Pleśń w doniczce – dlaczego się pojawia i jak się jej pozbyć?

Pleśń w doniczce – jakie są jej przyczyny?

Pleśń, czyli biały nalot na ziemi w doniczce, jest efektem działalności grzybów mikroskopijnych, które rozwijają się w warunkach sprzyjających ich wzrostowi (m.in. na skutek wysokiej wilgotności, ograniczonej cyrkulacji powietrza i nadmiernego zacienienia). Ich zarodniki unoszą się w powietrzu, jednak dopiero w odpowiednich warunkach zaczynają intensywnie się namnażać, tworząc widoczny nalot.

Warto podkreślić, że z problemem pleśni borykają się zarówno początkujący, jak i doświadczeni ogrodnicy. Wbrew pozorom pleśń na ziemi w doniczce nie zawsze oznacza zagrożenie dla rośliny, ale jeśli nie zostanie odpowiednio wcześnie usunięta, może prowadzić do osłabienia kwiatów, gorszego przyswajania składników odżywczych, a nawet do gnicia korzeni i rozwoju chorób grzybowych roślin doniczkowych. Poniżej pokrótce opisaliśmy najczęstsze przyczyny białej pleśni na wierzchu ziemi.

Uwaga: Żółta pleśń w doniczce często mylona jest z pleśnią, natomiast zwykle jest to jedynie osad wapienny, który wynika z podlewania roślin zbyt twardą wodą.

Wysoka wilgotność gleby

Jedną z podstawowych przyczyn pojawiania się pleśni jest nadmierna wilgotność gleby, która z kolei sprzyja rozwojowi mikroorganizmów – jeśli ziemia w doniczce jest stale mokra, powstają idealne warunki do ich namnażania. Problem ten jest szczególnie nasilony w przypadku roślin doniczkowych posadzonych w torfowych mieszankach lub w glebach o dużej zawartości próchnicy, które długo utrzymują wilgoć.

Uwaga: W przypadku nadmiernej wilgotności podłoża rozpoczyna się rozkład materii organicznej (np. obumarłych korzeni czy resztek roślinnych), co dostarcza pleśni dodatkowych substancji odżywczych.

Niewłaściwe podlewanie roślin

Kolejną przyczyną powstawania pleśni jest nieodpowiednie podlewanie, czyli zwłaszcza zbyt częste podawanie niewielkich porcji wody, co może także prowadzić do dużej wilgotności wierzchniej warstwy ziemi. Dlatego też zaleca się, aby zapewnić roślinom rzadsze, ale bardziej obfite podlewanie, tak, aby woda dotarła do całej objętości bryły korzeniowej, a jej nadmiar mógł swobodnie odpłynąć przez otwory drenażowe w doniczce.

Brak drenażu

Zatrzymanie wody w doniczce może wynikać z braku lub z nieodpowiedniego systemu drenażowego. Oprócz rozwoju pleśni korzenie mogą zacząć gnić, co osłabia roślinę i czyni ją bardziej podatną na infekcje grzybicze. Jeśli chcemy zapobiec rozwojowi pleśni, to zrezygnujmy z osłonek pozbawionych otworów odpływowych.

Wysoka wilgotność powietrza oraz brak odpowiedniej cyrkulacji powietrza

W przypadku kwiatów doniczkowych pleśń często pojawia się w momencie, gdy doniczka zostanie ustawiona w pomieszczeniach o słabej wentylacji, gdzie powietrze jest zbyt wilgotne i nie ma swobodnego przepływu. Przyjmuje się, że zarodki pleśni preferują warunki, gdzie poziom wilgotności powietrza przekracza 60%.

Wśród czynników wpływających na rozwój pleśni można wymienić:

umieszczanie roślin w łazience lub w kuchni,
ustawianie wielu doniczek zbyt blisko siebie,
ustawianie doniczek w pobliżu działającego kaloryfera (zbyt suche powietrze),
brak wietrzenia pomieszczenia zwłaszcza w okresie zimowym,
brak dostępu do światła,
stosowanie dodatkowych nawilżaczy powietrza w pomieszczeniach o wysokiej wilgotności.

Nieodpowiedni skład podłoża

Warto wiedzieć, że także rodzaj gleby, w której rozwija się roślina, ma znaczenie w kontekście powstawania pleśni. Na rozwój mikroorganizmów szczególnie podatne są podłoża o wysokiej zawartości substancji organicznych (np. torf, próchnica), a także podłoża o drobnej strukturze, które będą zatrzymywać więcej wilgoci. Pamiętajmy również o tym, że niska zawartość składników mineralnych w glebie (m.in. piasek, perlit, keramzyt) sprawia, że staje się ona mało przepuszczalna i na dłużej pozostaje wilgotna. Co więcej, zakupiona ziemia ogrodowa może zostać zanieczyszczona zarodnikami pleśni już na etapie sadzenia rośliny.

Uwaga: Należy zwrócić uwagę na to, czy regularnie usuwamy resztki roślinne, które w podłożu mogą ulegać gniciu i tym samym stanowić pożywkę dla pleśni.

Jak zapobiegać powstawaniu pleśni w doniczce?

