Lulek czarny – chwast czy lecznicza roślina? Właściwości i uprawa

Charakterystyka lulka czarnego

• Rodzina: psiankowate. Do tej samej rodziny należy m.in. ziemniak, pomidor, papryka.
• Forma wzrostu: jednoroczna, rzadko dwuletnia, roślina zielna.
• Wysokość: 15-100 cm. Łodyga słabo rozgałęziona, gęsto pokryta liśćmi, lepka w dotyku, owłosiona.
• Kwiaty: dosyć duże, 2-3 cm szerokości. Kremowe albo jasnożółte z wyraźnym niebieskoczerwonym unerwieniem. Kielich dzwonkowaty, korona z pięcioma płatkami. Kwiaty rozwijają się od czerwca do września. Są zapylane tylko przez trzmiele.
• Liście: siedzące albo na krótkich ogonkach, jajowate, grubo ząbkowane, ustawione naprzemianlegle. Kolor liści jasnozielonożółtawy.
• Owoce: torebka zamknięta czapeczką, w której znajdują się bardzo drobne, podobne do maku nasiona (ok. 1,4 mm x 1,2 mm). Roślina wytwarza w jednej torebce 300-400 nasion, co daje kilkaset tysięcy nasion na jednym egzemplarzu. Bardzo długo zachowują zdolność kiełkowania (potwierdzono 118 lat, ale z pewnością jest ona dłuższa).
• Stanowisko:  roślina lubi miejsca mocno nasłonecznione na glebach żyznych i przepuszczalnych. Rośnie na nieużytkach, poboczach dróg, w uprawach na polu oraz w ogrodzie.

Lulek czarny – roślina śmiertelnie trująca

Nasiona tej rośliny potrzebują do kiełkowania dużo ciepła i już lekkie zacienienie zatrzymuje ten proces. Kiedy warunki są sprzyjające – a na takie lulek czarny potrafi czekać niewiarygodnie długo - rozwija płaską rozetę liści, przypominających nieco kapustę. Jednak lepkość włosków na liściach i charakterystyczny, nieprzyjemny zapach powinny wzbudzić podejrzenia. Okazałe kwiaty wabią do siebie głównie trzmiele.

Rosnąca pojedynczo na rabacie roślina pokryta oryginalnymi kwiatami byłaby ciekawą ozdobą, gdyby nie była nadzwyczaj szkodliwa. Lulek czarny jest niezwykle trujący. Cała roślina zawiera mieszaninę alkaloidów o bardzo silnym działaniu.

Nic dziwnego, że w średniowieczu był faworytem trucicieli, zaraz po tojadzie mocnym. Lekkie zatrucie wywołuje objawy podobne do obłędu. Bardzo możliwe, że wiele „czarownic”, które spłonęły na stosie było pod wpływem lulka czarnego i wierzyły, że potrafią latać albo spotykać się z diabłem.

Lulek czarny – chwast czy zioło lecznicze?

Chociaż lulek czarny jest trucizną, a zwłaszcza jego nasiona i korzeń, to właściwości lecznicze tej rośliny znane były już przed tysiącami lat. Szczególnie ceniono tę roślinę podczas zabiegów chirurgicznych, jako niezbędny środek narkotyczny. Wierzono, że lulek czarny działa na różne dolegliwości, od choroby morskiej do bólu uszu i od reumatyzmu do bólu zębów.

Substancje zawarte w tej roślinie są do dzisiaj wykorzystywane w farmakologii. Są składnikiem leków rozkurczowych i uspokajających. Atropina pozyskana z lulka czarnego używana jest w okulistyce. Jest też podawana do odtruwania w przypadku przedawkowania narkotyków.

Granica między dawką leczniczą i toksyczną jest bardzo wąska. Na dodatek ilość substancji czynnych w poszczególnych roślinach może się mocno wahać, co szybko prowadzi do przedawkowania i śmierci.

Objawy zatrucia lulkiem czarnym:

• zaczerwienie skóry;
• suchość w ustach;
• niepokój;
• senność albo halucynacje;
• dezorientacja;
• rozszerzenie źrenic;
• zaburzenie rytmu serca;
• utrata świadomości;
• zgon spowodowany paraliżem oddechowym.

Jak uprawiać lulek czarny?

Uprawa lulka czarnego jest bardzo prosta; wystarczy tylko wcisnąć nasiona w przygotowaną ziemię. Trzeba tylko pamiętać o słonecznym i ciepłym stanowisku. O zachowaniu szczególnej ostrożności chyba nie trzeba już przypominać.