Poziomki - odmiany, wymagania i uprawa

Wbrew częstemu przekonaniu drobnoowocowa poziomka leśna nie jest dziką formą truskawki – jej przodkowie pochodzą z kontynentu amerykańskiego, podczas gdy poziomka pospolita ma swoją ojczyznę w lasach Europy i północnej Azji. Na skrajach lasów i leśnych polanach rozrasta się, tworząc łany bogatych w nektar kwiatów, a potem smacznych owoców, zjadanych przez liczne zwierzęta.

Ile wzrostu mają poziomki?

Wieloletnia roślina zielna, jaką jest poziomka, osiąga wysokość zaledwie ok. 25 cm. Przypomina wyglądem truskawkę, ale jest od niej znacznie mniejsza. Poziomka pospolita tworzy liczne rozłogi korzeniowe i w krótkim czasie potrafi utworzyć gęsty dywan.

Liście, kwiaty i owoce poziomek

Trójdzielne, na krótkich ogonkach, piłkowane na krawędzi liście poziomki pospolitej, tworzą małą rozetę. Są zimozielone, ciemnozielone na górze i sinawe albo szarawe pod spodem.

Promieniste białe kwiaty o pięciu płatkach pojawiają się na poziomkach w maju i czerwcu. Środek wypełniają żółte pylniki. Kwiaty poziomki są szczególnie bogate w pyłek i nektar, i wabią roje pszczół, much i nocnych motyli.

Owoce poziomki leśnej mają zaledwie centymetr średnicy, ale są za to w najwyższym stopniu aromatyczne. W odróżnieniu od sercowatych owoców ogrodowych truskawek, poziomki są bardziej okrągłe. Chociaż nazywa się je powszechnie „jagodami”, to w rzeczywistości są to tak zwane owoce pozorne, składające się z orzeszków. Pojedyncze orzeszki, widoczne jako „nasiona” na powierzchni owocu, są otoczone wodnistym miąższem i tworzą razem owoc. Ponieważ owocostan wygląda jak jagoda, więc jest jagodą nazywany.

Owoce poziomki dojrzewają jeden po drugim przez całe lato i mogą być świeże zbierane i spożywane. Oznaką dojrzałości jest czerwony kolor całej „jagody” (z wyjątkiem białych i żółtych odmian). Po zerwaniu z rośliny owoce poziomki już nie dojrzewają.

Stanowisko i gleba dla poziomek

Poziomki preferują – w przeciwieństwie do swoich większych krewniaczek truskawek – stanowiska półcieniste i zacienione. Rosną też na słonecznych stanowiskach, o ile nie są one zbyt gorące, a gleba posiada dostateczną wilgotność. Parę słonecznych godzin rano albo po południu pozwoli poziomkom dojrzeć. Pełne słońce południowe szybko prowadzi do poparzeń.

Gleba dla poziomek powinna być próchniczna, wilgotna i przepuszczalna, jak również żyzna. Poziomki lubią ziemię o odczynie obojętnym do lekko kwaśnego i zawierającą wapń.

Jak i kiedy sadzić poziomki?

Najlepszą porą do sadzenia poziomek jest jesień. Przed sadzeniem tych roślinek należy dobrze przygotować glebę. Powinna być głęboko spulchniona, a wszelkie kamienie i chwasty starannie usunięte. Na koniec trzeba położyć cienką warstwę kompostu, aby rośliny dobrze się ukorzeniły i na wiosnę miały dobry start.

Sadzenie jest również możliwe wiosną od kwietnia. Trzeba tylko zwracać uwagę, aby pączek główny wystawał ponad powierzchnię ziemi. Jeśli bryła korzeniowa zostanie przed sadzeniem dobrze nawodniona, pomoże to młodej roślinie rozwinąć korzenie. Po sadzeniu trzeba poziomki obficie podlać.

Jeśli poziomki mają pełnić rolę okrywową, trzeba młode rośliny posadzić gęsto obok siebie (w odstępie co najwyżej 20 cm). Luźniejsza więźba prowadziłaby do powstawania luk, które chętnie zagospodarowałyby wszelkiego rodzaju chwasty. Trzeba tylko pamiętać, że poziomki są bardzo ekspansywne i dobrze jest postawić im określone granice.

Możliwe jest sadzenie i uprawa poziomek w skrzynkach balkonowych i wiszących doniczkach. Trzeba wtedy pamiętać o regularnym podlewaniu i nawożeniu, jak również ochronie na zimę.

Jak pielęgnować poziomki?

Substrat poziomek powinien pozostawać równomiernie wilgotny, to oznacza, że w upalne lata trzeba je dodatkowo podlewać. Aby zwiększyć zbiory owoców, można pierwsze kwiaty usunąć. Warstwa ściółki z kory albo ze słomy zmniejszy parowanie i jednocześnie utrzyma zwisające owoce w czystości. Wieloletnie rośliny powinny być jesienią przycięte i zasilone nawozem. Zwiększy t ich żywotność. Nawozić należy wyłącznie nawozami organicznymi – chodzi przecież o owoce do spożycia.

Popularne odmiany poziomek

Podobnie jak w przypadku poziomek ogrodowych, czyli truskawek, obok starych tradycyjnych odmian istnieją nowe, fascynujące odmiany poziomek.

• ‘Waldkönigin’ – klasyczna odmiana poziomek o bardzo smacznych owocach, co uzasadnia jej nazwę „Leśna królowa”.
• ‘Rosa Perle’ – owoce wydają się blade, ale przekonują swoim smakiem.
• ‘Tubby White’ i ‘Blanc Amélioré – poziomki o jasnych owocach. Dojrzewają od czerwca do października i rosną również w cieniu.
• ‘Alpine Yellow’ – tworzy jasne owoce z żółtymi końcami i nie rozwija rozłogów.
• ‘Florika’ – szybko się rozrasta, wystarczy pięć sadzonek na metr kwadratowy, aby uzyskać gęsty poziomkowy dywan.
• ‘Alexandria’ – chroni się przed wrogami drobnymi kolcami.
• ‘Cocoserdbeere’ – szczególna odmiana poziomki o ciemnoczerwonych owocach o wyraźnie kokosowym smaku.
• ‘Waldsteinchen’ – już w pierwszym roku miewa nieprzeciętnie duże owoce.
• ‘Weisse Solemacher’ – odmiana o białych owocach.
• ‘Yellow Wonder’ – kremowożółte owoce o nieco wydłużonej formie.
• ‘Regina’ – intensywnie czerwone owoce, duże i aromatyczne.
• ‘Attlia’ – poziomka zwisająca o smacznych owocach, łączy cechy użytkowe z ozdobnymi.
• ‘Mignonette’ – łatwa w uprawie odmiana, może rosnąć w gruncie albo w pojemniku.

Choroby i szkodniki poziomek

Poziomka pospolita lubi wprawdzie wilgotne podłoże, ale zastoje wody n ciężkich glebach szybo prowadzą do zgnilizny jej korzeni. Poza tym poziomki są często opanowywane przez mączniaka – chorobę grzybową. Stosując do oprysków preparaty, należy zwracać uwagę na zalecany przez producentów okres karencji. Trzeba bezwzględnie odczekać odpowiedni czas, zanim zerwie się poziomki do spożycia.

Dojrzałe poziomki są chętnie zjadane przez ślimaki, a i myszy też nie mogą sobie takiej przekąski odmówić. Obowiązuje zasada: kto pierwszy, ten lepszy.

Więcej informacji o uprawie poziomek na działce i w ogrodzie - tutaj