Prażone ziarna słonecznika były początkowo używane jako namiastka kawy. Później wykorzystywano je, zwłaszcza w Rosji, do wyrobu oleju.

Słonecznik jako roślina lecznicza

Z brązowych kwiatków rurkowych w środku słonecznikowego kwiatostanu-koszyczka powstają smaczne nasiona. Z jednego kwiatostanu można zebrać do 1000 nasion. Są jadalne na surowo albo prażone, mogą być dodatkiem do różnych potraw i wypieków.

Nasiona słonecznika są bardzo zdrowe. Zawierają niezbędne dla organizmu aminokwasy łącznie z metionina, 27% białka, 36% kwasów tłuszczowych z wysokim udziałem (92%) kwasów nienasyconych, magnez i wapń, żelazo, miedź, fosfor, potas, kobalt, jod, mangan, chlor, selen, jak również witaminy D, E, F, A, K i grupy B.

1. Olej słonecznikowy

Zawarte w oleju kwasy tłuszczowe nie są wytwarzane przez organizm i muszą być dostarczane z pożywieniem. Pełnią ważną rolę w strukturze błon komórkowych, chronią przed bakteriami, zarodnikami grzybów i wirusami, zapobiegając chorobom. Są też odpowiedzialne za regulację ciśnienia krwi oraz usuwanie stanów zapalnych. Zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych i są ważnym sprzymierzeńcem cukrzyków.

Olej z nasion słonecznika obniża poziom cholesterolu i zapobiega jednocześnie miażdżycy oraz chorobom układu krążenia. Poza tym wzmacnia wątrobę, aktywizuje przepływ żółci i wspomaga krążenie krwi. Także sucha skóra może odzyskać elastyczność. Z cennych właściwości oleju słonecznikowego mogą skorzystać także dzieci. Wspomaga on tworzenie mocnych i zdrowych zębów.

Stosowany zewnętrznie olej słonecznikowy pomaga na bóle stawów, mięśni i nerwobóle. Nacieranie pleców i klatki piersiowej stosuje się przy zapaleniu oskrzeli i kaszlu.

Może być stosowany do masażu skóry głowy, likwiduje łupież i wzmacnia włosy.

2. Kwiaty, liście i korzenie słonecznika

Żółte płatki kwiatów języczkowych słonecznika zawierają antocyjany, jak również flawony, betainę i cholinę. Nadają się doskonale na letnie infekcje (z katarem albo bez), działają wzmacniająco na układ odpornościowy. Są też pomocne przy dolegliwościach pęcherza moczowego. Świeże płatki kwiatów słonecznika mogą tez być barwnym, a przy tym bogatym w witaminy i minerały dodatkiem do letnich sałatek.

W tradycyjnej medycynie stosowano okłady ze świeżych liści słonecznika na gorączkę. Rozdrobnione liście nakładano w formie okładów na siniaki, obrzęki, rany, ukąszenia węży i pająków.

Wywar z korzenia słonecznika może być używany przeciwko dolegliwościom reumatycznym. Indianie stosowali okłady ze zmiażdżonych korzeni na rany.

Szczególna moc słonecznika – ciekawostka

Kiedy w 1986 roku doszło do katastrofy elektrowni atomowej w Czarnobylu, nastąpiło skażenie terenu i konieczność ewakuacji ludzi. Naukowcy próbują znaleźć sposób na usunięcie radioaktywności i przywrócenie użyteczności ziemi. Elementem tych prób był słonecznik. Na skażonych stawach posadzono tysiące słoneczników, które w ciągu sześciu tygodni zdołały absorbować z wody do 95% radioaktywnego strontu i cezu. Słoneczniki, które wchłonęły truciznę, zostały łatwo zebrane i utylizowane, oddalając niebezpieczeństwo. Podstawą do tego doświadczenia był znana już od dawna zdolność słonecznika do gromadzenia trujących substancji, w tym ołowiu, ze skażonej gleby. Powoduje to jej oczyszczenie i odtrucie.

Słonecznik – matematyczna niespodzianka

Wszyscy wiedzą, jak wygląda tarcza słonecznika gęsto utkana dojrzałymi nasionami. Może nie wszyscy zdają sobie jednak sprawę, że roślina wykorzystała tutaj znany matematykom tajemniczy ciąg Fibonacciego. Ziarna słonecznika nie są ułożone przypadkowo, ale pozycja każdego z nich ściśle odpowiada zasadom geometrii złotej spirali. Tylko w taki sposób możliwe jest optymalne upakowanie nasion w kielichu kwiatowym. Złoty kąt stosowany przez słonecznika wynosi 137,5° i umożliwia pomieszczenie ok. 620 nasion. Nawet minimalna zmiana kąta wywołuje chaos i marnotrawstwo miejsca. Nawiasem mówiąc, ciąg Fibonacciego można zaobserwować zarówno w świecie roślin, jak i w sztuce, a nawet w kosmosie.