Patison i kabaczek – jak uprawiać w ogrodzie?

Kabaczek - jak rozpoznać?

Kabaczek pochodzi z północnego Meksyku, gdzie pierwotnie do jedzenia wykorzystywano tylko jego nasiona. Do Europy trafił w XVI wieku razem z innymi ciekawostkami z Nowego Świata. Tutaj hodowano go początkowo tylko w ogrodach botanicznych. Dopiero w XVIII w. zaczęli Włosi, jako pierwsi, używać niedojrzałych owoców kabaczka do przyrządzania potraw. Ponieważ ta odmiana dyni została wyhodowana we Włoszech, więc i nazwa została wzięta z języka włoskiego: „cukinia”. Przy czym „zucchini” (względnie „zucchina”) jest zdrobnieniem „zucca” – dynia i znaczy dosłownie „mała dynia”. W niektórych regionach Polski, zwłaszcza na południowym wschodzie, popularna jest nazwa „kabaczek”. Ma to swoje uzasadnienie, ponieważ u naszych sąsiadów -Ukraińców dynia – to „kabak” (кабак), a mała dynia – „kabaczek” (кабачок) właśnie. Kabaczkiem nazywają cukinię również Rosjanie.

Owoce (jagody) są silnie wydłużone i mogą mieć kolor ciemnozielony, kremowo-zielony, żółty, pomarańczowy.

Jak wszystkie dyniowate, kabaczek jest rośliną jednopienną (jednodomową), to znaczy oddzielne kwiaty męskie i kwiaty żeńskie wyrastają na jednej roślinie. Kwiaty żeńskie mają krótsze łodygi, a pod płatkami kwiatu widoczne jest niewielkie zgrubienie. Stamtąd powstanie po zapyleniu owoc kabaczka. Długołodygowe kwiaty męskie rozwijają się z zasady przed żeńskimi. Liście na długich ogonkach są głęboko powcinane, często ze srebrnymi plamami na wierzchu.

Owoce (jagody) są silnie wydłużone i mogą mieć kolor ciemnozielony, kremowo-zielony, żółty, pomarańczowy. Najsmaczniejsze są małe kabaczki o długości 10-20 cm. Jeśli jednak pozwoli im się swobodnie rosnąć, mogą osiągnąć wielkość dyni i masę do 3 kg. Można je przechowywać nawet długo zimą, jak dynie, i podobnie przerabiać.

Patison - jak rozpoznać?

Odmiana dyni zwyczajnej – patison - również został przez Hiszpanów przywieziony z Ameryki. W wielu europejskich krajach stał się popularny w XVII w. Nieco później zaczęto go uprawiać na Ukrainie i w południowej Rosji. W XIX w. dotarł nawet do Syberii. Powszechnie przyjęta nazwa wywodzi się z języka francuskiego. „Pâtisson” pochodzi od słowa „pâté” – pieróg, co związane jest z kształtem owocu. Charakterystyczny dla patisona jest jego spłaszczony, soczewkowaty kształt. Ze względu na wygląd, Niemcy nazywają go nawet „czapką biskupa”.

„Pâtisson” pochodzi od słowa „pâté” – pieróg, co związane jest z kształtem owocu. Charakterystyczny dla patisona jest jego spłaszczony, soczewkowaty kształt.

Owoce mają średnicę do 25 cm, ale szczególnie delikatne w smaku są młode i niewielkie – 4-5 cm. Ich kolor bywa zielony, żółty albo prawie biały. Są też odmiany granatowoniebieskie, prawie czarne. Smak patisonów jest inny niż kabaczków. Są bardziej korzenne, co nie każdemu odpowiada. Patisony można zbierać młode i małe, albo pozwolić im dojrzeć. Im są starsze, tym dłużej można je przechowywać.

Jakie właściwości ma kabaczek?

Kabaczek, mały brat dyni, cieszy się coraz większą popularnością. Ponieważ to warzywo nie posiada specjalnie wyrazistego własnego smaku, nadaje się z tego powodu do przygotowania najróżniejszych wariacji. Może być spożywany na zimno i na gorąco, w formie sałatek i z grila. Wprawdzie kabaczek (cukinia) składa się w większości z wody, ale zawiera liczne witaminy (A, B1, B2, B6, C) składniki mineralne oraz elementy śladowe. Należą do nich wapń, fosfor, żelazo, selen, mangan i cynk. Ma bardzo małą kaloryczność, bo tylko 18 kcal/100 g. Bardzo trudno byłoby więc zjeść tyle kabaczka, aby od tego przytyć. Przeczytaj jakie przetwory można przygotować z cukinii.

Wprawdzie kabaczek (cukinia) składa się w większości z wody, ale zawiera liczne witaminy (A, B1, B2, B6, C) składniki mineralne oraz elementy śladowe.

Bardzo interesująca jest zawartość w kabaczku witaminy B1. Dzięki temu jest ta odmiana dyni prawdziwym „brain food”. W każdym razie, wzmacnia potencjał naszej koncentracji. Poprzez witaminę B1 następuje wyraźne wzmocnienie ważnego składnika neuroprzekaźników układu nerwowego. Poza tym kabaczek pobudza pracę przewodu pokarmowego, a jego działanie odwadniające jest polecane przy wysokim ciśnieniu krwi. Wzmacnia też nasz system odpornościowy. Warto więc wprowadzić kabaczki, cukinie czy patisony do codziennej diety.

Jakie są właściwości patisonów?