Chcąc zapobiec pojawieniu się pleśni, powinniśmy przede wszystkim zadbać o odpowiednie warunki do uprawy roślin. Szczególnie ważne jest zastosowanie dobrze przepuszczalnego podłoża, które nie zatrzymuje nadmiaru wilgoci, a także odpowiedniego drenażu. Do gleby warto dodać piasek, perlit lub keramzyt.

Ziemię w doniczce możemy delikatnie spulchnić, aby poprawić jej przewiewność i ograniczyć rozwój pleśni. Dobrym nawykiem jest także stosowanie naturalnych środków przeciwgrzybicznych, które mają właściwości antyseptyczne i przeciwbakteryjne, dzięki czemu hamują rozwój mikroorganizmów – o naturalnych sposobach walki z pleśnią wspominamy w dalszej części artykułu.

Prawidłowe podlewanie (często ograniczenie podlewania) to podstawa zdrowej pielęgnacji roślin. Warto dopasować ilość wody do potrzeb konkretnej rośliny oraz do warunków otoczenia.

Domowe sposoby w walce z pleśnią

Walka z pleśnią w doniczce wymaga nie tylko działań zapobiegawczych. Warto przede wszystkim poznać naturalne środki grzybobójcze, które możemy znaleźć w każdej kuchni.

Cynamon

Jednym z popularnych i skutecznych sposobów jest zastosowanie cynamonu, który ma naturalne właściwości przeciwgrzybicze i antyseptyczne. Wystarczy, że cienką warstwę mielonej przyprawy rozsypiemy na powierzchni ziemi, co ograniczy wzrost i rozwój grzybów. Możemy również przygotować roztwór wodny – łyżeczkę cynamonu zalewamy szklanką gorącej wody, a po ostudzeniu spryskujemy mieszanką podłoże.

Uwaga: Cynamon nie tylko hamuje rozwój istniejącej pleśni, ale również działa prewencyjnie.

Czosnek

Czosnek ma silne właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze, dzięki czemu może zlikwidować pleśń w doniczce z kwiatami. Połowę ząbka czosnku umieszczamy bezpośrednio w ziemi, co pozwoli na stopniowe uwalnianie substancji eliminujących grzyby.

Warto również wykorzystać działanie przeciwbakteryjne czosnku poprzez wykonanie domowego nawozu. Kilka rozgniecionych ząbków zalewamy wrzątkiem, a następie odstawiamy na kilka godzin. Na końcu roztwór przecedzamy i stosujemy go do spryskiwania gleby.

Soda oczyszczona

Soda oczyszczona to kolejny skuteczny środek domowy, który przyda się nam, aby usunąć pleśń. Możemy delikatnie posypać nią powierzchnię ziemi lub przygotować roztwór wodny, dodając łyżeczkę sody do litra wody. Taką mieszanką można podlewać ziemię lub stosować ją w formie oprysku.

Uwaga: Sodę należy stosować z umiarem, aby nie wpłynąć negatywnie na pH gleby i nie zaszkodzić roślinie.

Drożdże

Warto wiedzieć, że drożdże stymulują rozwój korzystnych mikroorganizmów w glebie i możemy z nich przygotować skuteczny roztwór. Wystarczy, że rozpuścimy ćwierć kostki świeżych drożdży w litrze letniej wody i taką mieszanką będziemy podlewać ziemię. Wprowadzenie pożytecznych bakterii do podłoża ograniczy rozwój grzybów pleśniowych, a jednocześnie poprawi strukturę i żyzność gleby.

Wymiana ziemi

Jeśli problem pleśni w doniczce jest zaawansowany i domowe sposoby nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, to najlepszym rozwiązaniem może okazać się wymiana całej wierzchniej warstwy podłoża, która jest siedliskiem grzybów.

Po wyjęciu rośliny należy delikatnie oczyścić jej korzenie, usuwając resztki starej ziemi, a w przypadku oznak gnicia – przyciąć chore części. Równie istotnym krokiem jest dokładna dezynfekcja doniczki, ponieważ strzępki pleśni mogą osiadać na brzegach doniczki i powodować nawrót problemu. Można w tym celu użyć roztworu octu lub specjalnych preparatów grzybobójczych. Dopiero po tych zabiegach można przesadzić roślinę do świeżego, lekkiego podłoża.

Chemiczne środki na pleśń w doniczkach

W przypadku, gdy naturalne metody nie przynoszą efektu lub problem powraca, to kolejnym rozwiązaniem są odpowiednie środki chemiczne. Fungicydy to specjalistyczne preparaty grzybobójcze dostępne w formie koncentratów do rozcieńczania z wodą lub gotowych sprayów. Wśród popularnych substancji czynnych znajdują się mankozeb oraz tiofanat metylu, które skutecznie eliminują grzyby pleśniowe i zapobiegają ich ponownemu występowaniu. Alternatywą są preparaty na bazie miedzi (tlenochlorek miedzi lub siarczan miedzi).

Bezpieczniejszą opcją jest nadtlenek wodoru, czyli popularna woda utleniona, która działa nie tylko jako środek dezynfekujący, ale również poprawia napowietrzenie gleby. Roztwór przygotowany w proporcji jedna część wody utlenionej na trzy części wody może być stosowany do delikatnego spryskiwania powierzchni podłoża.

Przeczytaj również: Pleśń śniegowa - jak się jej pozbyć? [WIDEO]