Porady

Skorzonera – cudowna i zapomniana. Co to za roślina?

0 (0 opinii)

Skorzonera, albo bardziej poprawnie botanicznie wężymord czarny korzeń (Scorzonera hispanica L.), jest warzywem z rodziny astrowatych (złożonych). Nazwa rodzajowa Scorzonera pochodzi od hiszpańskiego escorzonera = żmija i nawiązuje do dawnego stosowania tej rośliny w medycynie ludowej jako leku na jad żmii.

Dlaczego skorzonera jest wyjątkowa?

Hiszpańskie/łacińskie pochodzenie nazwy oznacza, że połączenie „rz” wymawia się rozdzielnie („r-z”), a nie jak polskie „ż”. Z kolei epitet gatunkowy hispanica wskazuje na pochodzenie skorzonery z rejonu Europy Południowej. W naturze skorzonera hiszpańska rośnie w ciepłych, stepowych obszarach Europy, na Kaukazie i w Gruzji. Lubi glebę wapienną i kamieniste zbocza – stąd jej skrajnie małe wymagania. Jest rośliną dwuletnią, jednak w naszych warunkach jest uprawiana, podobnie jak marchew, jako roślina jednoroczna. Korzenie są wykopywane jesienią i po przechowaniu przez zimę wysadzane do gruntu wiosną na nasiona i w celach dekoracyjnych. Poza cennymi właściwościami składników zawartych w korzeniu, skorzonera jest też piękną rośliną ozdobną (zobacz też Krzewy ozdobne zimozielone). Duże żółte kwiaty o zapachu wanilii nie pozwalają przejść koło nich obojętnie.

Jak wygląda skorzonera?

Liście skorzonery są długie, wąskie, zielone albo niebieskawozielone. W dolnej części są jajowatolancetowate albo podłużnielancetowate, zaostrzone z licznymi żyłkami, u góry wąskie. Rozety liści przypominają z daleka mocno wyrośniętą babkę lancetowatą.

W czerwcu i lipcu na długich łodygach (65 do 120 cm) pojawiają się żółte, podobne do mniszka kwiatostany. Są to koszyczki składające się z wielu pojedynczych kwiatów wyrastające na szczycie pędu kwiatowego.

Korzeń palowy skorzonery jest zewnątrz czarny, w środku biały z mlecznym miąższem. Długość korzeni dochodzi do 40 cm, średnica do 2-3 cm i są lekko stożkowato zakończone.

Skorzonera zawiera trzy razy więcej żelaza i potasu, niż szparagi, a do tego witaminę B i E. Ponieważ czarny korzeń w przeciwieństwie do szparagów jest tańszym i łatwiejszym w uprawie warzywem, określano go kiedyś „szparagiem małego człowieka”. Z czasem warzywo zyskało uznanie i jest obecnie cenione również przez amatorów szparagów. Nie należy mylić skorzonery z kozibrodem porolistnym (salsefią), którego korzeń jest również jadalny. Salsefia była bardzo często uprawiana do czasów średniowiecza.

Skorzonera zawiera w swoim korzeniu cenne składniki
Wikipedia
Skorzonera zawiera w swoim korzeniu cenne składniki

Jak uprawiać skorzonerę?

  • Stanowisko i gleba
    Miejsce dla skorzonery należy wybrać słoneczne, z żyzną, głęboko spulchnioną ziemią, aby korzenie mogły się swobodnie rozwijać. Zbyt bogatej w składniki organiczne gleby roślina nie potrzebuje, nie lubi też świeżego nawozu – korzenie drewnieją i zaczynają się rozgałęziać. Jeśli już nawozić skorzonerę, to kompleksowym nawozem do kwiatów dwa razy w ciągu sezonu.
  • Wysiew i sadzenie
    Skorzonerę wysiewa się wcześnie, już pod koniec marca albo na początku kwietnia. Odległość między rzędami zachowuje się ok. 30 cm, siejąc nasiona w bruzdę głębokości 1-3 cm. Pałeczkowate nasiona skorzonery szybko tracą zdolność kiełkowania. Trzeba więc zwracać uwagę na termin przydatności nasion i kupować zawsze świeże. Kiełkowanie spóźnia się czasem i może trwać trzy do czterech tygodni. Po wykiełkowaniu należy siewki rozdzielić na odległość 7-10 cm jedna od drugiej. Wskazane jest też wysiewanie nasion czarnego korzenia w grudniu na zmarzniętą glebę, z przykryciem warstwą ziemi ogrodowej. Nasiona wykiełkują, jak tylko ziemia odmarznie. Gdyby jednak po ociepleniu nadeszła fala mrozu, siewki oczywiście wymarzną. Dlatego przy tej metodzie trzeba mieć pod ręką włókninę do okrycia rabaty, kiedy zanosi się na mroźną noc.
  • Zbiór
    Od października, kiedy liście już zwiędną, można rozpocząć zbiory. Łatwo łamliwe korzenie trzeba wykopywać ostrożnie. Przechowuje się je w piwnicy umieszczone w piasku. Aby móc je również zimą w każdej chwili wykopywać z ziemi, zaleca się okrycie rabaty warstwą słomy.

    Skorzonera jest tak długo przydatna do spożycia, jak długo po przełamaniu korzenia wypływa z niego mleczny sok. Korzeń ma delikatny, migdałowy aromat i trzeba go obrać, jak szparagi.
  • Sąsiedztwo i przedplon
    Dobrymi sąsiadami dla skorzonery jest sałata, por i kalarepa. Idealnym przedplonem są ziemniaki, albo inne rośliny z głębokim systemem korzeniowym, jak na przykład łubin. Po kapuście albo kukurydzy skorzonera tworzy wiele korzeni bocznych i źle rośnie.

Cenne właściwości skorzonery

Liczne minerały oraz witaminy sprawiają, że korzeń skorzonery posiada nie tylko walory smakowe, ale również właściwości lecznicze. W celach terapeutycznych zalecany jest do leczenia i zapobiegania cukrzycy, chorób wątroby i nadciśnienia krwi. Korzeń tego warzywa może być suplementem witaminowym dla osób starszych, stymulującym pracę serca i nerek.

Poza cennymi właściwościami składników zawartych w korzeniu, skorzonera jest też piękną rośliną ozdobną

  • Bogaty w żelazo i miedź korzeń zapobiega wypadaniu włosów, wzmacnia włosy oraz chroni przed przedwczesnym siwieniem.
  • Wapń, fosfor, potas, żelazo i miedź zawarte w korzeniu skorzonery stanowią dobrą podstawę do zapobiegania osteoporozie i wzmacniania tkanki kostnej.
  • Potas i magnez w znacznych ilościach przyczyniają się do obniżenia ciśnienia krwi, a tym samym zmniejszają ryzyko zawału serca, udaru i zakrzepicy.
  • Podwyższony poziom witaminy C oraz związków przeciwzakrzepowych pomaga chronić organizm przed chorobami i nowotworami.

O roślinach leczniczych więcej przeczytasz tutaj.

0 (0 opinii)