Aksamitki warto mieć w ogrodzie! Zobacz dlaczego

Skąd pochodzą aksamitki?

Aksamitki (Tagetes L.) są rodzajem botanicznym roślin z rodziny astrowatych. Ponad 50 gatunków aksamitek rośnie naturalnie w Ameryce i Afryce, z czego duża część na terenie Meksyku. Nazwa rodzajowa nawiązuje do etruskiego boga mądrości Tagesa.

Te kolorowe, mocno pachnące rośliny trafiły do europejskich ogrodów około 400 lat temu. Bardzo szybko zyskały sobie powszechną sympatię jako ozdoba ogrodów i balkonów. Jak to zwykle z roślinami ozdobnymi bywa, gatunki botaniczne są zwykle wykorzystane do tworzenia nieskończonej liczby odmian i mieszańców. Odmiany aksamitek można podzielić na cztery grupy:

• African – mają zwarty pokrój i duże, pełne kwiaty. Pochodzą od dzikiej formy aksamitki wzniesionej (Tagetes erecta L.).
• French – hybrydy aksamitki rozpierzchłej (Tagetes patula L.). Odznaczają się efektownie zabarwionym środkiem kwiatu.
• Afro-French – hybrydy aksamitki wzniesionej oraz aksamitki rozpierzchłej. Ich cechą rozpoznawczą jest duża liczba małych kwiatów.
• Signet – bazują na odmianach filigranowej aksamitki wąskolistnej (Tagetes tenuifolia Cav.). Przez długi czas utrzymują proste, naturalnie wyglądające kwiaty.

Jak wyglądają aksamitki? Ile mogą mieć wzrostu?

Aksamitki rosną wyprostowane i rozgałęzione. Niektóre odmiany są półkrzewami. Osiągają wysokość od zaledwie 30 cm do 50 cm, a takie gatunki jak aksamitka Lemmona (Tagetes lemmonii A.Gray) nawet do 150 cm. Są bardzo wrażliwe na mróz i w naszych warunkach mogą być uprawiane tylko jako rośliny jednoroczne.

Ciemnozielone liście aksamitek są najczęściej pierzastodzielne albo mocno klapowane, co sprawia, że dywan liści wygląda szczególnie subtelnie. Charakterystyczny jest silny zapach liści, który nie każdemu odpowiada. Nowe odmiany są pozbawione tego zapachu albo mają nowy zapach cytrusowy. Liście aksamitki wąskolistnej (Tagetes tenuifolia) są jadalne i mogą być stosowane jako dodatek do potraw albo o sporządzania herbatki.

Koszyczkowe kwiatostany aksamitek rozwijają się na końcach pędów. Paleta ich barw sięga od mocnej żółci przez pomarańcz do czerwieni i kasztanowego brązu. Aksamitki bywają jednobarwne i wzorzyste, pojedyncze i pełne, z małymi dużymi koszyczkami kwiatów. Niektóre odmiany rozwijają kwiaty do 10 cm średnicy. Okres kwitnienia rozciąga się od czerwca do października. Podobnie jak liście, tak i kwiaty niektórych gatunków nadają się do spożycia.

Wybór odmian aksamitek jest bardzo bogaty.

Aksamitki - stanowisko i podłoże

Aksamitki pochodzą z gorących i suchych terenów, dlatego kochają słońce. Radzą sobie jednak również na rabatach półzacienionych. Jako że w swojej ojczyźnie rosną na nieosłoniętych zboczach, są u nas odporne na wiatr i deszcz.

Aby bujnie kwitnąć, potrzebują aksamitki gleby żyznej, przepuszczalnej i umiarkowanie wilgotnej.

Prosta uprawa aksamitek

Do wyhodowania sadzonek z siewu potrzebny jest oprócz nasion jedynie pojemnik z ubogą ziemią ogrodniczą. Wysiew wykonuje się w lutym do marca. Nasiona kiełkują w świetle, a więc należy je bardzo lekko przykryć ziemią. Do czasu kiełkowania trzeba podłoże utrzymywać w stanie wilgotnym. W temperaturze ok. 20°C i w jasnym miejscu, ale nie w pełnym słońcu, po kilku tygodniach pojawią się pierwsze siewki. Kiedy podrosną do kilku centymetrów, można je popikować do oddzielnych doniczek. Przygotowanie siewek w domu zapewnia aksamitkom dobry start na rabacie. Aksamitki są na tyle mocne, że można je również siać bezpośrednio do gruntu pod koniec kwietnia. W tym wypadku kwiaty pojawią się oczywiście znacznie później, niż u aksamitek z domowego siewu. Ze względu na bardzo dużą wrażliwość na mróz, aksamitki można sadzić dopiero po ostatnich wiosennych przymrozkach.

