Nieszpułka – popularne odmiany

Nieszpułka zwyczajna (Mespilus germanica L.) jest przedstawicielką rodzaju botanicznego blisko spokrewnionego z głogiem (Crataegus) i pigwą pospolitą (Cydonia oblonga). Jest jednym z najstarszych, już od starożytności nieprzerwanie uprawianych drzew owocowych. Szczególną popularnością cieszyła się nieszpułka w średniowieczu. Jak wiele innych gatunków w ostatnich wiekach popadła prawie w zapomnienie, a dzisiaj jest odkrywana na nowo.

Nieszpułka uprawiana w ogrodach

Krzewy albo drzewa nieszpułkowe są średniej wielkości, dorastają zwykle do 3-5 metrów wysokości i z wiekiem rozwijają rozłożystą, wywiniętą na zewnątrz i często szeroką koronę. W łagodnym klimacie atlantyckim jest nieszpułka długowieczną rośliną – znane są egzemplarze w wieku do 400 lat. Dzikie formy mają gałęzie wyposażone w ciernie, natomiast odmiany hodowlane są ich przeważnie pozbawione.

Uprawiane w ogrodach nieszpułki są zwykle szczepione na podkładkach głogu, stąd też mają niewielkie wymagania glebowe. Chociaż pochodzi z Kaukazu i północno-wschodnich rejonów Morza Śródziemnego, jest zimoodporna i może być – z wyjątkiem regionów górskich – sadzona w całej Europie Zachodniej i Środkowej. Preferuje jednak ciepłe, osłonięte od wiatru i słoneczne stanowiska, i tam najbardziej obficie owocuje. W pierwszych dwóch latach po posadzeniu konieczne są paliki stabilizujące drzewka, ponieważ łatwo łamią się w miejscu szczepienia na podkładce.

Okres kwitnienia nieszpułki

Nieszpułka jako jedno z ostatnich drzew zrzuca jesienią liście, przez co również w późniejszych latach wzrostu jest narażona na uszkodzenie w przypadku wczesnych i obfitych opadów śniegu. Pielęgnacja ogranicza się właściwie do uformowania korony w młodym wieku i do ewentualnego prześwietlania korony w późniejszych latach.

Okres kwitnienia nieszpułki przypada na maj/czerwiec, kiedy mija już zagrożenie ze strony przymrozków. Dzięki licznym, dużym, białym kwiatom krzew jest w okresie kwitnienia bardzo dekoracyjny. Większość odmian nieszpułki jest samopylna. Niedojrzałe owoce są tak cierpkie i twarde, że praktycznie nie mają żadnych owadzich amatorów. W przypadku dzikiej formy nieszpułki owoce dorastają tylko do 2-3 cm średnicy. Kultywary mają owoce dwa-trzy razy większe. Miękkie i przez to jadalne stają się dopiero późną jesienią, a ich miąższ smakuje wtedy przyjemnie kwaskowato i aromatycznie. Dojrzałość owoców można też uzyskać poprzez wielodniowe przechowywanie świeżych owoców w cieple. Miękkie stają się również pod wpływem przemrożenia. Niezebrane owoce nieszpułki pozostają na gałęziach zwykle aż do wiosny.

Popularne odmiany nieszpułki

Do popularnych odmian nieszpułki zwyczajnej należą:

• Mespilus germanica ‘Nottingham’
  Wielkoowocowa, urodzajna odmiana prawie zapomnianego drzewa owocowego. Wyhodowano ją około 1850 roku w Anglii. ‘Nottingham’ rośnie jako wysoki krzew albo niewielkie drzewo. Owoce ma kuliste o średnicy około 4 cm. Okres dojrzewania to połowa października. Miękkie i jadalne stają po wielodniowym leżakowaniu w suchym i ciepłym pomieszczeniu albo po przemrożeniu. Mają słodkokwaskowy aromat i znajdują zastosowanie w przetwórstwie domowym.

• Mespilus germanica ‘Holländische’
  Bardzo urodzajna, stara odmiana. Wcześnie zaczyna owocować – owoce pojawiają się często już na dwuletnich szczepionych drzewkach. Owoce są duże, do 5 cm średnicy, lekko spłaszczone. Dojrzewają w październiku. Brązowawy miąższ ma przyjemny smak. Doskonale nadaje się na konfitury. Odmiana posiada charakterystyczne liście podobne do wawrzynu. Tworzy rozłożystą, szeroką koronę. Białe kwiaty pojawiają się od maja do czerwca. Na stanowisku słonecznym do półzacienionego z żyzną, gliniastą i wapienną glebą osiąga wysokość do 5 metrów i taką samą szerokość korony.

• Mespilus germanica 'Westerveld'
  Odmiana dorastająca do 5 m wysokości, tworząca rozłożystą koronę. Brązowe owoce z szorstką skórką mają słodki, orzechowy smak. Liście ma ciemnozielone, lancetowate o długości 7-12 cm. jesienią przebarwiają się na kolor pomarańczowy.

• Mespilus germanica ‘Süßmispel’
  Odmiana odkryta w Niemczech w latach 60. Średniej wielkości owoce nadają się do spożycia jeszcze przed przemrożeniem. Prawie nie zawierają cierpkich garbników, za to mają największą zawartość cukru spośród wszystkich odmian nieszpułki.
• Mespilus germanica ‘Monstrueuse d’Evreinoff’
  Drzewo macierzyste zostało odkryte we Francji w 1941 roku. Odznacza się mocnym wzrostem i jako jedna z nielicznych odmian wykazuje słabą zdolność do samozapylania. Stąd potrzeba sadzenia w jej towarzystwie innych odmian. Tworzy największe owoce ze wszystkich nieszpułek - do 7 cm średnicy. Mają dobry smak i dojrzewają nieco wcześniej niż inne odmiany.
• Mespilus germanica ‘Delice des Vannes’
  Odmiana wyhodowana we francuskim ogrodzie botanicznym w Vannes. Owocuje regularnie i obficie. Owoce są średniej wielkości, okrągłe, doskonałe w smaku.
• Mespilus germanica f. apyrena
  Rzadko spotykana forma nieszpułki, znana od średniowiecza. Posiada małe, bezpestkowe owoce. Należą do najbardziej aromatycznych pośród różnych odmian. Owocuje obficie, jednak ze względu na wielkość owoców podobną do dzikiego gatunku, zbiory nie są zbyt duże. Ponieważ owoce nie mają nasion, ich przerób jest szczególnie łatwy. Gałęzie tej formy (forma to jednostka niższa od odmiany) nieszpułki mają więcej cierni niż inne odmiany.