Ta odmiana dyni ze swoimi ok. 13 kcal/100 g jest również bardzo dietetycznym warzywem. Zawiera znaczne ilości fosforu, magnezu, wapnia i potasu oraz śladowe elementy, jak cynk, selen, mangan, miedź i żelazo. Z witamin występują w nim: C, E, B2, B6, B3, a także B1 wzmacniająca układ nerwowy.

Patison awiera znaczne ilości fosforu, magnezu, wapnia i potasu oraz śladowe elementy, jak cynk, selen, mangan, miedź i żelazo.

Ktoś złośliwy mógłby powiedzieć, że ta mini dynia smakuje praktycznie nijak. Jednak prawdziwy smakosz wyczuje w patisonie smak karczocha albo rozpozna lekką nutę orzechową albo słodką. Może też nasuwać skojarzenie z kabaczkiem, co jest zrozumiałe: chodzi w końcu o ten sam gatunek botaniczny. W zasadzie patisony pasują do wszystkiego, co wzmacnia albo podkreśla ich aromat – zioła, przyprawy, ocet. Optymalny do spożycia jest patison o średnicy 7-10 cm. Doskonale wtedy smakuje i atrakcyjnie prezentuje się na talerzu. Bardziej wyrośnięte również mogą być wykorzystane, ale ich miąższ jest nieco włóknisty.

Uprawa patisona i kabaczka w ogrodzie

Patison i kabaczek (cukinia) są odmianami dyni zwyczajnej. W przeciwieństwie do swojej dużej krewniaczki, nie wspinają się jednak, ani nie płożą po ziemi. Mają pokrój krzaczasty. Kabaczki i patisony są raczej łatwe w uprawie. Gleba dla nich powinna być świeża, próchniczna i przepuszczalna. Dobrym przygotowaniem gruntu przed uprawą patisona i kabaczka jest wprowadzenie ziemi kompostowej w górną warstwę podłoża. Poza tym rośliny dyniowate doskonale rosną na pryzmach kompostowych. Kto nie ma zbyt dużego ogrodu, może w ten sposób zaoszczędzić miejsca na rabatach warzywnych. Ważne jest tylko, aby stanowisko było słoneczne i osłonięte od wiatru.

Nasiona patisona i kabaczka można wysiewać bezpośrednio do gruntu w drugiej połowie maja, kiedy nie ma już niebezpieczeństwa wystąpienia nocnych przymrozków. W małe dołki kładzie się po dwa-trzy ziarna i przykrywa ziemią. Docelowo pozostanie tylko jedna, najmocniej rozwinięta siewka. Jako alternatywę można wskazać sadzenie rozsady – sadzonek wyhodowanych w szklarni albo w inspekcie. Dobrze rozwinięte siewki posadzone na rabacie dadzą oczywiście szybsze plony.

Dobrym przygotowaniem gruntu przed uprawą patisona i kabaczka jest wprowadzenie ziemi kompostowej w górną warstwę podłoża.

Zapotrzebowanie na przestrzeń jest w przypadku kabaczka lub patisona mniejsze, niż dla dyni, ponieważ te odmiany nie wytwarzają wielometrowych pędów. Tym niemniej, jedna roślina powinna mieć do dyspozycji około 1 m2 powierzchni.

Podczas wzrostu rośliny potrzebują obfitego i regularnego podlewania. W okresie suchego lata system korzeniowy kabaczka, czy patisona musi być mocno nawodniony. A poza tym uprawa jest bardzo prosta: usunąć chwasty wokół rośliny, od czasu do czasu wzruszyć glebę i regularnie zbierać plony. Uprawa patisonów i kabaczków zależy także od odmiany. 

Choroby kabaczków i patisonów

Młode rośliny kabaczka albo patisona stanowią przysmak dla ślimaków. Uciążliwe mszyce wysysają sok z liści i kwiatów. Duże liście są z kolei podatne na mączniaka i inne choroby. Ważne jest w związku z tym właściwe rozpoznanie zagrożenia i zwalczanie chorób i szkodników.

Ślimaki: Młode pędy i liście dyniowatych wabią żarłoczne ślimaki. Zaraz po posadzeniu rozsady trzeba ją chronić:

• Rozsypać dookoła środek przeciw ślimakom.
• Postawić płot wokół całej rabaty. Konstrukcja z metalu albo tworzywa sztucznego uniemożliwia ślimakom przedostanie się do roślin. Stosuje się też „płoty elektryczne” – niskie napięcie wywołuje u ślimaków wstrząs elektryczny, który zniechęca je skutecznie do dalszej wędrówki.
• Zastosować kołnierze wokół sadzonek. Cylindryczne osłony z wywiniętym kołnierzem, którego ślimaki nie są w stanie pokonać.
• Jeśli ślimaki przedostały się już do kabaczków albo patisonów, nie pozostaje nic innego, jak tylko ich wyzbieranie.

Mszyce: Skręcone i zdeformowane liście i pędy na kabaczkach i patisonach świadczą o tym, że opanowały je mszyce. Małe zielone albo czarne zwierzątka, które gromadzą się na dolnej stronie liści, a nie oszczędzają też kwiatów i owoców. Ponieważ żerowanie mszyc może doprowadzić do obumarcia roślin, należy je niezwłocznie opryskać preparatem z pokrzyw albo czosnku, ewentualnie chemicznym insektycydem.

Mączniak: Duże liście kabaczka albo patisona są idealnym podłożem do rozwoju mączniaka prawdziwego albo rzekomego. W obu przypadkach należy usunąć zainfekowane przez grzyba liście albo zastosować oprysk przeciwgrzybowym preparatem.

Żółta mozaika: Choroba wirusowa, która prowadzi do obumarcia kabaczka albo patisona.