Jak pielęgnować aksamitki?

Szczególnie na stanowiskach nasłonecznionych trzeba aksamitkom zapewnić dobre zaopatrzenie w wodę. Dla pobudzenia kwitnienia, dobrze jest regularnie usuwać przekwitłe kwiaty. Aksamitki są ulubioną rośliną ślimaków, dlatego wymagają regularnej kontroli i zwalczania szkodników. Kwiaty uprawiane w pojemnikach należy zasilać płynnym nawozem co dwa tygodnie.

Do wyhodowania sadzonek z siewu potrzebny jest oprócz nasion jedynie pojemnik z ubogą ziemią ogrodniczą.

Zastosowanie aksamitek

W większych grupach albo posadzone powierzchniowo, aksamitki robią bardzo mocne wrażenie. Z tego względu są chętnie sadzone na publicznych skwerach, a także w ogrodach na dużych rabatach. Doskonale nadają się też do uprawy w skrzynkach i pojemnikach. Ich mocne kolory pasują idealnie do ogrodów wiejskich. Pięknie wyglądają w kompozycji z innymi roślinami ozdobnymi, jak nawłoć, kosmos, nagietki, dzielżan albo mak kalifornijski. Ponieważ te niezwykle łatwe w uprawie kwiaty szybko rosną, można nimi wypełniać większe luki pośród bylin.

Rośliny o kwiatach w kolorze błękitu, bieli, żółci i czerwieni uzupełniają harmonijnie przeważnie żółtopomarańczowe aksamitki. Odpowiednimi towarzyszami dla aksamitek jest czerwony goździk chiński, błękitna lobelia, odmiany niecierpka albo szałwii.

Oprócz niewątpliwych zalet aksamitek jako roślin ozdobnych i użytkowych (jadalne liście i kwiaty), można intensywnie pachnące odmiany tych roślin wykorzystać do biologicznego zwalczania nicieni, mrówek i innych szkodników. Sieje się aksamitki po prostu między zagrożonymi roślinami, a te zawierają szkodliwe dla innych organizmów substancje, które uwalniają się do gleby po nadgryzieniu korzeni.

Aksamitki mają również zastosowanie jako domieszka do ogrodu warzywnego albo na nawóz zielony. Aksamitki można posadzić wokół zagonów warzywnych, jako zaporę przed ślimakami. W szklarniach podsadzone pod ogórki i pomidory aksamitki pomagają ochronić warzywa przed mączlikiem (biała muszka). Jako rośliny balkonowe, mocno aromatyczne aksamitki odstraszają z kolei nielubiane muchy.

W większych grupach albo posadzone powierzchniowo, aksamitki robią bardzo mocne wrażenie.

Popularne odmiany aksamitek

Wybór odmian aksamitek jest bardzo bogaty. Wybierać można spośród różnych form i barw kwiatów. Oto niektóre z nich:

• ‘Sperlis Feuerball’ – czysto czerwona barwa kwiatów. Dorasta do 25 cm i rozwija swoje jaskrawe kwiaty od czerwca do października.
• ‘Safari Tangerine’ – duże kwiaty tej odmiany znoszą największe upały. Efektownie wygląda na obrzeżu rabaty.
• ‘Striped Marvel’ – paskowane kwiaty, idealne na podsadzenia na rabaty.
• ‘Paprika’ – delikatna odmiana o prostych kwiatach, przypominających dzikie. Z daleka widać czerwonobrązowe kwiaty tej odmiany.
• ‘Vanilla’ – odpowiednia na kwiaty cięte albo pojedynczo do doniczki.
• ‘Orange Gem’ i ‘Lemon Gem’ – smakują jak skórki z cytrusów.
• ‘Hot Mexican’ – smakuje jak anyż albo marzanka i nadaje potrawom smaku.